52.—HE TANGI MO TE HIAKAI RAUA KO MAMA.

Toa Takitini, Issue 88, 1 December 1928, Page 15 (Supplement)

52.—HE TANGI MO TE HIAKAI RAUA KO MAMA.

Na TE ORO-KAIRAKAU. (Ngati-Tama, Ngati-Maniapoto.) Na Te Taite Te Tomo i whakamarama. Ko Te Oro-kairakau he rangatira, no Ngati-Tama (Mokau) tetahi taha, no Ngati-Maniapoto tetahi taha. He tangi tenei' nana mo Te Hiakai raua ko Mama, he rangatira no NgatiManiapoto i mate ki Te Titoki i te whawhai nui, e kiia nei ko Te Motunui, ite tau 1822. He whawhai nui whakaharahara tera i mate ai a Waikato, a Ngati-Maniapoto i a Te Rauparaha, ia Te Ati-Awa, i a Ngati-Mutunga, i a Ngati-Tama. Ka hinga i kona te tini ote rangatira, ote toa. E kiia ana i ora ai a Waikato na te karanga a Te Wherowhero ki a Te Rau-paraha, “E Raha! He aha to koha ki a maua?” Ka whakautua eTe Rau-paraha,” E tika ana. Kite hoki koe ki raro ma te ara i haeremai nei koe, ka hamama te kauae-runga ki te kauae-raro. Engari me ahu koe ki runga ki Pukerangiora, ka ora koe.” Mei hoki ma te ara i haer© mai ai ka tutaki ki a Ngati-Tama. Ka heke ki Pukerangiora i reira Te Amio-whenua, ka hui ki tera ka ora. E kiia ana na Taki-moana o Nga-Puhi i patu a Mama; ko Te Hiakai na Whakau o Te Ati-Awa. He maha nga waiata mo tenei parekura. Ko tenei tetahi, e whai i raro iho nei. I taia ano te waiata nei kite J. 15/10, na Te Peehi (Elsdon Best) i kohi mai i a Tuhoe. E kiia ana i reira. he oriori na tetahi wahine o Tuhoe mo tona tamaiti, he taewa (parareka) hangaia ai hei tamaiti. Otira ko te ahua he mea whakawhitiwhiti e o Tuhoe tohunga tito waiata. (Ref: M. 22, J. 15/10, W. 5/165, B. 3/50.) Aue! Aue! Pakipaki kau au kite tuakiri ote whare; Kei whea te mea e uaratia e taku kuru-pounamu? Whakaputa, e tama, ki waho ra. Tompkia e koe i te whare i to tuahine, i a Te Paea 1 Kia whakawhiwhia koe kite ran 2 o papauma; Ka pai taku mea te haere nga pikitanga kei Waipokaia.

Ka kitea mai koe e o papa, hei karanga mai, “Naumai* nau ake”; takahia te pae kite Arahanga. 4 Ma Ngati-Awa e whakatangi kite rapa waihoe; Tohu, e tama, ko te kore i to iwi mokai. Ka riro te karanga pa wawe ki tawhiti; Ka palata taku tu te taumata ki Kapu 5 ra ra. Ka hoki mai taku mea ki an e.

Te Paea. Hei tuahine ki aTe Hiakai, no Ngati-Mutunga. 2 Rau o papauma. Rakau i uhia ai te hangi, i taona ai. ? Waipokaia. E tata ana ki Tongaporutu, kei te Tai-hauauru. *Te Arahanga. Kua eke tena kite hiwi i Parininihi (White Cliffs), heke mai ai ki Pukearuhe. s Kapu. Kua tata iho tenei ki raro; tera he pa kei raro o Parininihi.