HE KUPU NO TE MATAURANGA.
I whakamaoritia i te Nama 20. nga kupu a Wiremu Hakipia mo te moe i whakapuakina e Henare IV, kingi o Ingarangi. Tenei ano etahi kupu matau a taua tangata, he kupu tohutohu, he kupu poroporoaki na tetahi tangata ki tana tama e haere ana kite whenua ote Wiwi. E kore e tino whakamaramatia e ahau te tikanga o aua kupu katoa, me waiho ma te hinengaro o te tangata e whakaaroaro, e hurihuri; tuaruatia, tuatorutia te korero; whakamaoritia nga kupu taikaha. No te 1564 a Wiremu Hakipia i whanau ai, no te tau 1713 i mate ai ko ia tetahi tangata matau atu o te ao : i kiia ia ko te “ Kai-whakamaori o te ngakau o te tangata.” He Tohutohu ki a Tama. Ina; taku manaakitanga ki a koe 1 Ko nga kupu tohutohu tomtom nei ki ton hinengaro. Kia tu rangatira. Kaua e hoatu he arero ki o whakaaro, Kaua ano e mahia te mea he hua nei no te whakaaro he. Whakahoa kite tangata, otira kaua ki nga tangata katoa. Ko on hoa, i te mea kua whakamatauria ratou e koe, Ronaangia ki to wairua ki nga here rino, Engari kei utonga to ringa i te whakamanawarekatanga I nga hoa whanau-hou, huruhuru-kore. Kia tupato Kei uru koe ki roto ki nga riri, otira kite uru koe,
Kia tu-taane, kia wehi ai te hoa riri i a koe. Hoatu to taringa kite tangata, ko to reo ia kite toko-iti: hakaarohia te kupu a te tangata, ko ton whakaaro ia puritia. Kia rite te tu o kakahu kite nui o moni, Kaua hei ta te kanohi i minamina ai; kia pai, kaua hei vvhakahihi, No te raea e whakaaturia ana ano te ahua o te ngakau e te tu o nga kakahu, Ako nga tangata ote iwi o nga turanga rangatira . He hunga tino whiriwhiri, tino whakaaro __ mo te tu o te kakahu. Kaua hei nama moni hei tuku moni ranei; E ngaro ana hoki te moni mete hoa i tena tikanga A ma te nama e whakapunuki te mata o te ahuwhenua. Te mea tino nui rawa ia ; kia pono ki a koe ake ano, Kia rite te uo to pono, kite uote po kite aru i te ao A, e kore rawa koe e teka ki raua tangata. Haere ra : ma taku manaakitanga e whakau aku kupu ki to ngakau. Hamlet, Act I, Scene iii. He maha nga kupu matau kei roto i enei rarangi ruarua hei whangai i te hinengaro, ma te whangai hoki ka kaha ai te hinengaro, penei mete tinana mete wairua e whangainga nei kia pakari ai. Ko enei etahi kupu matau atu : “ Kaua e hoatu he arero ki o whakaaro,” ara kaua hei hohoro te whaaki noa i o whakaaro kite tangata. “Ma te nama e whakapunuki te mata o te ahu-whenua,” ara he mahi ngenge he main taumaha te main moni hei utu nama i te mea kua whakhemo ke nga mea i namaia. He tokomaha nga maori kua rongo ite mamae i runga ite nama. E ki ana te whakatauki pakeha “ Pai atu te haere mate-kai kite moe, ite maranga taimaha i te nama.” E ki ana hoki te Apotoro Nui “ Kei waiho kia takoto roa ana te mea i tika kia hoatu ki tetahi, ko te aroha anake o tetahi ki tetahi.” (Rom. xiii. 8.) He tahae, he hara te kore e utu i te nama, i te mea he- moni ano ta te tangata, te kore ranei e uaua kite mahi moni hei utu i nga nama. “ E whakaaturia ana ano te ahua o te ngakau e te ahua o nga kakahu,” ara, penei me etahi wahine e mau kakahu wherowhero nei, kakariki, pungapunga kanapanapa mete huhua noa iho ote kara ; nawai ra tera e pohehetia he aniwaniwa, ko tetahi o nga mana o Ngatiporou ko “ Kahukura.” Kia ngawari te ahua ote kakahu. R. T. M. Koheke.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/PIPIWH19001001.2.4
Bibliographic details
Pipiwharauroa, Issue 32, 1 October 1900, Page 3
Word Count
654HE KUPU NO TE MATAURANGA. Pipiwharauroa, Issue 32, 1 October 1900, Page 3
Using This Item
For material published 120 or more years ago, to the best of the National Library of New Zealand's knowledge, under New Zealand law, no copyright exists in that material.
For material published fewer than 120 years ago, copyright may still exist. Please see our copyright guide for information on how you may use this title.
In both cases, the National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.