NGA MATE O TE AO.
Te Mate Uruta. E tika ho ki, purangi aho a ! Kaore ano te mate uruta kia whiti mai ki to tatou motu, a he oranga ngakau ; i te kiore ano mutu atu. Engari i pohehetia kua pangia tetahi tamaiti i ngaua e te kiore, a mauria ana ki roto o te hohipera o Akarana. No mud ka kitea e te huihuinga takuta ehara kau i te puponiki. I puta te whakamihi mo Takuta Arihi Wutuwata, he takuta wahine, me etahi wahine tiaki-turoro tokorua, mo ratou i tapae atu i a ratou ano ma te mate i to ratou whakaaetanga ma ratou e tiaki taua tamaiti. Kite whakaaro e kore e ngau te puponiki ki Niu Tireni i te matao rawa, engari kei te tupato kei te matapopore tonu te Kawanatanga. E te iwi kei tukutuku hoki te ngakau tupato, me nga mahi whakapai i nga kainga. Ehara i te mea he puponiki anake te mate e puta mai ana i roto o te paru. Kei te heke haere ano te mate uruta i Poihakena, engari kua paaha kei Pirihipane kei Merepana, me Arehanaria i Ihipa. Kei te whawhaitia e te pakeha a mete tamate tonu hoki. Te Mate Kai ki Inia. Na te mate kai ia te maara-ka-ka, te parekura whakaharahara. Kaore rawa he matekaitanga i rite mo tenei i pa ki Inia i mua atu. He hanga aroha te maori, nga pakeke tonu nga tamariki kite toha haere i te turakanga a te mate kai. Kei te hokohoko nga matua i a ratou tamariki hei utu kai; ko nga tamariki wahine anake nga mea e hokona ana, na reira ka waiho noa atu nga mea taane kia mate atu. I te whaikorero a Rore Kahana (Lord Curzon) te Tumuaki o nga Kawana o Inia, i a ia e whakaatu ana i te mate o tona iwi maori, i te hui i Karakata ka puta i a ia enei kupu : “ Mehemea kei te ruarua te ngakau o tetahi tangata rangatira o tenei taone mo te awhina i a au, ka koa ahau kite hoatu noa iho ki a ia i te tikiti mo te rerewe ki tetahi wahi o Inia e patua ana e te mate kai, a kei a ia te whakaaro mo tana e homai ai ki a au a tona hokinga mai. Tera pea ia e haere i runga i te ngakau maaro; otira hei tona hokinga mai ka hoki maru .mai tona ngakau.” Apiti atu kite mate kai ko te mate uruta ko te puponiki, a ko te mate putaputa ara ko te mooropaka. Me Aha Ngati-taua ? I te mamae o te ngkau kei te kohi moni nga waahi katoa i raro i te mana o te Kuini,
ahakoa e kohi ana ano mo te whawhai mo te mate puponiki mo te ahi ki Otawa. E te Ingarihi pai! Kua tae kei a Rore Kahana te moni a te Emepara o Tiamana me tona iwi katoa. Te kohi a tetahi piriniha o Inia He mano, he mano te moni a te Kawanatanga o Inia kua pau i te awhinatanga i tona iwi maori. Kei te kohi te iwi pakeha o tenei koroni, kaha atu, a ko te Maori kaore ano. Tawai ai ngati-taua ite pakeha mo te kore aroha, a tena ra whakaputaina to aroha e whakamanamana nei koe, ina te mate ka marama. Ete iwi, he mea tino pai rawa ki te puta to tatou aroha ki nga iwi maori o era atu waahi, hei mea whakamoemiti rawa ma ratou kite rongo ipa te ngakau ote Iwi Maori o Niu Tireni ito ratou rongo mate. Ahakoa kotahi te hereni ka maha noa atu nga ra e whiwhi ana te tangata kotahi o Inia i te kai. Hoatu a koutou kohikohi ki nga tangata a te Kawanatanga ki nga pou-tapeta ki nga minita pakeha ia wahi ia wahi me ki atu mo te “ Indian Famine Fund,” me tuku mai ranei ki a matou ma matou e tuku. Tena pehia etahi o nga hiahia, a whakaputaina ko te aroha. Ko te tino aroha nui ko te aroha i te mea kahore i kite. Te Pipiwharauroa.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/PIPIWH19000501.2.11
Bibliographic details
Pipiwharauroa, Issue 27, 1 May 1900, Page 8
Word Count
693NGA MATE O TE AO. Pipiwharauroa, Issue 27, 1 May 1900, Page 8
Using This Item
For material published 120 or more years ago, to the best of the National Library of New Zealand's knowledge, under New Zealand law, no copyright exists in that material.
For material published fewer than 120 years ago, copyright may still exist. Please see our copyright guide for information on how you may use this title.
In both cases, the National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.