Ngā Kura Reo a te Taura Whiri

Muka, Volume 9, Issue 2, 1 March 1996, Page 4

Ngā Kura Reo ate Taura Whiri

E whakamohio noa atu ana tenei e toru nga hui whakapakari reo e whakahaerehia ana e te Taura Whiri i tenei tau hei awhina i te hunga whakaako i nga kaupapa ote kura kite reo Maori. Kua tu ke te tuatahi o enei hui, a, ko te tuarua, ka tu kite marae o Hirangi, ki roto o Ngati Tuwharetoa, ate3o o Pipiri ki te 5 o Hongongoi. Ko tetuatoru, ka tu kite marae o Kirikiriroa ate 22 kite 27 o Mahuru.

He maramara noa iho pea ka taea e te Taura Whiri i enei kura hei awhina i te kaiwhakaako e whai ana kia u pumau ia kite reo Maori i tana karaehe, ahakoa te apa, ahakoa te kaupapa. Ko nga ahuatanga reo e ata tirohia ana i enei hui, ko enei e whai ake nei: ko nga whakatauki me nga whakatauaki, ko nga kiwaha me nga kirehu, ko nga mahi whakamaori, whakapakeha, whakamarama korero, mete whakatakoto tika ite kupu, me etahi atu kaupapa whakapakari reo.

Eai kite hunga kua roa nei e tautoko ana i enei kura, ara ano tetahi hua o te haere mai, ko te noho tahi ki etahi atu kaiwhakaako reo Maori kite whakawhiti whakaaro, a, tera tonu pea ka kitea he huarahi e mama ake ai te wahi ki tena, ki tena ina hoki atu kite kura.

Ko te Tahuhu o te Matauranga e tautoko a-putea ana i enei hui. Ko te tino hua o tenei, kaore e tere pau te putea a te kura e tuku mai ana i ana tangata ki enei hui, a, kaore e papaku te pukoro moni a te Taura Whiri kua roa tonu e whawhahia atu ana hei awhina i enei hui i roto i nga tau. E penei ana te ahua o te awhina a te Tahuhu. Ma ratou e utu te whakauru mai a etahi kaiwhakaako e 50 ki ia hui, heoi ano ta nga kura, ta nga kaiwhakaako ranei, he pikau i nga utu waka mo te haere mai kite hui mete hoki atu. I whakaaehia ete Tahuhu tenei kirimana i runga ita matou ki atu kite Tahuhu no nga kura reo Maori tonu te hiahia kia tu he hui whakapakari reo, a, ko te tumanako he maramara ka taka mai i nga mahi hei nanao iho ma nga kaiwhakaako e whaihua ai ta ratou haere mai.

Engari taihoa pea kua kia te Taura Whiri he rukahu. Ina hoki kaore te hui tuatahi i tino muia e te mahi a te kaiwhakaako. Akene pea he take tonu i penei ai - i haere pea etahi kite whakata i te taha o te whanau, ara pea etahi kaore e marama ana kite ahua o enei kura, a, ara ano pea

etahi kaore e whaihua ana ki a ratou enei hui i te mea kua matau ke ki nga ahuatanga reo e tirohia ana. Kaore te Taura Whiri e mohio mena e hangai ana enei whakapae, kei tawhiti noa atu ranei, engari ko te hua o te noho tonu ki tenei tokoiti o te hunga whakaako e whakauru mai ana ki enei kura, ehara, e mohiotia ana tera. Ki te kore e nui ake nga kaiwhakaako, kua raru te kirimana, a, kua kore e whakatuhia ano e te Taura Whiri tetahi kura whakapakari reo.

Tera pea e tika ana kia mutu ta te Taura Whiri whakatu kura penei, i te mea kua kore pea i tino hangai ki nga hiahia ote ao whakaako kite reo Maori. Engari mo te tupono ko te kore rongo korero ke tetahi o nga take nui i kore ai e pokea te hui tuatahi, koina ke e panuihia nei i konei nga ra etuai te tuarua mete tuatoru o nga kura kua whakaritea mo tenei tau.

Ko te tumanako, e whaihua tonu ana enei kura ki etahi o koutou, nga kaiwhakaako kura tuatahi, kura tuarua. Ko tatou katoa e mohio ana na koutou te mahi nui e korero Maori ai a tatou tamariki, mokopuna, a, nei noa ra ta te Taura Whiri hei paku tautoko i te kaupapa.

(Ki te hiahiatia te roanga atu o nga korero e pa ana ki enei kura, waea mai kite Taura Whiri (04 4710 244).)

He inoi kite hunga e haere mai ana kite hui ki Hirangi (i Turangi - ate 30 o Pipiri kite 5 o Hongongoi)

Mena kua oti i a koe te whakatau e tino haere mai ana koe, tena koa patua mai he korero ki to matou tari, kia pai ai nga whakariterite i tenei pito. Me tae mai he kupu whakamohio i mua i te 15 o Pipiri, engari mena ka taea te whakauru mai i mua noa mai i tera, ko te painga atu tera ki a matou.

E watea ana ano hoki tenei kura kite hunga korero Maori whanui e whai ana kia whanui ake to ratou matatau kite reo Maori. Mena ehara koe ite kaiwhakaako kura tuatahi, kura tuarua, kotahi rau tara te utu whakauru mai. Karekau ana he utu ki nga kaiwhakaako o nga kura tuatahi me nga kura tuarua.

Engari kua kitea he raruraru e tika ana kia korerohia i konei me kore e taea te whakatika. Kei te ahua tokomaha tonu nga tangata e ki mai ana ae, kei te haere atu kite kura, engari taka rawa mai kite whakaeke marae, kua kitea atu kaore tonu era i tae kite hui. Tera pea e whakaaro ana etahi o tatou ko te Tahuhu ke e pikau ana i nga utu o te hui, a, i runga i tenei, kaore he raruraru ki te Taura Whiri kite kore etahi e puta atu. Engari ka raruraru tonu matou. Tuatahi, kaore e eke te tokomaha o nga kaiwhakaako ki tera kua kiia atu kite Tahuhu ka tae mai. Tuarua, na te nui o nga tono whakauru mai, kua pohehe te Taura Whiri kua neke noa atu i te 50 tangata, a, i runga i tenei kua kore i whaiwhai haere i etahi atu kaiwhakaako e whakaaro ana kite haere mai.

Heoi ano, e whakaaro noa ake ana me korero tenei ahuatanga kia mohio noa ai nga kaiwhakaako ka raru tonu te Taura Whiri i te hunga ki taurangi mai, ae, kei te haere atu, engari tae rawa kite hui, ahaha - kua noho taurangi tonu ena kupu, kaore noa i whakatinanahia. Kia maharal He hui korero Maori enei, me maori te reo i nga wa katoa, i nga wahi katoa!