HE AHUAHU KUPU
He nui nga kupu Maori motuhenga kua nunumi i te mata ote whenua mete aha ano kua ahua hahore, ahua tupa te papa kupu o te reo. Heoi ano, ehara i te mea kua takahi nga kupu nei i te ara te taea te whakahoki mai. Ka taea tonutia te whakahoki mai i te mataporehu, i te kapunipunitanga o te ki, kia haumako ano ai te reo Maori.
Engari, karekau he painga kite reo mena kite whakaarahia hetia ake. No reira me ata hahu ake, kaua e kapo kuri noa iho! HE HUANUI URUORA Komei e whai ake nei tetahi ara e ora ai te reo, e tu toka ano ai hoki te tangata nana te kupu i hahu ake, i whakamahi: 1) Me matua rapu ko te kupu Pakeha e plrangitia ana. Ko te papakupu reo Pakeha > reo Maori a Bruce Biggs te mea tino whaihua na te mea katoa nga kupu Pakeha o roto i takea mai i ta Wlremu papakupu reo Maori > reo Pakeha. 2) kitea mai nga whakamaoritanga o taua kupu, me huri ki ta Wlremu, ki reira rapu whakamarama ai. Mo te nuinga o nga kupu, kei te ahua tonu o te kupu me nga whakatauiratanga te tikanga e mau ana. Ma reira e kitea ai ae ranei kei te hangai mai ki tau e hiahia ana, kaore noa iho ranei. Kei reira ano hoki te tauira hei awhina atu i te kaihahau kupu hou.
3) Mena e takoto kau ana te kupu, kia ohiti! Ki te penei, me matua ui atu ki tetahi tautohito kite reo Maori, kei tupono noa iho kei te he tau i whakapae ai. Kaua e whakapono noa ki tau i tino tumanako ai mo te ngenge noa iho, mo te whawhai noa iho ranei te take! Ata whiriwhirihia te kupu tino tika hei korero mau.
He aha nei nga hua o te mahi ketuketu kupu nei? Ki ta te Taura Whiri titiro, kite tukua te papa kupu kia noho papaku, ka matemate noa te reo. Engari ia kite whakahaumakotia ka ngahuru, ka whai raurau te papa kupu hei whakamarumaru i te ha o te reo Maori. Hei aha ra? Hei oranga reo mo Ngai Taua, otira mo nga uri whakaheke.
Kei noho tatou ka auheke, ka takarure!
Permanent link to this item
Hononga pūmau ki tēnei tūemi
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/MUKA19930101.2.5
Bibliographic details
Ngā taipitopito pukapuka
Muka, Volume 6, Issue 1, 1 January 1993, Page 3
Word count
Tapeke kupu
381HE AHUAHU KUPU Muka, Volume 6, Issue 1, 1 January 1993, Page 3
Using this item
Te whakamahi i tēnei tūemi
Te Taura Whiri i te Reo Māori: Māori Language Commission is the copyright owner for He Muka. You can reproduce in-copyright material from He Muka for non-commercial use under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0) licence. Material in He Muka is not available for commercial use without the consent of Te Taura Whiri i te Reo Māori.