WAIPAWA.

Waka Maori, Volume III, Issue 74, 21 April 1866, Page 90

WAIPAWA.

Whakawakanga. Tena te whakawakanga i Waipaoa i te 12 o Aperira no runga i te mahi kotikoti hipi. Ka taia tenei e matou kia rongo nga tamariki mahi i taua mahi. Na Wi to ixangkuroa te whakawa, he lono ki nga. pa una nioni £-17 kia homai o to Rata ki a ratou ko ona tangata mo ta ratou mahi ki to kotikoti i nga hipi a taua pakelia, kotahi pauna mo to kotahi ran hipi —ko to kai ma to pakeha tona o liomai. Ko to Rangituroa to rangatira o kai mahi. Ka ki a to Rata i taua whakawakanga ko tana mahi tonu lie korcro ki uga tangata ki to kino o ta ratou mahi; korcro tonu hoki a Wi ki u ratou, kaoro rawa ito whakarongo. No konoi ka panaia e to pakeha totahi o ratou mo te kino o tona mahi. iioi konoi k;i riri to katoa, ka whakarerea katoatia ta ratou mahi. Ka ki atu te pakeha okorc ia e utu i a ratou ki te mahue i a ratou to mahi ; no to mca kci roto i ta ratou pukapuka whakatakoto ritonga mo tc mahi tonoi kupu na; "Ko to tangata c whakarere noa ana i to mahi i tc mea kaore ano kia oti una nga him", ekon> tena tangata o utua.'' Ki atu ana aWi ki nga Kai whakawa, to una i mahm- i a ratou to mahi he kore kai ; oihv. kaoru i tikatona ki—ki hai i pena ta ratou korcro i 1 te mahi, katahi nei ano no to laenga mai ki te whakawa. Heoi, ka puaki tc kupu a nga Kai Whakawa tokorima, ko Morena te tokoono, ka ki mehemoa i korc tc pukapuka whakarite tikanga mo to mahi kua kite nei e ratou, penei pea o riro i a Wi nga moni mo nga hipi kua oti i a ratou ko ona tangata; tena ko tonei kei taua pukapuka te tikanga. Engari ko te tangata i paiuia e te pakelia ko te moa tena e utua mo nga hipi kua oti i a ia. Tona ko te nuinga, na ratou ano i haere noa; na, kite ritenga ote pukapuka ekore rawa e utua te tangata porn—kua whakaae katoa hoki ratou ki nga ritenga o roto i taua pukapuka i te timatanga o to mahi. Katahi ka whakaotia e nga Kai Whakawa kia te kau ma waru hcrengi mo teln'kipone e hoatu e to pakelia mo nga utu hoki o to whakawakanga. Ko nga loonga mci to kau jna warn nei, ko etahi kua riro ko atu. Ko te mahi a to nuinga i ruihi katoa no te mea kaore ratou i pumau ki nga ritenga o te pukapuka i tuhituhia e ratou ko te pakeha.

Kua niohio k-itoa kuutou nga tangata u Heretuunga ki a Rite pakeha~ta\vhito nei. Ma uo te v.iki whakamutunga o Maehe liei ka ngaro tana tangata. 1 mohiotia tona ngaronga ki tona hoiho i hold kau atu kite kainga, ko tc tera anake i runga ko te tangata i koru. Katahi ka karangatia o ona hoa pnkchu kia hoatu e ratou kiaf'so ki U: tangata inana ia e kite c ura tonu ana, a ki tc kitea kua mate kia £'2() e hoatu kit, : tangata nana i kite. Katahi ka rangahautia e nga pakeha me nga maoryi nga whcnua i te itilui kite Aute—ko te walii hoki ia i ngaro ai. A, no te Taitei 12 o Api-Hra ka kitea tona tinana e Tare, hepara o te IJapuku, i te (aha o tetahi awa e Uikoto ana i waho mai ote motu rakau ite Aute. K a ana taua tangata i ona liipi, no te tatanga atu ki taua vahi he oho anake nga hi pi ; no te haerenga atu ote tangata ra kite titiro i ti; mua i oho ai ngaliipi ka kitea te tinana o te tupapaku e takoto ana—kua kore anake nga kahu. Kua pan hoki ite poaka te kai, ko te upoko kua motuhia i te tinana i tahaki e takoto ana—na te poaka ra pea i kukume. No te Rahoroi ka mauria mai kite taone i runga kaata ;no te "W iki ka tanumia i te tanumaiiga i raro mr,i o te paraki o nga hoia. I hui katoa te pakeha kite ngelmnga. Kaore hoki i tahuri ir.ai te hepara nana i kite ki nga moni e £2O e hoatu ana ki a ia —lie niea wlmkaiua ki a ia te ninu moni nm runga i tona kitenga ite tupap;,ku. Koia hoki a ia—he whakaaro rangaiira tana. lie niea whakama hoki ia kin <.■;.. rangatira pakrha; engari ki nga kai mafii lie niea noa ia. K pai ana ano kia uii;.-! |..- tangata r/.wakore kite r>>a ia v niahi ana ki to kinii—umki he ki rnii';:. i ona haerenga, iie aha kia ulna ai '

i Vim i:oki tetahi main koimru i pm.-v i ninga i te ntenga Hau [!au i Pon.n-Ui--v!:ti«. i u-ra tai, i i u i; a T,,. Tena u . h:iwisu kailio, k<> Tirana to \Yhata-iip..ki» te ing,:a, i tae ki to kainga o Ngatihuia ki Poroutauhao i te Ratapu te 4 0 nga r.i o Maehe nei; katahi ka umihia e taua koroke tona wai.i ka kiia lie atua iiau Hau nona Lena— taua wad nei. Kaporewarewa noa iho tona aim;; i reira. Katahi ka haere kite whare o tetahi kuia (hei matua ano ki a la) mete pupuri tonu tona atua wati nei ki tona ringa. Te taenga ki reira ka pukana ki taua kuia ka ki atu kia hikitia c raua ka tona atua te whare he wahi kc. Iva mataku te hakui ka oma, ka whaia e te tangata ra mete mere i te ringa. Ka man te hakui ra katahi ka whakarere iho te whin ki runga kite upoko ; ka ono nga whiunga o te mere ka ono hoki nga motunga—e toru i te koharao, e toru hoki i etahf wahi o te upoko. Katahi ka hopungia ka mauria ki Otaki. Te taenga ki reira ki hai i kawea ki roto kite whare herehere, he tutu nona—cngari i kawea e nga pirihi maori ki to ratou kainga noho ai. I te po ka wetekia nga ringa e tetahi tangata, a puta ana ki waho taua tangata. I te aonga ake o te ra ka kitea e haereere ana i te taone, i Otaki—te hopungia. hoki. E ki ana 'he

ngaro no to ki IJol J o Xi.ko i koro ai c hopungia. (No ratou ton.. . whakaaro ; ki ta matou mo !i.,pu noa atu ka pupuri ai kia tae mai to kai Whakawa.) Katahi ka tukuna to karere kite tiki ito Kai Whakawa. Uokohauga mai o to Kai Whakawa kua oma taua tangata ki Manawatu, me nga pirihi maori tokorua kua riro kite whai. Katahi ka tukuna etahi tangata tokorua ano kite \v!ni—ka tokowha ai nga kai whai. Man rawa atu to tangata ra ki Mauawati:, ka whakaliokia mai ki Otaki —tao rawa mai ki t<' kainga kua po. No muri mai ka ma,uria mai ki I'o Noke ; a kai roto ia i to. Wharo herehore i l\y Noko inai.raoi. !\ei IV Neku hoki whakawakia ;ii. H ki ana kai te ora ano to hakui. Kotahi to pakeha kua patua c nga Il.au llau o Man Utahi i tora tai i to talia ki Whanganui. lit: haerenga no laua pakehn ratou ko ona hoa tokorua ki to kimi i ta niton kau miraka. Katai ka puhia mai o te pohipohi ka hinga totalii, ka nia ona tunga —ka oma tokorua. Ka roro mai hoki te opo llau llau nona to prhipohi ka tapatapaiiia to niea i hinga—a. mato ana.