OMARUTAIRI.

Waka Maori, Volume II, Issue 37, 19 November 1864, Page 3

OMARUTAIRI.

No tua i te wiki nei ka hui mai a Hori Nia Nia ma, mete Whatuiapiti, me Ngaitahu, ki Nepia runanga ai mo te kainga kua tukua Hori, raua ko Hineipaketia, ki a te Makariui i era tau. Ka rua nga ra e runanga ana i te aroaro o te Makariui ma ; otira, kaore i ata oti, kai te tarewa noa. Eugari e meatia ana kia whakaotia apopo ake uei.

KO TE TUKUNGA 0 TAMAIWAHO I TE OMAEUTAIPJ KI NGA TUPUNA 0 HINEIPAKETIA, 0 HORI NIA NIA, 0 ETAHI AT [J. He whakamaoritanga tenei i te korero o te kai a te Eehunga raua ko te Manawakawa i tukua iho ai e Tamaiwaho te whenua ki a te Eehunga raua ko te Manawakawa, koia teneitona whakamaoritanga. Na Tamaiwaho ano te kinga mai ki a tc Earuraru, raua ko Apohia,—" Haere ki to korua tuakana, ki a te Eehunga, maku tetahi kumara." Hoatu ana ete Eehunga e wha nga kete. Wahia iho aua kete e wha, ka waru nga kete o roto—katahi ka hoki. Ka tae atu ki a Tamaiwaho ka kainga ; ka whakatauaki a Tamaiwaho i reira : " Nga kai a taku hoa. Ko Heretaunga te kainga, ko te Eehunga te tangata ; he kumara tana kai, he tuna. Me au hoki, ko Tamaiwaho te tangata, ko te Tuatua te kainga, ko Otawhao ; ko tona kai he kereru, he kiore, ki etahi tau he whinau te kai." Ka noho, muri iho ka kite a Tamaiwaho i nga kai o tona kainga, i te manu ; i te kiore, i te whinau. Katahi ano ka utua mai nga kete kumara e waru, e toru te kau te kai a Tamaiwaho, he kereru, he kiore, he whinau nga kai, Katahi ano ka ki mai a Tamaiwaho ki a te Earuraru ano raua ko Apohia, he tuarua tenei no nga kinga mai a Tamaiwaho ;—" Haere ki taku hoa, ki a te Eehunga, kati hoki tenei kai ana te kumara, engari me waru mai eia kite kao, kia kite hoki au i tena kai." Katahi ka tae mai te

kupu ra ki a te Eehunga : katahi ka mahia kite waru he kurnara bei whakarite i taua kupu a Tamaiwabo. Mabia ake nga kao e wha rau nga kete; katabi lea kawea atu ka mahora ana ko Puoka, (be kainga kei te Takapau). No te mahoratanga katabi ka whakatikitia auakete e wha rau, a. oti ana te wbakatibi ka whitu te kau nga kete—whakarerea iho nga* kinaki, e wba nga kakahu. Ko ona ingoa o aua kakahu, erua kei te mohio nei i a au, erua hoki kua wareware—ko Mangapahekeheke tetahi, ko te Iritnotumotu tetahi. Akuanei, kei te karakia maoritanga, ara, te whakatakapautanga i taua kai, kia ngaro tonu atu ai ki a Tamaiwaho, kia kore e utua inai boki, katabi ka kiia te ingoa e karangatia nei, " ko te Takapau o te kai a te Eebunga raua ko te Manawakawa." Ona haka o te tapaenga atu i nga wbakatibi e wbitu te kau ;■— A, tonoa! tonoa kia utua! Akuauci tonoa kia utua apopo. Koi he koc o nga rangi ki tua; ka riro au i te korero rau e, a! Ko tetabi o aua ngari kei te ngaro ake. Heoiano, ngaro tonu iho taua kai, tau noa, tau noa ; ka tau te pouri ki a Tamaiwabo mo te kai a te Eehunga raua ko te Manawakawa, ka utua mai e Tamaiwabo ko te whenua tonu, ko nga tangata hoki. He mea hoki kaore e kitea ana e Tamaiwaho he kai, bei utu i te kai a te Rehunga. Ehara i te loea poka noa atu ; na Tamaiwabo ano i ki mai ;—' ; Haere ki nga tangata na, kia haere mai ki au nei, ina tona kainga." Katabi ka whakatika a te Eebunga, raua ko te Manawakawa, ka pike ana ko Kai Manawa, ka makere kite Abi Kouraa Kiriwai, ka wbitiiMaharakeke ka haere i te parae, kei nga kabika ka whiti ki te parae ki Omarutairi, ka ngaro ana kite ngaherebere ko te Eakehau. Peke ake ana a te Eangiwaea, a Karaka, ka iri nga taiaba. Peke ake ana a Maru ka karia te Wbakaumu, ka tapaia te ingoa o taua Wbakaumu ko Hikataniwha —riro tonu ake i a Maru. Eeia ake ana e Karaka ano, etc Kekehu (bei tipuna ki a te Urauga, a te Kekehu) ka iri nga taiaba kite putanga i te Waima'v_\ ki Putaeore. Katahi ka peke atu a Wkakaiuga, ka rcre nga taiaba a te Kekehu, ka riro ano i a Whakainga te kainga—te tipuna o Ereatana te Kuru. Kaore he kainga i riro i to te Uranga tupuna, i a te Kekehu. Mauria ana mai e te Eehunga ko Puoka ; peke ana mai a te Haemata ko Kabukura; peke ake ana a Parikoau ko Omarutairi—ka mutu nga kainga i a te Eehunga. Ka riro i tetahi, i a te Manawakawa, a Whenua Eou, te Kabakaba, te Eakebou, ko Eangitoto, ka reia ka nobo ana ko te Pakaroa. No te nohoanga ki reira o te Eehunga raua ko te Mauawakawa katahi ka ki mai a Tamaiwaho ki a te Eehunga;—" Akuanei riro ai taku kainga i te wharau nui e tu mai ra." Ka ki atu a te Eehunga ; —" He aba koa; e pai ana—riro i reira ko a au ano." Katabi ka ui atu a te Eehunga;— " Kowai te ahi e ka mai ra 1 " —ka ki atu a Tamaiwabo :•—" Ehara, he huruhuru no o taua waewae. Kite ai o te kai ka puta mai ki a koe ; kite kore, waiho i kona noho ai." Katahi ka taunatia e te Eehunga a Kauaeapunoa mona. Katabi ka utua e te Angiangi taua taunaba a te Eebunga;—" Ehara tana i Kauaeapunoa ; ko Kauae karia ona e te patu." Ka hapainga atu a te Eehunga, raua ko te Manawakawa, tutaki tonu a te Angiangi i te bokohitu o te Eehunga, mauria tonutia atu, turakina tonutia bei arawhata; rupeke rawa ake te bokohitu ra ki tetahi taha o te awa ka pakaru te hamiti ki waho; ka mate hoki te tinana o te Angiangi. Katahi ka hapainga ki Pariwharariki, ki o te Whakavvehi; tae rawa atu kite kainga ko nga wakine anake e nobo ana ; ka tono te tangata ; ka tae mai a te Wbakawehi, ka whai korero; ui tonu mai ki a te Eehunga ;—" I haere mai koe kite aha 1" Ki tonu atu a te Eehunga ;—" I haere mai au ki o kainga rooku." Ka utua mai e te Whakawehi; — ,J Tahuri atu kite Eiu o Tamaki; ehara, be moenga huka a konei. Ka mutu nano nga puke whakahoro, ka mahue atu na i a koe, ko Paeroa tena, ko Whatukura tena, ko Rangikatea tena, ko te Horearua tena, ko te Umu o. Pua tena, ko Eangitoto tena." Ka mutu nga hiwi, ka tuhia katoatia puta noa ki Otawhao, tae

noa mai kite parae ki Omarutairi; kaore he ■wahi i puare i a te Rehunga raua ko te Manawakawa. Koia e arangaanakoTaumataWhakatangi, ko Oauau, o te Rehuuga. Ka hold mai, ka noho ana koNgamahanga ; numia tonutiakaputa ki Orakaiatai. Ka tutaki ano i reira kite hoa ote Angiangi, ki a Rurutamakura. Katahi ka hoatu e te Rehunga te patu ki ana toa, ki ate Rangiwaea, ka hoatu ke e ia ki a Pikitia, hoatu ke ki a te Rangikiangahoa, hoatu ke ki a te Patu Kiato, hoatu ke ki a Taringa, penei tonu te ritenga o ana toa—a. ora tonu ilio taua tangata, a Rurutamakura. Haere ana ratou, tae ana ki Waiatai, kite kainga i a Hokia; ki ana mai:— "He aha te take i tae mai ai koutou?" Ka ki atu a te Rehunga :—" I hara mai aauki o kainga tnoku." Ki tonu mai a Hokia :—" Naumai, e hoki! Heoi nano nga kainga ko Makotuku. puta noa ki Kahianui, Kahotea, te Tuatua, te Pakaroa." Whakatika ana a Pikitia, a te Rangikiangahoa. haere ana tahi i Mangapahekeheke, haere ana tahi i te Papatu; ka pono atu ko te tangata nona te kainga, ko Manuliiri. Ki tonu atu ate Rangikiangahoa:— "Whakatika ki runga ; waiho te kainga moku." Ki tonu mai a Manuhiri ;—" E noho noa ana au i toku kainga ; ka pa ra pea ko te kakahu kia homai moku, katahi au ka haere." Mau tonu hoki a te Rangikiangahoa, hoatu ana te kakahu, riro ana mai te whenua.' Na ko te otinga tenei o te whenua ki a te Rehunga vaua ko Manawakawa ; ki a raua toa hoki, ki a Taringa, ki a te Rangikiangahoa, ki etahi atu.