KO NGA KORERO O TE RERENGA O PAORA TUHAERE KI RAROTONGA.
[He mea tango mai i roto i te "Karere Maori."] Te iramutu o Apihai Te Kawau, ko Paora Tuhaere, no te hapu o te Taou, no Ngatiwhatua, ona nohoanga ko Orakei, ko Kaipara, hokoa ana te kaipuke mona, ko " Wikitoria" te ingoa. Nga tana o taua puke 56; nga mom i utua ai £1,400. I hokoa tenei kaipuke e ia, hei whakakotahi i nga iwi o Rarotonga, me era atu motu o te Moana Marie, Id te taha pawhakarua o Niu Tireni. No te 26 o nga ra i rere ai a "Wikitoria " ki nga motu. Ko te haere a Paora, hokorua; 27 o nga ra i reia atu ai i konei, pa rawa atu, i te motu o Mangaia. Ka kaikainga i konei te taonga. Na Paora te kaitaka mete hani kite ariki o taua iwi, ko Numangatini tona ingo. Kotahi ma wha taua iwi (2,800); ko te reo, ahua rite ano ki to te Maori. U atu a Paora ratou ko tana haere ki Rarotonga, ka tikina tonutia mai ki te taha tai tawhiri ai, karanga ai. No konei atu te mohiotanga o Kainuku Tamako ki a Paora, no tona haerenga mai kite matakitaki i konei i te ngahuru i 1862. Kitea rawatia ake a Paora, noho ana i Earotonga. Ka miharo ha te ariki me tona iwi. Whakaarikitia iho a Paora e taua iwi; tukua iho nga whenua me nga tangata hei hoa noho mona e 2,000. I a ia e noho mai nei, kei te whakatakoto tikanga mo nga wahi i tukua mai ki a ia. E kiia ana, he mahinga panana, kokonata, orani, raima, taro, kumara, me era atu kai o taua wbenua. E meatia ana, te tuturu o taua iwi, e witu mano, tae pea kite waru, haunga te wahine mete tamariki. Ko nga nohoanga i whakaahua taone, he mea pa katoa a waho. Ko nga whare, he kowhatu; te uhi, ko ana otaota. Nga turu, nga hopa, me era atu mea a te Pakeba, kei ia ratou. Ko te tohungatanga o taua iwi kite raweke, kite mahi kamura, ehara i te hanga! Tino ngahuru nga ra o te unga mai o te " Wiktioria " ki konei; nga utanga mai, he orani, he wai-raima, he
ararutu, he kokonata, he panana, he kawhi. Ko nga utu enei o aua mea, e kiia ana e Te Kuma raua ko Kapene Tare, nga kai hoko o uta, £330, ina murua nga utu ma nga kai mahi. Ko Kapenelanga te rangatira o "Wikitoria," no te iwa o nga rai rere ai ki Earotonga. E hara i te hanga te tutukitanga o te mea i whaia atu ai e Paora Tuhaere, puta ana nga whakamoemiti mona, a kia hua te moni ki a ia, kia hua hoki nga whakaaro i runga i tenei mahi ana. Ko Ngatiwhatua te tuturu ake o te oneone etu nei Akarana; ko ia te tuatahi kite kukume mai its Pakeha ki uta ki Waitemata; a, kua waiho ratou hei tuatahi o roto o nga iwi Maori hei takitaki i te ara ki Rarotonga, ki Mangaia, ki Atiu, ki Mauka, ki Waitataki, me era motu o taua moana kite tonga, kite kukume mai i o ratou tuakana.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18630627.2.3
Bibliographic details
Waka Maori, Volume I, Issue 2, 27 June 1863, Page 2
Word Count
542KO NGA KORERO O TE RERENGA O PAORA TUHAERE KI RAROTONGA. Waka Maori, Volume I, Issue 2, 27 June 1863, Page 2
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in