Whakanohonoho Ki te Tangata Whakahaere Hoki i Nga Whenua Maori.

Puke ki Hikurangi, Issue 17, 26 October 1898, Page 1

Whakanohonoho Kite Tangata Whakahaere Hoki i Nga Whenua Maori.

23. (1.) Ko taua pukapuka rehita, tetahi kape ranei o taua mea, me tuwhera hei tirotirohanga ma te katoa, kaua e utua te tirohanga, a me takoto taua pukapuka ki tetahi wahi tika i roto i taua takiwa i nga haora e whakaritea ana e te Poari Whenua Maori. (2.) Ma te Poari Whenua Maori iia wa i ia wa e tuhi nga kupu mo roto i te pukapuka rehita e tika ana mo tera mahi kia mau ai nga whakawhitiwhitinga onga tangata o nga whenua, a kia tika tonu ai te takoto o nga whenua o roto i te rehita. 24. (1.) Hei tona wa e whakaritea ai i ia hawhe tau me tuku ate te pukapuka rehita ki tetahi hunga whaimana iino matau, mana kia tika ai nga iufajtuhi katoa i-tana rehita e pa ana ki nga Maori o ia poraka me 0 ratou hea i roto i ia poraka, a i runga inga tikanga o taua mahi ma tana tangata e apiti atu etahi kupu kite pukapuka rehita, e whakatikatika ranei etahi kupu o roto i te pukapuka rehita, kia tino tika ai te takoto o nga korero o roto i triua mea mo nga Maori o ia poraka me o ratou hea i roto i & poraka puta noa te hawhe tau i mua tonu atu. (2.) Ko te Kooti Whenua Maori taua hunga whaimana, ko tetahi ranei o ona.Tiati, a kite whakakorea atu te Kooti Whenua Maori, kaati ko tetahi, ko etahi atu tangata totika ranei, e whakaturia ana e <te Kdwana 1 ia wa i ia wa> ina oti marine i & ia te whiriwhiri nga kupu a te Poari Whenua Maori i # whakaputa ai mo runga i taua mea. (3.) Me whaimana taua hunga whaimana kite uiui a kite whakatau inga tangata mo tetahi whenua Maori, a kite whakatau hoki i nga hea mo ia<tangata i roto i taua whenua. 25. Ko taua pukapuka rehita, ina oti te whakamana, koia tera te tino tohu pono o te tika o nga ingoa o nga Maori o ia poraka me 0 ratou hea i roto i a poraka i te hawhe tau 1 whakaputaina ai mona taua tiwhikete whakamana. Te Whakahaerenga o nga Moni e puta ana i nga whenua. 26. Ko nga moni reti, moni paru. moni whii, me era atu moni e puta aha i nga whenua kua tau- kite Poari Whenua Maori i raro i nga tikanga o tenei Ture me utu atu kite Poari, a, i runga ano i nga tikanga kua whakatakotoria, me whakahaere aua moni e te Poari,— (1.) Tuatahi, hei wh&kaea i te utu o te whakahaerenga o tenei Ture iroto i tona takiwa me nga whenua kua tau kite Poari. (2.) Turua,h<)i. nga moni e ;! tika utua Irunga i tetahi mokete whaimana, riana, moni taunaha ranei« eke ana Id runga ki taus whenua ki runga ranei i nga moni e puta ana i taua poraka. (8.) Tuatoru, me utu atu ng& toenga ki nga Maori no ratou nga whenua i runga ano ite rar&hi i te ririki

ranei o nga hea o ia tangaia e whakaaturia ana e te Tehita ina oti tana mea tewhakamafta. 27. Ko te whakahaerenga mete utonga 0 aua moni me wh&kar&popoto a me mahi ki tetahi pukapuka i nga wa e whakaritea ana i ia hawhe tail. 28. Haunga ia mehemea ka whaia i runga 1 nga tikanga o tenei Ture, e kore e taea e te Maori -whai whenua te hoko, te mokete, te nihi, te taunaha, te tuku ranei i runga i tetahi atu tikanga, i tona caarxga ki tetahi whenua kua tau kite Poari i nga moni ranei e puta ana i ona paanga, heoi anake te tuku e taea e ia kc te toku a wira ki tetahi atu Maori. 29. £ kore rawa te paangao tetahi Maori ki tetahi whenua kua ton kite Poari kite moni ranei e puta- ana i- taaar-whtawa, te hoko, te tango, te muru ranei, bei whakaea i te noma a taua Maori a e kore ano hoki e taea te mora atu ina pekerapufcia taua Maori. 80. Koia Maori mehemea kua cukd atu i te tekau ma ono ona taa, ahakoa kua marenatia kaore ano ranei,— (1.) Ka ahei noa atu kite hoatu i te rihiiti whaimana mo nga tooni e puta ana ki a ia mo tona paanga ki tetahi whenua kua taujri te Poari, ina hoatu ki a ia aua moni i te wa i tuhia ai e ia taua rihiiti; a (2.) Ka ahei hoki ia, i runga i tetahi pukapuka i hainatia e ia kite aroaro o tetahi Kaiwhakaw* T®i Pi, o tetahi roia o te Hupszimi Kooti, o tetahi Pohimahita-sanei, kit* whakamana i tetahi Maori whai whenua, kua eke ona ta& ki te rua tekau ma tahi, kite tango mai a kite hoatu i nga rihiiti whaimana mo nga moni e tika ana Ida puta mai i te i hoatu ai taua pukapuka whakamana; engarika tino mana icore taila pukapuka mehemea ka pa taua mea ki etahi moni puta-a-tau, a i te wa i hoatu ai taua pukapuka whakamana kaore anoi taka te ra e whakaputaina ai aua moni. Engari una he utunga i whak&putaiha e te Poari i raro i tenei telriona eWhakahengia e raruraru ranei i runga i te mea kaore ano te Maori nona te whenua i eke ki te tekau ma ono taa te pakeke, haunga ia mehemea i ata tau atu he pukapuka hei whakaatu atu i taua mea kite Poari. SI. Ina tupono kaore ano i eke kite rua tekau tahi nga tau a tetahi Maori whai whenua, * tspoc© hcpoiangi, he turoro raiaei ia, me pa enei tikanga e Whai stke nei. (1.) Ka ahei te Poari Whenua Maori i . ia wa i ia wa kite whakatu i tetahi langata hei tango atu i nga mon* e tika ana kia utua atu ki aua tu Maori whai whenua, a ka ahei hoki te Poari kite whakamutu i te tuunga o taua tangata

i whakaturia ra e ia. -" £2.) Ka ahei noa atu taaa tangata i whakaturia ra, i runga i taua huarahi j i kite ai, kite whakahaere i aus. p ' moni hei oranga, hei akonga ranei kite kura i aua ta : Maori whai i whenua. (3.) Ko te mnni taMafcri vttn, kpia tena te zaoat manae whiptt&tu t© eanga 0 | ' : tikangi la tie Poari mo te whakai . haerenga : o ana moni a muri atu. (4.) Ite'wa kaore ano i whakaturia he tangata pera ka ahei noa atu te ' Poari kite whakahaere i nga mana tera e hoatu ki taua tangata i na whakaturia ia i raro i-tenei tekiona. Moni Tuku-a-nama. 82. Kite puta he take e meatia ai kia whakapaua e te Poari Whenua Maori etahi i moni hei whakatekoto, iei- hanga, "hei ' whakapai ranei i nga Tori inga tiriti ranei, hei whakahaere ruuriranei, hei whakatuhera i ranei i etahi Whenua hei whakanohonohoa- • rtga kite tangata, me pa nga tikanga e whai ake nei:— (1.) Me ahei te Poari Whenua Maori ki te tuku atu kite Minita i tetahi pukapuka hei wbakaatu atu i nga ru&hi e meatia ana kia mahia, ine te rahi o nga moni e oti ai aua mahi, -a mete tono atu kia iukuna-a-nama atu etahi moni ki a ratou kia rite te rahi ki nga utu o nga mahi e meatia ana kia mahia, (2.) Kite marama te Minita, ina oti te whiriwhiri e raua ko te Minita aio nga Whenua, kite pai o nga iriai'd e meatia ra kia mahia a ki to tika hoki o nga moni e meatia ana kia whakapaua ki aua mahi ka ahei is, i runga i tana i whakaaro ai, kite whakahau kia tukuna-a-nama atu kite Poari nga moni e tonoti ra, etahi moni iti iho ranei, a me whakarite aua moni e te Paremata i roto i nga moni mo nga mahi nunui o tc Koroni. Engari hui katoa te moni e taea te tuku-a-nama atu i raro i tenei Tekiona kite Poari kotahi 1 roto i te tau kotahi kaua e nuku atu i te rima mano pauna. (3.) Ko taua -moni i tukuna-a-nama atu ra, hui atu ki tona Initareti e rima pauna mo te rau i te tau -. kotahi, me tau i runga i te mana o tenei' Ture-hei taunaha ki runga ki nga moni e puta ana i nga Whenua i whiwhi i nga painga o nga mahi i oti i taua moni, a ko taua taunaha me whakarij terite kia rite ai ano te rahi te iti ranei kite painga i whiwhi ai ia poraka i aua mahi. (4.) Ko taua moni i tukuna-a-nama atu ra, hui atu ki tona Initareti kua whakahufetia ake nei, me whakaea i runga i nga tikanga a mau ake nei. 33. Ina tuponcy i te wa i whakaaetia ai tenei Ture kia whakahaerea ki roto ki tetahi takiwa Whenua Maori, tera kei reira tetahi , Whenua kua tau kite Poari, kua ekengia e tetahi nama moni kua whakamanaia e te Ture i runga i te ■ tikanga mokete, nana, taunaha ranei, tera ranei kei te tamia nga Maori no ratou taua Whenua e etahi nama kaore ano i pungaia; kaati me pa enei tikanga rnotuhake e whai ake nei ki aua tu Whenua.:— ... (1.) Hei tikanga e taea ai te whakaea o x aua tu raruraru me aua tu nama * me Maori, no ratou te Whenua ki . te tono"-a-pukapuka atu kia. tukuna-a-nama atu he monj ma ratou i raro i tenei Tu- * re, mete whakaatu atu anOi hoki .. xn£ punga auamoni e tono ra ki nga moni e: puta ana, tera ranei w e puta i .taua Whenua , i. etahi ! ti • , :■ at'U :Whe.nua ranei o ratou. ((&.):Hei..*eira .jaae ctijktt «atu e te Poari taua tono- kite Minita, mete i c-, whakaatu ifctu. ano hoki i te rahi o nga moniie ea ai aua mate, i

te ahua o aua raruraru me aua jaamafi te take'*i ; Bama ai aua . ssagߣ i te, *am te.moni e puta ; raifei fefpafe i te Whei : e ralu wia puta ra : ■ ■ *li»i e tonoa ■. 'yj'i (Sty MeTtflEii tite tono me - j.i* * Tari TukuNairia a ' tanga •' ki : nga Kai -ndhtinoh o - - a -ina itaua -tisilbgiiifo % ' whakatakoto atu* taua te ote Poari Tuku Nainai ki ■i' ngi Kai-notbnoho Whenua, a ma taua.Poari eniiuP e- hurihuri . : ' : e whakaijputa he kupu nio taua ■■}*{ mea Wte \Minita i• runga i ta. taua hunga i' whakaaro ai he tika. (4.) Ka mutu te himhiri ate Minita i • taua ripoata me taua kupti tohutohu, ki-te marama ki a ia-e rahi ftwft t.A pat{ga e homfli afia mo acra moni e-tonod' r4,> i tika te ckenga o aua raruraru me aua " nama ki runga ki aua Maori, a e tika ana kia utua aua mea, heoi ka ahei ia i runga i tana i whakaaro ai he tika kite whakahau kia tukuna-a-nama atu nga moni e tonoa ra, etahi moni iti iho ranei, ame whakarite aua moni e te Paremata i roto i nga moni mo nga mahi nunui o te Koroni: Engari hei runga anake i taua kupu tohutohu e tukuna-a-nama atu ai he moni, a ko tetahi hoki hui katoa nga moni e taea te . tuku-a-nama i raro-i tenei tekiona kite Poari Whenua Maori kotahi i roto i te tau kotahi kaua e nuku atu i te rima mano pauna mo nga raruraru mokete, a kaua e nuku atu i te kotahi mano mo nga nama kaore i pungaia. (5.) Ko te moni i whakamanaia ra kia tukuna-a-nama atu me hoatu ki te Poari Whenua Maori, a ma te Poari e whakahaere atu taua moni hei. - whakaea i nga mokete i nga nama ranei. • (6.) Ko te moni puku i tukuna-a-nama atu ra, hui atu ki toi. \ Initareti e rima pauna i te rau i te tau kotahi, me tau i runga i te mana o tenei Ture hei taunaha ki runga ki nga moni e puta ana i te Whenua i hoatu hei punga mo taua moni puku, a me whakaea i rnugai nga tikanga e mau ake nei Whakaeanga o nga.Moni i Tukona-a-NAMA ATU ME ONA INITARETI. 34. Mo runga i nga whakaeanga o nga moni i tukuna-a-nama atu kua whakahuatia ake nei, me ona Initareti, tne pa enei tikanga e whai ake nei : (1.) Ko te moni puku i tukuna-a-nama atu. hui atu ki tona Initareti, i runga i te rima pauna mo ia rau i ia tau, me riro ma nga hua e puta ana i te Whenua i pungaia ai aua moni e whakaea a ma te Poari e utu atu kite Minita mo nga moni mo te taha kia te Kuini i ia haWhe tau, me riterite tonu nga moni o aua utunga, a pau noa nga. tau i wh'akaritea i waenganui i te Poarfme te Minita, engari kaua aua tau e nuku - atu i- te 1 wha-tekail-nife-rua, a ko te utunga tuatahi ine- utu a'te paunga o nga* marama e ono i muri iho itera i timata ai aua - tau i whakaritea ra. • (2.) Ko aua tau i' whakaritea ra, me timata i te ra," i whakaritea ai hei peratangftt engari kaua e nuku atu i te wha tau i muri iho i te ra i tukuna-a-nama' atu ai taua moni puku." Engari mo te wa i waenganui 6 te ra i hoatu'ai te nama mete ra i timata ai : nga'tau i whakaritea ra, me utu Initareti ano te Poari i runga i te whakahau a te .Minita, (engari kaua e nuku atu

i te tau to tfttsihi o ia utu~ nga Initareti) ara kia rima pauna . i ia tau mo ia - rau pauna o te moni- puku i tukiina-a-nama atu (&$: me riro hei whakfcea - f imii puku tetliiU'taka, mo :r" ;• t/t 'ihi o utui V:' --..5 tent e •" v <&'• :^ifhakat^ptoria Jiuarahi•"wfiakaHftecte i rarc>; ; i Ture. ' (4.) Ko aua t6J^-whild^ne I p»lii i ruw. J-;* nga anO''#!te ahthfc|sQfß npbriteriga ••••*/ i mahia ai te e mau y nei i te kupu Apiti Tuarq* ki "Te • ' Ture Tuku Nama* MottCfki nga - Kai-noho Wheiiua, v (5.)'35d nga utunga katoa nie nga Inita- ■ ! ieti e tftoa f atia-e te. Poaxi, ina tae .. ata^-te : inoni, • • ffl& atti te Kai-tiaki - ; te kato&V a 'toe' whakatakoto ■ kx tefcahi kaute me tapa tona ingoa ko "Te Kaute o nga 1 moni e tu-kuna-a-nama ana hei tiaki hei whakahaere hoki-i nga Whenua Maori" (ka huaina he ingoa poto mona i raro ake nei ko "Te Kaute mo nga moni e Tukuna-a-nama ana ki nga Maori"). (6.) Ko nga moni katoa o roto ote kaute mo nga moni e Tukuna-a-nama ana ki nga Maori me whakahaere ete Kai-tiaki mo te katoa, ki runga ki nga huarahi kua whakamanaia e whiwhi ai i te Initareti nui rawa e taea ana i taua wa, engari me ahei noa atu te Minita mo nga moni i ia wa i ia wa ki ,te tiki atu i ana moni hei whakaea haere i nga moni puku me nga Initareti o nga tipenetua i whakaputaina fraro i nga tikanga mo aua ntea e mau ake nei, a hei whakaea hoki i nga moni i pau i te whakahaerenga mete whakapatanga o aua tipenetua. Nga Tipenetua 35. (I). Hei huarahi e rite ai he moni he tuku-a-nanift i raro i tenei Ture, ka ahei noa acute Minita mo nga Moni, i nga wa e tika ana hei peratanga, kite tiki atu i nga toenga o nga moni kei roto i nga kaute e wha-*" kahuatia nei nga ingoa i Wahi Vlil. o "Te • Ture mo ngjvinoni puta-a-tau kite Kawanatanga, 1891," kei roto ranei i etahi atu kaute moni a te Iwi e taea ana i runga i nga ritenga 0 te Ture, te whakahaere ki runga ki nga punga e whakamanaia ana c te Kawana i roto i tona Kaunihera, kr te tiki atu ranei i etahi o nga moni mo nga mahi nunui o te Koroni, kite nama moni ranei i tetahi peeke, 1 tetahi atu-tari whakahaere moni ranei, i tetahi tangafta Tanei, otira i runga i tetahi i katoa Tanei- o aua huarahi. (2.) Ka riro ko te Ture tonunei te mana mo nga tangata kei a xatou e whakahaere ana nga moni e whakahuatia nei - i rato i tenei tekiona e whaiihana ai ratou kite tuku-a-nama i aua-mom.' . 86: Hei puriga mo nga moni e namaogia ana i raro i tenei Ture e te Minita mo nga moni, ka ahei ia kite - hanga, a kite whakaputa i etahi tipenetua mo aua moni i namsngia ra,-a toe pa ehei tikanga e whai aWe nei ki runga ki aua tipenetua:— (1.) Ko te ahua o nga kororo mete nui o te moni mo roto i aua tipenetua hei ta-te'Minita mo nga moni e whakaritefL ai',' a ma yaua tahi. ko te Turriuaki Kai-whakahaere Kaitirotiro' i nga moni Kawanatanga e haina aua rriea. . (2.)' Me utu aua tipenetua kite kai-hari, a*ne whai'lnitareti engari kaua e riuku atu' i te wha pauna i te tau mo ia rau pauna. • (8.) Ka taea aua tipenetua te whakahou i.ia wa, i ia wa mo nga. tau e ma--6 haratia ana ete Minita mo nga • moni e tika ana. (4.) Ko te waiii hei utunga i aua tipenetua, ara, te moni puku .mete - Initareti; Ibei te kainga ano e whakahuatia ana. i..roto i aua; -""tipenetua. (5.) Me honohoiio tofiu nga nama 6 aua tipenetua, kia kore ai e rite-tahi

nga nania o ia tipenetua. (6.) Ko nga moni puku me nga Initareti etikia ana Ida utua i rimga. i ana tipenetua ka kiia e tenei Ture he taunaha eeke ana ki runga i ngalnorii topu a te. KawanaW nga ama aua moni e whakaea; engari hei huarahi e rite ai lie moni hei whakaea nga i aua mea ina taka te ra hei peratanga me tiki atu ei te Minita mo nga moni i nga moru e takoto ana i.te kaute q nga moni e tukuna-a-nama ana ki nga Maori, a me whaimana te kai-tiaki mo te katoa, i runga i te mana o tenei Ture, iiawa i ia wa kite hoatu kite Minita i nga moni o roto i taua kaute e hiahiatia ana e ia mo taua mahi whakaea haere i nga tipenetua; hei whakaea haere ranei i nga moni i pau i te whakaputanga mete whakahaerenga i aua tipenetua. (7.) Ko ia tipenetua e whakeatu akeana nga korero o runga i whakaputaina ia i raro i te mana o tenei Ture, ka kiia tera mo te taha ki te kai-pupuri i taua mea, he tipenetua l whakaputaina tikatia i raro i tenei Ture; a kaore he tikanga o te kai-pupuri-tipenetua e kimi ai e uiui ai kua whakahaerea katoatia kaore ano ranei i whakahaerea katoatia nga mana kua hoatu nei e tenei Ture hei vvhakaputa i taua tipenetua. (8.) Ka ahei te Kawana i roto i tcna Kaunihera i ia Ava i ia wa kite panui kua whakawhitingia a katoa etahi ranei o aua tipenetua hei Stock tuturu e whakaputaina ana i raro i "Te Ture whakatopu Stock, o NiuTireni, 1877," i raro ranei i "Te Ture whakatopu Stock, 1884." (9.) Ko nga moni katoa e pau ana i te namanga moni i runga i aua tipenetua, i pau ranei i te whakawhitinga i aua mea hei Stock, me riro ma nga moni mo nga mahi nunui o te Korcm e utu i runga i te mana o tenei Ture, engari me whakahoki aua moni'ki taua kaute a te wa tuatahi tonu e taea ai e nga moni o roto i te kaute o nga .moni e tu-kuna-a-nama ana In nga Maeri. (10.) Ko nga moni i namangia i runga i aua tipenetua me hoatu kite kaute mo nga moni mo nga mahi nunui o te Koroni takoto ai, engari heoi ano te mahi e whakahaerea ai aua moni ko te tukutuku nama anake i raro i tenei Ture i runga i nga ritenga kua whakahuatia ake nei. Whakaotiotixga o nga tuku e tajrewa ANA. 37. A te wa e whakaaetia ai tenei Ture kia whakahaerea ki roto ki tetahi takiwa whenua Maori, kai te tupono tera kei te whakahaerea ietahi .hoko ma te Kumi o tetahi poraka whenua Maori o roto i taua takiwa, kua tau kite Poari Whenua Maori, ka taea te whakaoti o taua hoko engari me riro ko te Poari te hunga mana e. tuku atu te whenua, ahakoa e takoto ke ana te aronga o etahi kupu i runga-ake nei; a kite puta te tiwhikete a te Minita hei whakaatu he pono i te haere tonu taua hoko i taua wa ka waiho tena hei tohu mo te.tika o taua mahi. . 88. .' A te wa c whakaaetia ai tenei Ture kia whakahaerea ki roto ki tetahi takiwa whenua*..Maori,. kite. tupono tera tetahi hoko, riihi, tetahi atu tu tuku ranei, mo tetajn whenua Maori kua tau kite Poari W h t enua Maori o ro.to i taua takiwa, kei te whakahaerea tikatia i runga i te Ture e tetahi tangata noaiho, a he pono tonu no muri iho i te manangao "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894," i'timataria ai taua tuku, a he pono tonu kei te whakahaerea tonutia taua tuku a he' pono .tonu hoki kua oti tetahi wahi o tauci i tuku, hei l'eira me pa enei tikanga e whai 'ake nei:— .([!.) I roto i nga marama e rua • o muri i iho ite ra i whakaaetia ai tenei . ] Ture ki roto. ki tetahi takiwa, ka \ • ahei tetahi o nga tangata i uru ki taua tuku (ehara nei ia i tetahi o

nga Maori nona ta whenua) kite tuhituhi atu i tetahi pukapuka ki te Poari Whenua Maori hei whakaatu ite ahua o taua tuku, ite Whenua i pa ai taua tuku, i te r&hi te wahi o taua tuku kua. oti, a i tona hiahia kite tino whakaoti rawa i taua tuku. (2.) Ko ia tuku i tae he whakaaturanga pera mona ka taea te whakaoti e te Poari Whenua Maori mo te taha ki nga Maori no ratou te Whenua i roto i nga marama te : . kau ma.rua i muri iho i taua whakaaetanga, ahakoa e takoto ke ana te aronga o etahi kupu i runga ake nei. (3. A te paunga o te wa kua whakaritea ake nei hei whakaotinga i tetahi tuku, ka taea e te Kooti Whenua Maori, engari kite whakakorea tauaoKooti, ma tetahi atu hunga whai mana i whakatu *ia e te Kawana i roto i tona Kaunihera, te kimi mete whakatau, i runga ite tikanga wawahi ite Whenua i runga ranei i tetahi atu tikanga, i nga paanga o nga taha e rua i uru ki taua tuku. (4.) v Kaua rawa e ahei te whakariro ke i te tikanga o nga kupu o tenei tekiona hei huarahi e taea ai te whakamana mete whakaoti o tetahi tuku e kore nei e te whakaoti tika i runga i te Ture me i kore i paahitia tenei Ture. 39. Ko nga moni katoa e riro atu ana i te Poari Whenua Maori nmga i tetahi hoko i tetahi atu tuku ranei i raro i tetahi onga tekiona e rua o mua tonu ake i tenei me tiaki a me whakahaere hei painga mo nga tangata no ratou te whenua i runga i nga ntenga kua whakatakotoria, a ko nga moni hua e puta ana i aua moni me whakahaere i runga ano i nga ritenga e whakahaerea ai nga moni hua "tera e puta i taua Whenua me i kore taua hoko tetahi atu tuku anei. (2.) Me pa nga rtikanga o te tekiona rua tekauma waru mete rua tekau ma iwa o tenei Ture ki nga moni katoa e tae atu ana kite Poari Whenua Maori i runga i nga tikanga kua whakahuatia nei. Nga Kaute mete tieotxbohanga o nga moni. 40. Ko nga moni katoa e tika ana kia utua ki nga Poari Whenua Maori, ina tae atu ki a ratou, me hari atu kite peeke kei a ia e takoto ana nga Moni Kawanatanga o te Koroni, a me wkak&noho atu aua moni ki tetahi kaute me tapa he ingca mcna ko "Te Kaute o nga Moni o nga Whenua Maori o te Takiwa "W henua Maori o (me tuhi ki konei te ingoa o te takiwa); a ko nga mom katoa e tika ana kia utua atu e taua Poari henua Maori ma taua kaute e utu atu. 41. Ko ia kaute aia Poari me takoto ki ia kawai ki ia tari ranei o taua peeke, i runga ano i nga huarahi whakahaere kua whakatakotoria, i runga hoki i ta ia Poari i moliio ai he tika, a ma nga tiaki anake e hainatia ana ete Komihana e taea ai te tiki atu nga moni o ia kaute, ma tetahi atu ritenga ranei tera e ata whakatakotoria. 42. Ko nga moni katoa e takoto ana iia kaute pera, e tika ana ranei kia utua atu ki ia kaute pera, ka kiia era he moni na te Iwi katoa o te koroni i raro i nga tikanga o "Te Ture mo nga Moni Puta-a-tau kite Kawanatanga 1891," a ko nga tikanga katoa o taua Ture e pa ana ki nga moni a te Iwi katoa me nga tangata e whakahaere ana i aua. moni ka pa hoki ki nga moni katoa e whakahaerea ana i raro i nga tikanga o tenei Ture: Engari, haunga ia mehemea e ata whakahaua motuhaketia ana e tenei Ture ko nga moni katoa e tika ana kia utua atu e taua kaute me utu atu i runga i te mana o tenei Ture. 48. Me whakahau e te Poari Whenua Maori kia mahia he kaute tika o nga moni katoa e riro atu ana i a ia e utua atu ana ranei e ia i raro i tenei Ture, a i ia wa kua whakatakotoria, a i ia wa hoki e whakahaua ai e te Tumuaki Kai-whakahaere Kai-tirotiro i nga Moni Kawanatanga, me tae atu i te Poari ki taua tangata nga kape o aua kaute, a me mea mahi ii runga i ana tauira i whakahau ai. 44. Kaua he mea i roto i tenei Ture e~ whakahaerea hei uta Taake ki runga ki nga whenua kua tau kite Poari Whenua Maori,

ki runga ranei i nga moni e puta ana 1 aua Whenua, ki runga ranei i nga Maori e whiwhi ana i aua moni, e neke ake .ai aud taake i nga Ta&ke e rite ana kia mtua e aua Whenua i mua o te taunga o aua Whenua kite Poari. Etahi atu mea., 45. Iroto ingara kotahi tekau i muri iho i te ra e tauira ai nga moni iia tau, ara i te toru tekau ma tahi o Maehe, mehemea e noho huihui ana te Paremata i taua wa, a mehemea kaore i tei huihui, kaati hei roto i nga ra kotahi tekau i muri tonu iho i te ra i huihui ai te Paremata i taua tau, me mahi a me whakatakoto kite aroaro o te Paremata enei tu pukapuka e mau ake nei, he mea ha ina tetahi tiwhikete ki runga e te Tari Tirotiro i nga moni hei tohu mo te tika o taua pukapuka, ara:— (1.) Me whakatakoto ete Minita mo nga Moni, tetahi pukapuka i ia tau iia tau hei whakaatu i,— (a.) Te nui o ia moni puku i tukuna-a-nama atu ki ia Poari, i roto i te tau kotahi i runga i nga tikanga mo aua mea &ua uru nei ki tenei Ture, me nga mahi mona aua moni i tukuna-a-nama atu ai; fb.) Te waiu o te punga i whakrite;i mo ia moni puku i tukuna-a-narna atu; (c.) Nga utanga-a-tau hei whakaea huere i te moni puku i tukuna-a nama atu; (d.) Te nui, ina huihuia katoa, o nga moni katoa i tukuna-a-nama atu kei te takoto kore ea; (e.) Te maha mete nui, ina. huihuia katoa, o nga inoni e tika ana kia utua-a-tau, kaore ano i utua; (f.) Te nui o nga tipenetua i whakapu'taiiia. i raro i tenei Ture; (g.) Era atu mea kua whakatakotoria, e tenei Ture. (2.) Me whakatakoto e te Ivai-tiaki mo to katoa tetahi pukapuka i ia tau ; ia tau hei whakaatu; — (h.) I nga moni katoa kua utua atu kite kaute mo nga moni e tukuna-a-nama atu ana ki nga Maori; (i.) I nga moni lnitareti katoa o puta ana i nga moni e whakahaereu ana e ui: (k.) i nga moni kaioa e utua ana o taua kaute kite Minita mo nga moni; (i.l I nga moni e toe ana ki taua kaute i te timatanga o ia tau mete mutunga o ia tau. 46. Ka ahei te Kawana i ia wa, i runga i te Ota Kaunihera i panuitia ki roto kite Gazette mete Kahiti, kite hanga huarahiwhakahaere mo ia o nga mahi e whai ake nei, ara, koia enei:— (1.) Hei whakahaere i nga pootitaga o nga Mema Maori mo nga Poari Whenua Maori, a hei whakahaere i tetahi tikanga e tuhituhia ai nga pooti o nga Maori taitamariki kaore nei ano i eke nga tai? kite rua tekau matahi; (2.) Hei whakatakoto, kia rnarama rawa ai nga mana, nga tikanga, me nga mahi e hoatu ana ki nga Komihana me nga Poari Whenna Maori; (8.) Hei hauga tikanga mo te whakatuunga o nga Apiha whakahaere pooti, o nga Apiha Kai-pupuri i nga mori., me era atu Apiha i raro i ienei Ture, hei whakarite i nga utu mo ratou mo ia tau, a hei whakatakoto marama i nga tikauga me nga mahi e hoatu ana ki a ratou; (4.) Hei hanga tikanga e taea ai te tango ote Whenua hei rori hei tiriti ranei, mo nga mahi ranei a te Iwi katoa, i runga i nga tikanga o "Te Ture mo nga mahi nunui ote Karoni, 1894"; (5.) Hei whakatakoto turanga taone; (6.) Hei whakatau i te maha o nga eka e uru ki roto kite riihi kotahi mo te Whenua, ara, te maha o nga eka e tukua i runga i te riihi kite kai-tango riihi kotahi; (7.) Hei whiriwhiri a hei ruuri i nga Whenua; (8.) Hei whakatau i nga tikanga e riihitia atu ai nga Whenua e tukua atu a.i ranei i runga i etahi atu ritenga i raro 1 tenei Ture; (9.) Hei whakatakoto i te ahua o nga korero mo roto i nga pukapuka riihi, me era atu pukapuka hoki i raro i tenei Ture, a me nga tikanga mo te

hainatanga o aua pakapuka; (10.) Hei whakatpkoto i nga mahi me nga man& e hoatu kite kai-reiiifca Takiwa Whenua i runga i nga tikanga rehitatanga i nga riihi me era atu pukapuka; (11.) Hei whakatakoto i nga huarahi me nga tikanga e kimihia ai nga warm o nga whakapainga o nga Whenua; (12.) Hei whakatakoto tepara-whika hei atu i nga wa hei utunga haeretanga e ea ai nga moni i tukona -a-nama atu me nga Initareti o aua moni; (18.) Hei hanga tikanga, i runga i ana huarahi i kite ai, hei whakatutuki i nga tikanga e utua ai e whakahokia ai nga moni i tukuna-a- nama i raro i tenei Ture; (14.) Hei Apiti mai hei hoa mo tenei Ture i era o nga tikanga o "Te Ture Maina, 1891." "Te Ture Whenua, 1892," me "Te Ture mo nga mahi nunui o te Koroni, 1894," i runga i ta te Kawana i roto i tona Kaunihera i whakaaro ai he tika, me ana whakatikatikanga i aua mea i runga i tana i mohio ai i runga i aga tikanga o tanei Ture; (15.) Mo era atu mea e maharatia ana e tika ana kia mahia he huarahi-wha-kahaere mo ratou i raro i tenei Ture, e mohiotia ana ranei e te Kawana hei tino whakatutuki i nga tikanga o Lenei Tore. 47. Ko tenei Ture kua wharikitia atu ki raro i te mana o nga Ture e whai ake nei, ara, koia enei:— "Te Ture Hanga Reriwe mete Ture Whenua, 1881"; "Te Ture Taake Whenua Taake Moni Puta-a-tau hoki, 1891"; "Te Ture mo nga Mahi Nunui"; "Te Ture Whakanohonoho Whenua kite Tangata, 1894"; "Te Ture Reiti, 1894"; "Te Ture Reiti Whenua i runga i tona Utu ake haunga ia nga Whakapainga, 1896": Engari, mo runga i nga Whenua katoa kua tau kite Poari, ka kiia ■ko te Poari te hunga no ratou te Whenua, mo runga i nga tikanga katoa o aua Ture. a tetahi hoki, ka eke te mana o "Te Ture Whakanohonoho Whenua kite Tangata, 1894," ki runga ki aua Whenua, rite tonu ki a ia e mana nei ki runga ki nga Whenua o nga Pakeha noa iho. 48. Ka whai mana te Kawana i roto i tona Kaunihera kite kape i tetahi Whenua Maori ki waho i nga tikanga o tenei Ture ki te mohio tuturu ia e tino matau ana te Maori nona te Whenua kite whakahaere i taua Whenua. 49. Ko ia Ture epa ana kite Iwi katoa, ko ia Ture e pa motuhake anake ana ki etahi tangata noa iho, me ia Ture ranei e pa motuhake ana ki tetahi takiwa, mehemea e taupatupatu ana o ratou tikanga ki nga tikanga o tenei Ture, kua whakatikatikaina kua whakakorea e tenei Ture, nga wahi o aua Ture e taupatupatu ana ki tenei.

KUPU APITI. Te Ahua ote Pukapuka No. I.—Pitihana. I raro i "Te Ture Whakanohonoho kite Tangata Whakahaere hoki i nga Whenua Maori, 1898." Ki Te Kawana: Ko te hunga kua haina nei i o ratou ingoa ki raro iiei [me tuhi ki konei te tokomaha ara, kaua e tokoiti iho ite rua tekau], he tangata Maori kua eke nga tau kite rua tekau ma tahi a no ratou etahi Whenua Maori kei roto i te Takiwa Whenua Maori o [me tuhi ki konei te ingoa o te Takiwa], tenei ratou ka pitihana atu kite; Kawana ia whakapuliaina e ia he paruitaLga hei whakaatu kua whakaaetia "Te Tare Whakanohonoho kite Tangata Whakahaere hoki i nga Whenua Maori, 1898," kia whakahaerea ki roto kite Takiwa kua whakahuatia ake nei. [Ki konei te whakapakehatanga o te. pitihana i runga ake nei.]

[Ko nga kai-titiro hei te Kai-whakawa, hei ie Roia, hei te Pohi-mahita, hei te Karaka o te Kooti o te Kai-whakawa Tutaru hei te Kai-rehita, hei tetahi atu apiha rand o te Kooti Whenua Maori.]

Te Ahua 0 Te Pukapuka No. 2.—Whakaattj I Te Whakahenga. I raro i "Te Ture Whakanohonoho Ki Te Tangata Whakahaere Hoki I Nga Whenua Maori, 1898." Ki Te Kawaxa : Ko te hunga kua haina nei i o ratou ingoa ki raro nei [me tuhi ki konei te tokomaha, ara, kaua e tokoiti iho i te rua.tekau], he tangata Maori kua eke nga tau kite rua-tekau-ma-tahi a no ratou etahi Whenua Maori kei roto ite Takiwa Whenua Maori o [me whakahua i konei te ingoa o te takiwa], a tenei ratou ka tuku whakaatu kite Kawana kei te whakahe ratou ki i e Pitihana a [me tuhi ki konei te ingoa o te Kai-pitihana tuatahil, me etahi afcu he mea kia whak&aetia •'Te Ture Wnakanohonoho kite Tangata Whakahaere hoki i nga Whenua Maori, 1898," ki roto kite takiwa kua whakahuatia nei, kua whakaaturia nei hoki i roto i te panui a te Kawana i roto i te Kahiti o te o nga ra o ,18 . [Me tuhi ki konei te ra i perehitia ai te panui a te Kawana.] I tuhia i tenei te o nga ra o ,18 . [Me whakapakeha, me haina, me titiro te hainatanga, a me whakaoti katoa pera ano mete pitihana.]

—E SUA PUTANGA 0 TE PEP A I TE 51A R A MA.

Nama, Te Hainatanga o te Kai-pitihana. Te niaha o taga tauote Tangata. Te ingoa o te Poraka i uru ai te Kai-pitihana. Nga Hainatanga o nga Kai-titiro, hei tohu i tino maratna ia Kaipitihana ki te tikanga o te Pitihana i mua i tana Hainatanga i tana mea. 1 A.B. E.F. 2 C.D. G.H. Ac. &c. Ac.