HE KORERO WHAKAATU TENEI I NGA TIKANGA O NGA KURA I WHAKAARAHIA E KAWANA KEREI.

Pihoihoi Mokemoke i Runga i te Tuanui, Issue 4, 9 March 1863, Page 16

HE KORERO WHAKAATU TENEI I NGA TIKANGA O NGA KURA I WHAKAARAHIA E KAWANA KEREI.

Ko te kai ma nga tame o te Kura. hira atu. I te paraikuihi, he taro. he ti, haunga te nui o te wai-u. Ina whakatinitinia te kau ki pamu. heoti ano te mea lii'i kukume mai ma to Kura. ko to ki to maiii. E oti i kuna to Fa/a. mo to 7V///. Ko to kai i to lina. lie poaka, iio riwai, mo era atu mea : he lma rakau hoki. ua minamina to taiiLjata ki to whawhaki. ki to ta<>. lie ano ka taliuna ho /iujii'. v. hakapuru ai ki to pi. ki to korau. ki to pirimatau una. E rua tukunira raihi i to wiki kotalii. K<> to kai i to luijut. lie petiei mm mo to Jo paraikuihi. Ki to uioa ka kiia ho imi rawa w.\x\ kai o tttkua ana ma to Kara, kia matau to o maiii ana to tamariki i roto i ra. pakaha tonu. Ko to kai tahu kai ma niton, lie J'akolia. mo tolahi o tamariki. Ko lijja tamariki o to Kura mo l'akoha maiii, o kai talii

ana; a, kite kahorc c ata pai te taka ote kai, ka nguuguru nga Pakcha; ko tc mea. ia, ckore c ata pai tc taka kai etc tamariki Maori, ki tc kaliore ona hoa Pakcha. Ko nga malii cnci i roto i te rangi kotahi: —I tc Go nga haora ka maranga nga tamariki ; i tc liaora ka huri ki tc karakia r murhiga iho ka liuri ki tc tata wahie, ki to kawc wai. Tcnci akc ka kcria lie poka wai i wacnga marae, ko rcirr. tutata r.i tc wai, kahorc c ngcnge nga turi i tc kokcnga ki tawhiti. — ki To awn. Ite 7 o nga liaora ka tu tc parakuihi. ka mutu, ka tiniata tc tutu ngaralui. tac noa ki tc warn o nga haora. Ko to ratou rangatira whakahau. ko tc Pakcha mahi pamu, lie lioia ia i mua. no tc »$. Ko tc timatanga o tc Kura kci tc !S o nga liaora tac noa Id tc 10. Ko .IT;-. Glanjtdd tc kai whakaako, na Mr. Taylor, kai lirotiro Kura Maori, i tono akc. E toru nga ra i i\>u> i tc wiki. ka hacrc atu a Te Mwkcna. niinila. kci ako i nga tamariki ki nga rilcnga otc whakapono. Itclo o nga liaora taca noatia tc i. ka huriliia ki tc r.iahi maori. haunga ia tc liaora kotalii c kapca ana ini> to tina. Ite •]• o nga liaora ka a tea nga tamariki katoa i tc niahi. ko nga mca c whakamahia ana i muri iho o tc 4 o nga liaora. c whiu tcra mo nga pakepakenga, n:o nga tutu. Ko nga takarokaro tamariki c puta ana i muri iho i tc 1 o nga liaora. ko tc kaukau. ko to patu poi. mc era atu mca, a kua tino inatau inaianci clalii o ratou kite patu poi. I tc 0 o nga liaora. muri iho o to hapa. ka tu tc Kura o To Karanawira. mo to haora kotalii mc to haw he. Tokorua tokotoru nga laitania hawaekaihe c hacrc tonu mai ana ki tcnci kura maritahiahi. no nga wahi lau kc i '.c kura. Ito So nga liaora. wahi ki tc 0, ka karakia. mc nga waiata whakatakoto ki tc ritcnga otc rangi whakatangi: ka mutu. ka hacrc nga tamariki ki tc takoto. Ka tiniata c au. i kouei. tc korcro mo nga mahi-a-ritiga. ki tcnci Kura. l\u fr full a. kai. E uru ana nga tamariki katoa ki tcnci main, takiwiki i tc tamaiti kotalii. ka mutu tcra. tanga atu. he tamaiti. E titiro lie atu ana au ki tcnci tu mahi a ratou. Itc kura Merauihia ki Kohimarama c hauiiau ana tc niahi tahu kai i runga i tc akoranga o Tc Piriti. miiiita. a ko tc tukunga iho o taua inahi i tcra kura. nui atu tc pai. c ai ko nga tangata c hacrccrc atu ana ki tc utaiakitaki o taua kura. Ko tc mca.

Ida tino tohungn te kuki hoi whakanko i te mahi tabu kai. a. kalioro lie mra pent i a matou. E kite ana au i to he i tenei main kuki. ko te mea. me whakatika. tenei ako. Tc main iii/aki irhniua. Ko te ra:ii;at ira whakahauhnu o tenei tu mahi. ko Te Manari. Tokorua tokotoru u-s.i k;;i main Pakeha. Te lake i v.kakamahia ai raioti. lie aiiua kino no te pamu. lie pakarukani no ni:a iaiepa. a na te 1 inaero. e o ranei. 1e luamau o iiira rakau ina kataiia mai. lion- he arawhata o aua. o repo. Su\ am to mahi mo a;ia rakau. Haunira to kalatalii;:: o jlira rakau. i laiepatia tela.hi niara. a ruia ana. whakatokia ana kite tini o hua whenuu hoi kai. Kei te Tomo laua mara. kei te wani e noho nci a To .Mukona. miiiita: I«» te mea. kiliai i ala tupu. i te tikaka o to ra. i te kore ua. Jle In- tora. te o taua utara ki lera wahi tawhiti atu i to kui-a—kotaiii maero.—ekore hoki e ata tiakina o ata tirotirohia i roira. Kotokau oka whenua raraulie i parautia i whakatokia ki to riwai. a lie alata pai ana. E torn e wha oka manuka i parau. a whakatokia ana kite kaauu'a. Jle nui he taru kua oii to tapahi. te kohi mai. jle nui te mahi parau. mote mahi taiepa kua oti i walii. i pahakiatuote Kara. 1 aua mahi katoa. lie mea whakauru am n-j;a tamariki Maori. Tc iiiithi h'inr.i'ni. Ko Te Titanui te lumuaki a nija kamura. i v.liakaritea i to oroko-thnatan-a o te Kura. I toiioa ia kite taonc. kia hokona mai o ia iiira warn, me njra mea katoa etika ai to mahi kamura. ki le aralii ako hoki tetahi kamura lioi hoa muna ki n<ja mahi mo te kura. Ko tana tamaiti ako le i arahina ako o ia. he reo Maori ia. o pai noa ako ia. mo taua mahi. Ko Tc Titama rait a ko te latua o noho ana ki wahi o tc Kura ki tetahi whare e tu ke ana i te Kura; ko to whare ia. i noho ai nu r a tamariki, a. kai atu kite kura. Ko tetahi o whare tu walio. i tuturu te wai o to tuaniii. he whare kura ia no nua tamariki. kua waiho hoi whare kamura, kua tu tepara kamura me era atu mea pera, kei roto. Tokowaru ng* tamariki i akona kite mahi kamura, i tenei, i tenei -walii. a matau haere ajia ratou ki taua mahi. Kiliai ano i taea te -whakatuturu te mahi o lenei tamaiti, o tenei tamaiti, he raruraru ki 1e tini o mahi pamu, me era atu mahi ko te mea fa, e tau ana taku whakaaro te taea e ahau taua riteuga, a ua tuiitini ake uga lainariki, e

pin.a nno tnua walii. Tc malii Tn-a. Jtc tiinatanp:a oic Kur3 ka riro mai i au a Uori Mini no lici kai tuitui. ulna ana ia. Kihai ano i taea to whakarito lie kura tui kakaliu. kia akona to kura: ko 1c walii i inotulifa mo ia niaiii he ruma no Te Titania. Ko njja wiiariki iiioe!tu r a. lopu. me kakaliu katoa he inra 1 nil ui ki tcnci nana lera. A i w.-nii c kurc ;;i aua malii mo 1c kura. ko reira ia tuitui ai i kakaliu imi;';i l'akcha. o nu'a Maori ulna atu. ko ic utu ia c tukuu, ana i:m te kura. Koialii in ran i t nil nin n:o W iiviiiu Taiueiiana. tit ua ana cia 1/. Kihai aua la ran i lac ki a Tamciiana. na Tioriori, kai-uhakawa. i ki ic ara. a ka nionatia era 1 arau. Koialii ano laiuaiii c akona ana ki lc *ii::lti tuitui. Kua pai Ic luilui o laua laiuaiii. a kua nioiiio ki lc kokoti larau. alia noa. lie nica :iko nija taiuariki kaloa ki lc. tuitui noa iho. kia alici ai lc luilui i iu;a pakaru o a ralou kakaliu ano : a kci paroro. liuri ana inra lamariki kama ki to malii Tera. K aua. kua clalii ki laua main', oiira. kiliai i manako te tanirata ki laua tu nial.i. _Tc „iahi J'arukiuirtr. He nioiiio U« parakimete o ki lc lini o n-a niaiii. E to.uuloiicia ana c maiou ki tc hira noa i!u> o main', a. i lc inca c niahi nio lc kura e a luku aiu iic tamaiii lici lioa iui>ua. Na to kura akc ano ic whare pnrakimeie. ho mca tuku mai na Kauana Sir (Jcurr/r (im/, no ULra wa o lima. V. hiahia ana at:'kia wliiikaarahia laua wliarc tahu rino ki niii'_ r a ki akc o lc Kura. a kia uhakatuturutia lc niahi o lc parakiincte ki lc Kura, ma nu'a Maori c utu nt;a parau nic era atu mca c mahia ana c ia. Inaiauci. e lau ke ana lc no!toan;_':i o tc parakinictc. k.-i uwltcnua tanijata Maori, a ko ia ano tc iau:„'alira o laua niaiii. ko tc c utu ana ia mo tana malii patu rino, a c utu ana ia i to wlic-uua itu ai toiia wharc taliu rino. I to wahi o lc whakatokanira kai, ko n«;a tanjrala o Kiltikihi ana ki tc parakimcte hei \vhakainana\vatani,'a, —lici haiiica i o ralou parau what;'whati, c rukerukea nci c ratou. Marie ia, o pono ai te whakato kai. tc rui kai. Te malii fni llu. Ko moa katoa o tik.-i ai te tui liu, i au ano i Otawhao, i te Kerehimelc: ka timata tonu i reira tc niaiii. He alma ran<,'ntiraia, c watea ana i te waipiru. Kua nolio noa akc ia ki uinei

wnhi. E run c ioru mnrama i nolid hi ia ki an ; mahi ai ia ki to tafm kai, lie kuki; a mii atu te ki whakapai mona i pula i tc tokomaha. Tc -until In 'PvlvtpuJca. Kua oti tcvhakaara 1c wliarc 1110 10 pcrehi to pukapuka. i-.iauo iaua perehi i lac akc kei te a\\\i ano e 11oca alii ana. J\n J. ro,t 'Dutb-Ltzrn- Tc ran -4a lira o tc pcrehi; lie 1 areata v.'liai mohio ia. na tc Pihopa o IS'iu Tireni i wliakaiiia'ii:- tana taitama. Kua ol i le whaAariie hetikancra kia akona tamariki Maori ki tc mahi humcke. ki te inalii la pukapuka, he kalia lioki no tc liialiia «» raiou e liacre akc ana ki tc matakilaki ite Kuril. Tern pen e tokomaiii mai te tamariki i.i tc Kura. kia whukaakona ki ana maiii e rua. K liialiia ana au kia "vvliai pirori waru rakau mo tc Kura. Nic tclahi wliarc hokolioko. kite moa e tika teuei wlinknaro aku, ina kake liacrc 11*411 mahi otc .Kura. Ko teuei. kahore aku kupu hei whakahira mo '1114:1. inalii ako ke atu. Ko 114 a tamariki o tc Kura c tonoa ana lei 114:1 inalii e v.liakaritea ana 1110 ratou ; ko te inea ia. c tirotirohia ana 114 a mahi e manakoliia ana e tenei e tenci tamaiti. Ite mca e mahi ana. kua kiia. kia roronjjo nija tamariki ki 1114 a, \vhakahaull4a o tc I'akclia e wliakaritea. ana Itci kai toliutohu i tc main'. Ko 11*4:1 \Yhakahehekall4a o tetalii o telahi, kua !?ia kawea akc ki au. Eki mai ana 11*4:1 i'akcha katoa. c mahi tika ana 1114 a tamariki; a. kaliorc 110 a akc uei nga kupu whakaiie c ana.