HE TURE HEI WHAKATAKOTO TIKANGA KI NGA TAKIWA MAORI MO O RATOU MEA AKE.

Karere o Poneke, Volume I, Issue 55, 29 November 1858, Page 3

HE TURE HEI WHAKATAKOTO TIKANGA KI NGA TAKIWA MAORI MO O RATOU MEA AKE.

(Akuhata 4, 1858.) Ko te mea ka pai ano kia whakaritea etahi tikanga mana, hei tiaki i i to Te Kuini Ture kei takahia, hei whakahaere tikanga Whakawa hoki i roto ki nga Takiwa kaore ano te Tikanga Maori i rnutu noa i runga. Na, ka vrbakatakotoria teuei hei Ture o te Runanga Nai o Niu Tiraui 6 noho rauauga ne-i, ara ;

I. WhaKARITKNGA I NGA KoOTI Whakawa Maohi. 1. Ka meinga hei tika ki ta te Turo ma To Kawana ratou ko tana Runanga e whakurite, i tenei wa i tenei w; 1 , nga Takivva hei taunga mo tenei Ture, hei nga Takiwa ia kaore ano to Tikanga Maori kia mutu noa i runga, o whakaputa ke hoki, o whakahore hoki au Takiwa. 2. Me whakatu e tetahi Kai-wha-kawa Tuluru tetahi Kooti-whakawa, ki roto ki era nga Takiwa ; ko te Kaiwhakawa Tuturu ma te Kawana ano e whakarite mo taua mahi, ko te boa mo taua Kai-whakawa Tuturu, ko tc Atcha Maori (Kai-whakawa Maori), kotahi rnnei, tokohia ranei, ko nga wahi hei turanga mo ana Kooti-wlm-iiawa, k;a rite, kia tika, ki oua wahi o te tau, ki ona wahi o te whenua, ko tc ingoa mo taua Kooti whakawa, ka meatia, ko te Kooti Whakawa Maori mo tera Takiwa. 3. Ka panuitia kite Xupepa o te Kawanatanga, te mutunga o te Tikanga Maori ki runga ki etahi wlienua, kei roto i tetahi Takiwa pera, ka meinga kia mutu ionu ako ki roto ki nga robe o aua whenua, te taunga o nga Ture-iti katoa, i whakatakotoria i runga i tenei Ture ; otira, c-koro tenei e meinga hei arai kia kaua e mahia, e whakaputaia tetahi ulu, i meinga kia utua i runga i tetahi o aua Ture-iti, kia kaua ranei c whakaolia tetahi mealanga, i timataria i runga i tetahi o aua Ture-iti, i te mea, kahore ano i taua panuitanga. 4. Otiia, ko nga whenua tuku na Te Kuini ki tetahi fangata Maori, ki tetahi tangata ranei, Hunga ranei, pupuri ai, hei mea whakatupu i nga tikanga o te Whakapono, o te Kuia, 0 te Atawhai-rawnkore ; ko nga whenua hoki mea tuku na te Kuini, whenua boko i mua i te o Te. Kuini Mana, ko nga whenua hoki. mea tuku na Te Kuini ki etahi hunga Pakeha c> no ho ana kei roto i nya 1 akiwa Maori, hei kamga mo ratou ; ko enei whenua katoa, rue he oea c piri ana ki nga whenua kaore ano te Tikaxga Maori i i mutu noa i runga, ka meinga ano hoki hei whenua kahore ano te Tikanga Maori, i mutu noa i runga, ara, mo nga tikanga ia o tenei Tuic, a ka aliei ano aua whenua

te mea ki roto i riga rohe o tetahi o nga Takiwa i koreroiia ake nei. 11. 1 e Tikanga mo tic Whakahaere Whakawa Ivirimina. o. Ka meinga kia whai tikanga te Kooti vvhakawa, hei whakarongo, hei whakaoti i nga hara katoa e ahei nei to whakawa tata e nga Kai whakawa Hatihi, o to Kai-whakawa Tuturu ranci, mo nga Hara ki nga Ture-iti, mea whakutakoto i ranga i nga tikanga o " Te Ture whakatakoto Tureiti ki nga Takiwa Maori, 1858," me waiho ia te whakahaere i runga i ta tenei lure o whokarite nei, a ka peua ano lana Kooti me nga Kai-whakawa .liiitihi ki Niu lirani, te whai tikanga mo te rapu i nga Hara o whakapea aua ki tetahi tangata, mo te tuku hanieue tono i te tangata,i tupatoria ponotia he hara tona k:a haere mai ki te aroaro o te Kooti; mo tc mea i to taugata pera kia hopukia, kia arabiua mai kite aroaro o te Jvooti; mo te whakarongo korero whakapuaki i runga i te oati ; mo tc tuku i te tangata i whakaarohia he hara tona kia puriiia kia whakawatia mariretia, mo te tango Pcira whakakapi ranci mo te tangata pera; mo te here i te tangaia kite here moni, hei mea i a ia, kia haere mai auo kite mea vvhakawa, kite whakapuaki korero ranei i te whakawakanga o te tangats i whanuarohia kua mea i te hara; mo te vhakaae tangata hei whakakapi mo la te tangata e whakataua ana kia ata noho, mo ta te tangata whakahaere nai ranei ; mo era atu tikanga katoa e tnau nei i nga Kai-whaka Ilatihi, e tika nei te whakahaere e ratou ki Niu Tirani no:, ara, mo te rapu mo te whiu hara, mo te tiaki i to te Kuini rongo kia mau; a, ka meinga ano hoki to Kooti kia whai tikanga mo te pehi i te kino Nuihana. (>. Me penei te whakariienga Runanga Iluuri mo te W lntkawa Kirimina a te Kooti; rns, te Kai-whakawa Maori, ma nga Kai-whakawa Maori ranei, e tuhituhi ki tetahi pukapuka etahi tangata. kia Toru tekau ma ouo, he mea kuhikohi i roto i te hunga 8 uobo ana i nga wahi katoa e patata ana, kite wahi e noho ai taua Kooti, ara, ko te patata tenei, kaua e neke atu i te Rua tekau ma rima maero te mataratanga atu, a, me kowhiti e te Kai-whakawa Tuturu i roto i taua

Toru tekau ma one, kiaKotahi Tekau ma rua, a ko taua Tekau raa rua, ko te tokohia ranei o ratou e kitea mai, e pai hnki ki teia mahi, ka meinga kia'noho hei Ruuanga I-luuri mo te nohoanga o te Kooti i taua rangi ano, i nga raugi nohoanga o muri hold o taua Kooti: Oiira, kite hoki iho ite tokowaru nga iangata i kowhitiria ra e kitea mai, e pai hoki ki taua mahi, kite uoho atu ranei tetohi o nga tangata ote Runanga Huuri, kite kounuhia ranei tetahi e te hunga whaka wa, kite ahatia ranei, a, na taua meatanga hoki iho ana i te Tokowaru nga tangata o te Runanga Huuri, na, ka tika ma to Kai-whakawa Tuturu e whakarite, ia taima, ia taima, ana pera, tetahi atu ra mo te whakawakanga, e wbakatae rau9i te Runanga Huuri ki te tokowaru, me tango i loto i te hunga e tu noa iho ana i reira i taua wahi. (Kei muri. te toanrjh.)