RONGOMAITATA.
I runga i te panui kanataraka a te kaunihera o Poneke, he kimi tangata mohio o nga wahi katoa o te ao nei, hei tangata whakahaere i nga ruri, me nga mahi taone mo taua kaunihera ko te utu mo aua tangata i te tau £BOO pauna. E iwa tekau ma iwa rawa te hunga tono mo taua mahi, a ko aua tono ka tukua ma te tahi komiti whiriwhiri. He tangata no Ruhia, hokona ana e ia te tahi wnakaahua whakapakoko nei, te ingoa 0 Aporo, hinga ana te mokamakai nei i ona tamariki, pakaru ana. Kitea ana i roto 0 taua whakapakoko, he takai pukapuka tlrohia ana he moni nooti nei e 3,000 (moni Ruhia) mete tahi pukapuka tuhituhi, na te tahi Pakeha Ruhia, E kii ana ko aua moni e takai ana i roto i te hei, he moni purei naku, a ko aua moni hei hanga whare karakia, te tau i runga i tana pukapuka 1840. E maharatia ana i terete ohorere ote matenga ote tangata na ana, i kore ai e rite. E mohio ana nga Maori e tae ana ki Poneke kia Kupa (Cooper) rangatira 0 te Titara paparakauta, kua mutu tona noho ki reira, a kua riro ia ia te paparakauta i te Hawera, ko te Emepaea (Empire) te ingoa, He tino mate nui tenei ki nga tangata Maori e tae ana ki Poneke a e noho ana ki tona whare, notemea he pai tahi raua ko tona hoa Waaine he atawhai i te Maori. Ko Mapourika he tima hou no te luniana Kamupane, e toru haora, ewha tekau meneti, 0 tona rerenga atu i Poneke ki Pikitana. I te purei mu a nga Pakeha 0 Whanganui nei, ara ko te purei whakamutanga tenei, e mohiotia ai to ratou tangata mohio kite mu. Na to tatou hoa na Ivawhe Komihana i wjni, ara ana te pakipaki, a ona hoa. E kii ana ko Karaitiati (Christchurch) inaianei te tahi taone kua ki i te iwi na i te piira, i nga ahua tangata tahae katoa. Eki ana a Rori Paraihe 0 Ingarangi; 1< ua neke ke atu te pai 0 nga manuao 0 Ingarangi inaianei, ina tupono mai he pakanga.
Ko te 27 0 Hepetema ka noho te Hupirimi Kooti ki Whanganui. No te tahi ra ake nei ka tae atu a Hone Heke me nga rangatira Maori tokowha 0 ngapuhi; me nga tangata e 25 kite aroaro 0 te Kaunihera 0 Hokianga i Rawene, he tono na ratou kia whakamamakia iho nga utu 0 nga taaka kei runga i nga kuri e 39 kua whakataua nei e te whakawa kia utua e ratou, whakaritea ana e taua kaunihera ka tae atu he kupu ma ratou kite kawanatanga kia whakahokia iho nga utu ki runga ki nga tikanga utu. Ko te rere a Te Tima 0 Hatiriki i roto i te awai nga paraire, kua whakakorea, kua waiho mo te marama Oketopa, ko te take kua kore kaha te haere mai 0 te Meera Kooti i te kino 0 te rori. Ko te hoa Wahine a Ta Hori Kerei kua mai ki Ranana. Ko' te run roherohe mo Ohotu Poraka ka riro ma Wiremu Rearini ke ruri, a e mea ana hoki ia, ka riro ia ia ma nga tangata mohio kite ahua 0 te whenua me nga roherohenga e whakahaere aua ruritanga. Ko Wiremu Paora Tehurunui he tamaiti he tama na Rihiona Te Tua te Kura o Putiki, kua uru inaianei kite ako kite mahi perehi ta pukapuKa a te Pakeha, He penei ta matou whakaaro mo nga tamariki e akona ana e tene? kura, he whakarite mahi ma ratou 1 o ratou tamarikitanga, kotahi o aua tamariki kei te mahi parakumete, tokorua kei te ako Id te mahi iniana, kotahi kei te ako kite whakatangitangi piana. Tera te tahi kaumatua rangatira he tangata € tino whakahe ana kite ngau tupeka, kite kai paipa mete kai waipiro, ka tutaki i te tahi Wahine rangatira i runga i to tereina, a he penei ta raua korero. He tamaiti ano ranei taau e kui ? Ae, e koro, he tamaiti tane, ae ae; E kai paipa ana ia ? kaore e hoa; kaore ano ia i pa noa, ki tena, mete tikareti, " ka tino pai rawa atu tena " e kui, notemea ko te kai i te tupeka he paitini i te tinana. E tae ana ranei ia ki nga whore Karapu ? kaore ano i tu noa ona waewae ki roto. Kia pai mai koe ki taku whakamoemiti atu. E tureiti ana ranei ona haerenga ?
kore rawa, Kamutu tona kai haere tonu ata kite moe. "He tangata pai te hanga, e kui, he tangata pai. Kawhia ona tau ? Ka rua ano marama, na ka raru te kaumatua i te hakui. Ko Pehemiana Te Tua te 14 nga ra i roto i te Hohipena, kua puta mai ia ki waho, a kua ora hoki tona mate, e kii ana ia he nui te atawhai 0 nga kai tiaki wahine i pga turoro 0 roto i taua whare.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/JUBIL18980913.2.12
Bibliographic details
Jubilee : Te Tiupiri, Volume 1, Issue 37, 13 September 1898, Page 5
Word Count
838RONGOMAITATA. Jubilee : Te Tiupiri, Volume 1, Issue 37, 13 September 1898, Page 5
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.