TE HAEATA. Akarana, Akuhata 1, 1859. NGA TIKANGA E RANGATIRA AI NGA TAMARIKI.

Haeata, Volume I, Issue 5, 1 August 1859, Page 1

TE HAEATA. Akarana, Akuhata 1, 1859. NGA TIKANGA E RANGATIRA AI NGA TAMARIKI.

Waiata 45, 46.—K0 o tamariki hei whakakapi mo o matua, a ka meinga ratou e koe hei kawana mo te whenua katoa. E hoa ma e nga tangata o Niu Tireni: He kupu taku ki a koutou i tera nupepa i Aperira mo nga lamariki kia ora. He kupu ano tenei mo aua tamariki ano kia ramratira; ka pai kia rangatira o tatou tamariki i niuri i a tatou. E hira ake nei to tatou rangaiiratanga i to mua rangalirataoga, mete rangaiiratanga mo a tatou tamariki kia hira ake ito tatou. Ka pena tonu nga iwi rangatira o te ao; e tupu liaere ana te rangaiiratanga o lena whakapaparanara o tena whakapaparanga. Ko te rangaiiratanga o o matou tupuna i iti mete kake haere mete kake haere, mete tupu haere nei ano te rangaiiratanga mo a matou tamariki. Ka kore te tupu kapehea koia? ka kore te tupu, heoi ano. ka iti haere, ka hoki iho, ka hoki iho a ka kore noa iho, ka ngaro noa iho tona rangaiiratanga. Kua ngaro nei hoki te rangaiiratanga o etahi iwi nunui o mua; koia ahau ka mea atu nei, kei ngaro ano te rangaiiratanga o a tatou tamariki; kia tupu, kia nui haere, kia mau tonu ai he rangaiiratanga mo a talou tamariki. Na, kia mahara tatou, ko te Atua te tino Rangatira, ko Ihowa te tino putake o te rangaiiratanga e rangatira ai te tangata. Mana e tuku mai te rangaiiratanga e rangatira ai nga iwi. Otira, ker te mea mai te Atua, kia rongo te tangaia, kia whakaritea e te langata nga ritenga 1 whakaaturia mai e ia hei whakarangatira i te langata ka rangatira ai. . Koia ahau ka mea ai, me tuhituhi nga tikanga e rangatira ai o tatou tamariki, koia tenei ko te Pono, ko te Rongo, kote Tika, ko te Matauranga, ko le Main, ko te Ahua pai, ko le Nama-kore, ko te Rako te Atawhai, ko te Whakapono. Me tuhituhi ,cnei kia mobio ai

koutou, me korero e koutou mete inoi ano kite Atua. Ko te marena tika o nga matua. Titiro ki a Marald 2, io.—"Na, he teka ianei kotahi tana i hanga ai ? A na te aha i kotahi ai ? kia rapua ai e ia he uri atua. Na, tiakina tou wairua, kaua hoki e tinihanga kite wahine o to taitamarikitanga." Titiro hoki ki a Matiu 19—4, 5, 6. "Ki ano koutou i kitenoa, i hanga raua e te kai hanga i te timatanga hei tane hei wahine, A i mea ano ia, mo konei ka mahue ite tangata tona papa tona whaea, a ka piri ki tona wahine, a hei kikokiko kotahi raua Vokorua: Na, heoi ano to raua tokoruatanga engari kotahi ano kikokiko. Na, ko a te Atua i bono ai, kaua e wehea e te tangata." Kiia ki atu ahau ki a koutou " Ko te Atua te putake ote rangaliratanga, a ma ona ritenga kia rite i a tatou ka rangatira ai tatou." Waihoki ko tenei ritenga pai ko te marena kia rite kia tika. No te timatanga tenei likanga. Kihai te Atua i hanga kia tokorua tane mo te wahine kotahi, kihai te Atua i hanga kia tokorua wahine mo te tane kotahi. Kaore "kotahi tana i hanga ai," k»tahi te tane kotahi te wahine. A na te aha i kotahi ai? He kore kana nona koia ? Hua atu i a ia hoki te kaua i a ia te nuinga ote wairua hei hanga i nga tokomaha noa atu. Kahore, kahore ia S nai kia pena. Tana i pai si kia kotahi te lane kia kotahi te wabine kia tupu ai he uri atua he uri rangatira, ara, kia rangatira ai nga tamariki. Na, ko te ritenga i te timatanga kia pera tonu ano; ka poka ke te tangata he tikanga ke ka pehea koia ? ka rangatira koia tena-tangata, ka rangatira koia ana tamariki? Kahore ra ! hoki, ka rite tena tangata kite kararehe whakaaro kore, ka rite ona tamariki kite poriro. Kia tokorua wahine mo te tangata kotahi ka rangatira ai koia ana tamariki? kahore, kahore. E ham i te Atua tenei tikanga, e hara tenei i te tikanga rangatira. Engari kia kotahi, kia kotahi te lane te wahine, mete liaki raua i a raua tamariki, mete atawhai raua i a raua tamariki, mete ako raua i a raua tamariki, mete whakanui raua i te ranga-

tiralanga mo a raua tamarikf. Teoa ko te tikanga pqkanoa kia tokorua, be tikanga raruraru, be tikanga he, he ngangare, be bae, be mate, be wbakangaro noa ibo i te rangatiratanga mo nga matua mo nga tamariki. Wasboki ko te marenataoga kia tika; kaua te marena pokanoa, kaua te marena tabae, kaua hoki te moe maori noa ibo. Engari kia rite i runga ano i te aroha, kia aroha teiabi ki tetalii; kia tika hoki, kia tika i mua o te marena kia tika i muri. Ka kino te marena puremu! Ko te moe tabae ki mua, muri ibo ko te marena, ka he I ko te moe maori ki jn.ua ,muri ibo ko to marena, ka he! engari kia tapn te marena a tapu lonu ibo. Mete marena to boki, ka kino te marena to; ko tetabi e whakaae ana ko tetahi e kino ana ; ko tetabi e aroba ana ko tetahi e rere ke ana tona ugakau mete to maori ano ona whanaunga i a ia kia marenalia kite tangata e kore e arohaiia e kore e paingia; mete wbakapono ano o tetahi mete ngakau maori o tetahi, te mahara iki te kupu o Paora, 2 Koriniti 6, i 4, i 5, *—"Kei buihuia ketia koutou kite bunga wbakapono kore: no hea hoki te urunga tahitanga o te tika raua ko te tutu? no hea boki te buibuinga tabitanga o te maramatanga o te pouritanga? Ko ebea jcorero a te Karaili i buihuia ki a Periara? a na tehea wahi i buanga ai te tangata wbakapono kite tangata wbakapono kore?" itei buihuia ketia koutou kite bunga wbakapono kore. Ko nga marenatanga be nei e bara i te marena tika, e bara i te marena ranga'ira e rangatira ai nga tamariki. Engari kia rite tahi te aroba, kia rite tabi re pai, kia rite tahi te Wbakaae, kia rite tahi te whakapono, na, kaiabi ka rangatira tahi ka rangatira lonu mete luku tonu ake he rangatiratanga mo a raua tamariki i runga ano i nga tikanga o te Aiua. Oliia kia pono tonu ki aua tikanga, ara ki nga tikanga tapu o te marenatanga. Ka nui te tapu o nga kupu o te marena, tiliro hoki ki ana kupu! E kore rawa e taka ena kupu ; abakoa takabia ana e te tangata, wbakarerea ana e te tangata, wehewehea ana e te tangata, whakangaromia ana e te tangata, e kore rawa e taka e kore rawa e ngaro; engari e tahuri mai pea ki taua tangata, hei whakamatei a ia, hei whakangaro i tona rangatiratanga, hei whakangaro i te rangatiratanga mo ana tamariki. No reira pea i kore ai te rangatiratanga o etahi o nga tamariki maori, he he no o ratou matua ki (e marena: ina hoki ka riakina mai e te Atua te he o nga matua ki runga ki jjga tamariki. Takahia ana e nga matua nga tapu o te marena, whakakahoreiia ana te aroha o tetabi o teiahi, ngangare ana teiabi ki tetahi. wehewehea ana nga mea i honoa tapulia e te Atua, haere ke ana, moe ke ana, a kcre noa iho lo raua

mahara ki to raua marenatanga lapu, me te tahuri ake ano tana tapu hei whakataurereka i a raua, hei wbakamokai i a raua tamariki. £ hara tenei ile tikanga rangatira. Ka nui te be o roto o te Maori ki lenei mea lapu ki «enei raea rangatira kite marena; mete (ukunga iho ano o tenei he ki nga lamariki, he raruraru, herawakore, he ahualutua, a kore noa iho te rangatiratanga. Engari kia mahara ki (e kupu o Ihowa, c kino ana ia ki le whakarore; ko ana i honoa ai i runga ano i te tikanga lapu i te tikanga rangatira o te marena, kaua e wehea e raua ete tangata ke ranei; he tikanga kuri tenei he tikanga tutua, e hara i te tikanga tangata, e hara i te likanga rangatira, me tona tikanga iho he mate, he kino, he rawakore. E boa ma titiro koa ; ekore oti koutou e whakaaro ki le iwi rangatira? Tiiiro ki nga rangatira Pakeha. He he ano kei roio kei te Pakeha, otiia ko tona lino likanga koia lenei, kia koiahi kia kotahi mete phi tonu raua ki a raua, mete pono tonu raua ki a raua, me le tiaki tonu raua i o raua tamariki, mete tupu tonu to raua rangatiratanga, mete nui haere he rangatiratanga mo a raua tamariki, mete manaaki lonu le Atua i a raua, i a raua tamariki. Na, katabi te iwi rangatira, " Ka hari te iwi e pena ana. ae ka bari te iwi ko to ralou Atua ko lhowa," hei whakarangatira i a ratou. hei whakanui i o ralou lamariki, no ratou hoki e whakarite ana i ona ritenga nui, i ona ritenga lapu.