TE HAHI I MURI I A TE KARAITI.

Haeata, Volume I, Issue 4, 1 July 1859, Page 3

TE HAHI I MURI I A TE KARAITI.

Oho ana nga kai patu ki Roma, oho ana ki Hiruharama, no taua patunga nei i patua ai a Hemi teina ote Ariki. Taka rawa ake kite tau O.K. 65, ka puta mai te taua a Roma; na nga Hurai hoki i timata te whawhai, he lunuhuruhuru hoki na to ratou kawana na Porohu (Florus). 1 mihara ia teliunga karakia ki ta te KaraiLi kupu. Uuka 21, 20, a rere ana ki tera taha o Horana, ki Pera(Pella). Na, kua whakapaea Hiruharama e Vespasian, a ka whakakinghia ia hei kingi mo Roma, ka riro nga tikanga i tana tamaiti i a Titus. Kokokanga nlai ete taua kua huihui nga H irai kite pa ki la ratou hakari kite Kapenga; 1,300,000 nga tangata i roto i te pa.

I ta Aperabama tukunga i tana lamaiii i runga i Maunga Moria, he uiurua kau taua whenua i tu ai a Birubarama. (He pa ke hoki a Hareme le pa o Merekihereke, kei te taha kite ra-whili o Horano.) I muri i a Aperabama ka nohoia te pito kite tonga, a Hiona, c nga Tepuhi. Te rironga o taua wahi i a Rawiri, hanga ana e ia a Birubarama ki reira, a. na lana tamaili na floromona i banga te temepara ki runga ki Maunga Moria. 424 nga tau i tu ai laua temepara, na, kua pakaru i a Nepukaneba i te horonga o ll'uuharama ; muri iho ka hanga te pa mete temepara e nga whakarau i hoki mai i Papurona. Na, kua horo ano i te kingi o Biria; ko lona horonga whakamutunga tenei i a Titus ; 9,700 i riro hei parau, hokonaake hei taurekareka, i, 100,000 i mate i te wbakapaenga. Upoko H. Nga Kingi o Roma i muri i a Biha. O.K. i. Augustus (Akuhata) do. Tiberius (Taipiria) S7. Caligula (Karikura) 41. Claudius (Karauria) oi. Nero 68, 69 E torn nga kingi ili 69. Vespasian (Webipabiana) 79. Titus (Tailuha) 81. Domitian 96. Nerva 117. Trajan. 1 kite ranei tetahi o nga apotoro i te ho" ronga o Birubarama ? kahore ranei' Kahore e mobiotia. Ko Boani kua lae ki Epeha; i reira ia i laua horonga nei. E korerotia ana e tetahi o nga langaia onamata i maka ja e Domitian ki tetahi kohua, he hinu wera nei kei roto, heoi, ptita ora mai ana ki wabo, a utaina ana ki Paiamo (Palmos). Otiia, ekore e whakaponohia rawatia nga kupu a nga lupuna: kihai hoki a ratou korero i rile kite Paipera, ko etabi kupu i he, ko etabi i tika. I taua takiwa nei ano ka rongo taua kingi nanakia a Domitian, meake puia ak<? tetahi o nga whanaunga o te Karaiti hei kingi nui mole ao; he horihori, heoi wehi noa iho ia, patupatua ana e ia nga Karaitiana. I nga apotoro ano i te ora kua limata te tupu ole halii te lieke. To raiou niatenga, ka tahi ka rakautia etabi likanga eiahi ako he. Otiia he nui ano te pai. Maia rawa ano hoki te bunga karakia ki ta raiou mabi. He tokomnha fe hunga whakapono i Taira, i Hairona, i Ramahiku, i Anatioka. E man ana ano i reira te karakia o nga whenua i kaii'.vhau ai a Paora ma, mete nekeatu ano ki etahi aiu whenua. Kitea rawatia ake kua lae ki Ihipa, ki lona pa nui ki Alexandria (Arekabanaria), kua tae ki Arapia, ki Persia. I taua takiwa he ngabere kau a Germany ; nga langaia o reira he lulu wlia-

kaharahara ; no reira kihai nga leretere i haerere, what kau ai ralou ki nga wahi watea ki nga awa nui. Kua noho ano elahi o nga langata o Roma ki aua awa, a na enei i tae ai ie rongo pai ki nga Germans. Me France ano hoki he whenua repo he ururua i taua wa, Te taenga am o nga Romans ki reira, katahi ka lupuria e te waina, e nga rakau hua. Nga lohunga o taua whenua he nanakia; o ralou ingoa he Druid (Teruili); tetahi likanga a ralou he hanga i etahi whakapakoko kite kareao, kite kakau witi, wbiua ana etahi langata ki roto, tahuna ake hei whakahere ki o ratou atuo. No muri i 100 O.K. i tae ai te karakia ki France, a lie tokomaha le hunga i karakia. Ki ta etahi korero, i tae a Paora ki Spain; ae pea. He tokomaha ano te hunga karakia o taua whenua 200 O.K. Ki ta te korero ano hoki, i tae ano a Paora ki Britain. Kahore e mohiotia. Ko tenei te mea e whakaaetia rawatia ana, i mau telahi rangatira o taua whenua i te mea e whawhai ana ; riro parau ana ki Roma, ratou koona hoa, (O.K. 62) a luiaki ana ki etahi Karaitiana ki reira; whakapono tonu atu ki ate Karaiti. To ratou hokinga atu k? to ralou whenua, haere ana elahi o nga Karaitiana, hei hoa I mo ralou, a na ratou i kauwhau te rongo pai ki Britain. Ko nga Druids (teruili) ano nga lohunga karakia o Britain i nma, a, kino rawa a Karauria ki ta ratou likanga. nanakia, na, ka ki a e ia kia paiupalua katoatia ralou, kia tuakina ano hoki nga molti ngahere i tahuna ai e ratou a ratou whakahere O.K. 61. I 150 O.K. kua nui rawa te karakia ki Africa. Kahore i mohiotia i ahu atu ihea nga kai whakaako. No Roma pen, he nui hoki le kopikopikotanga o nga tangata o Roma o Carthage (Karatake), o te tahi pa nui o taua whenua. Ko Terlul!ian tetahi o nga pihopa o taua whenua i taua takiwa; he kupu ano hoki tenei nana kite kawana, "Kite tohe koe kite pata i nga Karaitiana."