TE PAKANGA KEI TARANAKI.

Haeata, Volume I, Issue 4, 1 July 1859, Page 2

TE PAKANGA KEI TARANAKI.

Waiwakaiho, Ngamotu, Mei 17, 1859. He pukapuka tenei ki a koutou e nga hoa aroha, e nga kai korero o tenei niupepa: mo nga ritenga a tenei iwi a te Ai-iawa me nga hapu ano i roto i tenei iwi, ko Ngamotu ko Pukeiapu. Ara, i roto i nga uialii raruraru e rat'uraru nei, katalii aua hapu nei ka kinii oranga mona i nga mahi lama tangata, katalii ka rapu ki letani lure whakaora mona, mo le Atiawa, mo Pukeiapu, mo Ngamotu. Kua tae mai to runanga o Wiremu King! kite Kaeiomuti. Ko te uhinga mo [lor;.: Mopiiia Te Keukea leialii wahi, ko le munnga rongo teiahi walii. Me korcro mail nga rongo tenei na le Aliawa ki Ngamoui, ara ki nga tangata katoa o ta-ia hapu, me le waitohutanga o nga korero kia nolio i runga i te whakapOiiO. No te tahi lekau ma toru o nga ra o Mei, IS."SO, ka noho kei te liaeiomili i te ahialii, ka lomo ki roto kite wharehanga h-iu, ko te ingoa o te whare ko Hnitera--17, nga tangata i roto e 500 topu, te tane. Kei raro ilio nei e mau ana a ratou ko-

rero, mo le era nga korero a ia tangata, a ia tangata, me le whakapuaki pono mai a ratou korero Ka whakatika ko Erueii, kai whakawa o laaa runanga. " Karanga mai kite iwi. te waka, tenei au te lioe nei i toku waka, kua huaina e au te ingoa o toku waka ko te Pono, nga kai o runga ko le aroha, ko te rangitnarie, ko te manawanui, ko te aiawhai, ko te noho pai. NViiakarongo mai, he mea kimi naku te ingoa o toku waka. koia lenei kia titaha mai o koutou taringa ki taku korero, ko te Malamua tenei ko te leina kei le rtiru ano." Ka tu ko Maiiu. '-lv>ranga mai ki tenei waka i huaina i roto i le whaUaaro, ka latakia e au toku waka, ko te huoa o toku waka ko te Pono, me taku wlnkanohoanga i nga kai o runga e hari i le kino, engari ko te aroha, ko le pai, ko te rangimarietanga." Ka tu ko te HapimanaToheroa. '* Putikitia te taura o to tatou waka e hoa ma, takaia o laiou ngakau ki le aroha; huiImia he waka mo lalon kia kolalii, hci hoenga mo tatou. Whakarongo mai, i:a piri nei o tatou linana kia koiahi me le nioe lahi." Ka tu ko Henare. " Karanga mai ki touwaka, kaiahi ka hoea mai, ko le ingoa o £euei waka ko te Pono, a ka tae mai nei ki konei anake." Ka tu ko Hakaraia. "Mihi mai, langi mai kite waka, ki a Pono, i hoea mai ano i Waitara, lataia mai ano kite toioa kite kcreru, me nga utanga o runga. Ko nga ture kino e pehi ake ana, hutia akiri atu ki tauatika,kia marama tiahoaho ai kia puaora ano le whetu marama o te ata, kia puta hoki to tatou maraniaianga ki nga wahi ngaro me nga wahi pouri o te ao." Ka tu ko Ihaia. "Me tangi mai, me mihi mai, e aku hoa, whakarongo mai, kia rongo mai koutou i te timaianga a le mahi a te runanga mo tenei waka mo Ngaiiawa ka huaina nei ko le Pono. E hara i te mca i haere mai i te wheuua, i waha mai e au ki taku tuara, a ka tae mai nei ki konei, ka tail nei, he whakapariuga tenei i a tatou kia kotahi, kia piri Ka tu ko Tiopira. " Tenei te hoe nei ite waka nei. No mua auo i tataia ia, whakanohoia ana ki runga ki nga neke, katahi nei ka hoea mai, koia ra tenei ka lac mai nei ki le tauranga. Naku i whakaaro, laraia ana e au ehara i te taratahi, koia tenei ka noho lahi nei taton." Ka tu ko Welii. Cu Ka kawea nei hoki matou e te aroha o te Karaiti i a matou e whakaaro ana i tenei. Me ana kupu ano kite ingoa ote waka ki a Pono." Ka tu ko Hairnha. "Thiroakee te iwi ete apatiki, teua koe e 'aku laina, tenei le po. tenei te aroha, tenei te waka ko te Pono."

Ka tu koWiremuTe Wi. "Kei runga au kei a te Pono. He maunga rongo koia tenei i hoea mai ai kia herea ki le laura piharongo, te iwi tangata te waka tangaia. He kawenga mai tenei i enei kakano kikonei lupu ai, puawai ai." Ka tu ko Enoka. " Karanga mai, mihi mai, tena koutou c ieiivi c, ic iwi o, — tangihia e te waka e, te waka e, —langihia, mo langi mai. Ka ora e aku matua he mea whakaaro naku i te pou o ic whare. Hanga ana eau he waka nni, ko tenei luki o te waka nei ehara i le ariiahi, ko teiUM pono ko lena pono me huiliui kia kotalii, ko koe e Poharama mo runga i tenei ko au mo runga i lera waka." Ka tu ko Hen are Te Ngarai-a. "Karanga mai e aku lamariki me le ala lata marire i le waka nei, hoea mai nei i le ara kotahi e aku poliki, iriiria ana ko le Aroha ko te Pono, ko le piri atu ki le.tinana kotalii, kia piri ake ake a male noa, me le whakapono ano." Ka tu ko Wiremu Ngawhero. -'Karanga maie aku poliki i whakaaro ai au, kaua hei a Hupetautau hei a Makeremuniu rauei, kei motumoiu nga kaha ote waka, e hei te rangi pai kia whakaarahia ai te leia, kia ala lukniuku ai nga laura, kia haere pai ai le waka, me ka eke kite tauranga me here kite laura piharongo. Ka lu ko Wiremu Taupunga. "Me te whakahaere i nga kupu kaloa a le runanga me le pai me le noho ran^imatie." Ka mum enei korero i konei. E hoa e le kai la ote perehi, tena koe; kia aroha mai koe ki tena pukapuka e tukua atu na e nga kai luku kia rnahia mai e koe ki le reo o te perehi. Naku, na Kjpa Ngajioke.

Na te runanga katoa enei korero ka timata nei kei raro ilio nei, koia tenei nga hapu nei na Puketapu na Ngauiolu ki a te Atiawa. Whakarongo mai e te runanga a te Atiawa ki taku huarahi e haere nei au. i aim mai i le Aiua; luktia mai ki a ratou o era whakapaparanga a taea noaiia mai nga Minita, mahia ana e nga Alinita ki a tatou, koia ra tenei ko te whakapouo ki te Atua nui, heoi ano hoki te taonga nui a te Atua i wliakarite ko te whakapouo ki a Ihu Karaili e iri nei i te ao, e maringi nei ona toto hei ulu mo nga hara o te ao : ma konei hoki la tatou mahi ka tika ai, no te mea nana i tono mai nga Mihanere hei korero i tona rongo pai. E te iwi noi, e te Atiawa, whakawhilia te ra kite hunga e noho ana i roto i te mauahara, no te mea kihai i nui te ruma mo te kino, no te pai anake te ruma i nui aiu. E ai te whakatauki a nga matusi, "ko te tangata pai e kore e rere kite tangaia kino, ko te tangata kino e rere kite tangata pai." E te iwi, mahia nga mahi a

te Atua hei whakamarama. Whakarongo rnai e te iwi, ka pono taku kupu, kahorc akuhokinga aLu ki le he, kore rawa,kore rawa. Ka he toku, ma te ture e mahi, Tenei nga pukapuka o to te Atua ture te mauria am nei, mete pukapuka ture tangata te mauria atu nei. Ete iwi, wauhia te rongo kite ao kia noho pai ai tatou i tenei ao, kia haere tika ai ki tera ao ora tonu atu ai. Ka mutu enei korero i konei. He waiala tenei: Ka noho nga tu a one ki karaka hau e Kia ako raurea nga mahi a te hoa tu mai, E Puke horahia ilio ra kia ata tirohia Te mala kukuti, c te mala beheu ra o te baraKali e Ruanui ka laua kite mahi, [keke, Ka rangona kei runga katere i te moana,e — I te rangi le Alua i raro nei te tangata Te kimonga ki le whare e aha tenei e To papa loieke le awhi nei e Unuhia ai nga iwi, whaliia ai nga wac, Waiho le kanohi kia tiliro ana hei pakeha c Tenei te kaipuke ka u ki uta, Ko turingongengonge ko oioi whenua, Te ngala le Alua kite iwi ka ngaro, A maru kau nei hei karangatanga, E kahu kau nei hei karangatanga Whai mai ano koe kite moke i mahuo Te ngata te puku e—i. — Ka taia nei kite perehi nga korero i tukua mai e Kipa Ngamoke te kai tuhituhi, ma nga tangata katoa o te ao c tiliro, ma te Atua hoki e tiliro. Ka pai kia mau tenei rongo; ka maha nei nga tau c whawhai ana nga tangata o Taranaki, ka pai kia houhia to ratou rongo. Kei le ki nei ratou ko Pono te ingoa o to ratou waka, ko nga kai o runga ko te aroha ko te ata whai ko le maunga rongo ko te whakapono ; na, katahi ratou ka ora ; oliia kia pono, kia u. Hoea pailia to kouiou waka e nga iwi o Taranaki, kia kotahi te waka, kia ngakau tabi, kia piri tahi, kia tika tahi i te ara o te whakapouo, kia houhia te rongo ki a koutou katoa kite ao katoa, kia noho rangatira ai koutou i tenei ao i tera ao atu-