Mate atu he tetekura Ara mai ana he tetekura

Tu Tangata, Issue 8, 1 October 1982, Page 24

Mate atu he tetekura Ara mai ana he tetekura

6th form winners

‘‘Mate atu he tetekura. Ara mai ana he tetekura.”

E koro e kui ma, e tama e hine ma, te tika hoki o tera whakatauaki a o tatou matua tipuna. Ahakoa te hinga te tangata i te ringa kaha o aitua, tera ano tetahi tangata, ka tu mai hei whakaki i tona turanga. Kei te hoki nga whakaaro ki era kai arataki o te iwi maori, ki a Apirana Ngata, ki a Nehe Rire, ki a Hamana Mahuika, ki a Pine Taiapa, ki a Purewa Ngata me era atu. Ko enei tangata katoa he rangatira, ara, he mangai, he kaiarahi o tena hapu, o tena hapu o tenei rohe, kua hingahinga ratou a kua tipu ake nga tangata hei mau a ratou mahi, a ratou wawata mo te iwi Ko taua tangata. Kua eke kite turanga tiketike e eketia ra e o ratou kaumatua, a, ko aua tangata nei, ko Tom Fox, ko Apirana Mahuika, ko Koro Dewes, ko Dudu Fox, ko Lutie Tangarere me era atu kei te piki ake. Kei a ratou inaianei te tia o te waka o te katoa o Ngatiporou whanui. No reira, kua tika ano tera whakatauaki a o tatou matua tipuna “Ka pu te ruha

Ka hao te rangatahi”

Ko te kaupapa o tenei korero mo tetahi o nga tangata i whakaingoatia e au, ko aua tangata ko Lutie Hunaara Tangaere. I whanau a Lutie i te kainga o ona matua, ara, i Tikahorea te teihana o ‘‘E koe” kei Rangitukia.l whanau ia i te toru o nga ra o te marama o Akuhata tau tahi mano, iwa rau toru tekau. Ko tona papa ko Hunaara a he koroua toa tenei kite haka i ona nei ra. Ko tona koka ko Hiria Tiketike Kaua Tokotoru ona tuahine, tokowha ona tungane. Tokotoru o nga tungane nei he kura-mahita, a, kotahi, te paamu tana mahi.

I kuraina tuatahitia ia i te kura tuatahi o waiomatatini, a, i aua wa e noho ana ia i te taha o ona tipuna i a Akuhata me Hine Titia Kaua i Te Horo. I a ia i tera kura ka whakahokia ia ki ona matua i Rangitukia. Ka mutu tana kura i te kura tuatahi o Rangitukia ka haere ia kite kura tuarua mo nga tane i Turanga Engari, kaore i tutuki ona tau i reira, notemea i mate ia, Na reira ka whakahokia mai ia kite kainga. Ka pakeke ia ka haere ia kite whare patu miti i Horotiu. Ka mutu tana mahi i reira ka haere ia kite mahi ma te poari mahi hiko o Niu Tireni. I te tau tahi mano, iwa rau, rima tekau ma torn ka whakauru ia ki roto te “K Force” I tana hokinga mai

kite kainga, kite mahi paamu ano, ka tutaki ia ki a ELIZABETH DEWES, a, no te tau tahi mano, iwa rau, rima tekau ma ono ka marena raua. Ka mahi tahi raua ko tona papa i runga te teihana o Ratanui kei Tikitiki. Tokowha a raua tamariki, tokotoru he tane a kotahi he kotiro. Ko te mataamua he tane ko Alaan, ko te mea tuarua ko Elizabeth ara, te ingoa o te koka ra. Ko te mea raro iho ko Tommy, a, ko te mokai hoki ko Hunaaraara te ingoa o te koroua ra.

Mai rano i tana marenatanga i whaka-paua e Lutie tona kaha kite arataki, kite awhina, kite manaaki nga ahuatanga katoa e pa ana ki tona rohe, a, e pa ana hoki ki tona iwi, ki a Ngatiporou whanui. He tangata marama tenei kite reo Maori kite reo Pakeha hoki, ko ona matua he Maori tuturu a tapa atu ki tenei ko tona hiahia, ko tona wawata kua riro mai i tana iwi nga mea e tika nga mea papai. No tenei aahuatanga nana i potitia ia e te iwi i runga i nga momo komiti katoa. Ko nga komiti e eketia e ia nui noa atu.

Ko te Kaunihera o Waiapu Te Poari o te Hohipera o Te Puia Te Whakakotahitanga o te Kaunihera o te Tairawhiti Te Komiti Maori o te Raki o Waiapu Te Komiti o te Marae o Rahui Te Komiti Maori o te Kaunihera o te Taira whiti Te Komiti whakatakoto kaupapa mo te taone.

Ko enei komiti katoa me era, kaore e whakaahuatia e au, kua eketia e ia, kei runga tonu ranei ia i tenei ra. Ko enei hui kei roto i te reo pakeha, reo maori ranei Ahakoa ko tehea reo e korerotia, e marama ana ia kite whakapakeha kite whakamaori ranei nga korero a ia mema. Ka huri kite whaka hoki i nga korero nga patai ranei a era mema e marama ana ia kite whakatakato korero. Ahakoa ko te reo maori, ko te reo pakeha ranei ko ona whakaaro he pakeke.

He tangata humarire, he tangata ngawari hoki. Na reira ka whakaturia he komiti ka poti nga tangata mona hei mangai mo ratou.

Ka huri ki nga marae me, nga kura me era atu ropu, kei reira ia e manaaki e awhina mai ana me tona whanau i tona taha, e kore i a ia i tutuki enei mahi nunui mo tona rohe mo tona iwi i a Ngati Porou whanui.

Mehemea kore tana wahine i muri i a ia e awhina mai, kaore e tutuki ana mahi. Engari na te kaha, na te whakapono, na te aroha o tana wahine ki ana mahi e eketia e ia, enei taumata tiketike. No reira e Hine tena koe e mahi takitahi i te taha o to tane.

Ki a koe hoki e koro kia kaha, kia mau ki enei turanga, ki enei taonga i a koe na. He mea nui ena na o tatou matua i tuku iho ki a koe ki a ahei ia koe kite arataki to iwi Maori ki runga i te huarahi tika, huarahi whai hua. No reira e Koro. Whaia te iti Kahurangi.

Ki te tuohu koe me maunga teitei.

Hoera Taingahue

Ngata Memorial College

Form 6