HE POHIRI KI TE IWI MAORI KATOA.

Toa Takitini, 1 February 1930, Page 1971

HE POHIRI KI TE IWI MAORI KATOA.

EXTRA SPECIAL!!!

Ka Pu Te Ruha! E Hao Te Ranga-tahi! Haere mai! Haere mail’ Haere mai!!! Haria mai te ahuatanga o koutou tupuna, o koutou maatua Haere mai mete aroha ki o tatou hoa. Haria mai te aroha ki a tatou tamariki Haere mai e nga Morehu o Te Motu. Tirohia mai ra ou Raorao whanui! Takahia mai ra ou maania papa-taurite! Kauria mai ra ou Awa-hohonu! Pikitia mai ra ou Maunga-teitei-Whakaeke mai ra ki te Marae o Wai-o-mata-tini i te Mane 3rd, Turei 4th, o nga ra o Maehe e heke iho nei, ko te Hinengaro kia awhi-a-tinana tahi ki TE POHO 0 POROURANGI e tangi hotu nei. Ma te po ka moea, kia tatu ai te remu ki raro, te ruuha ka mahea, tae rawa ake ki te wa kua rite, tu-tama-tane ana ki te mahi tahi, ki te korero tahi mo nga putake nunui e hiahiatia nei kia whawhatia e Te Iwi Maori i roto tenei raKa timata nga mahi me nga korero i te Wenerei, Take, Paraire, Hatcrei, Ratapu. Mane, Turei, Maehe sth, 6th, 7th, Bth, 9th, 10th, 11th. Nga take hei korerotanga: — 1. Te Tiriti o Waitangi me ona ahuatanga katoa. 2. Nga huarahi e ora ai te Iwi Maori i roto i nga ra o te pakehatanga. 3. Whakawhanuitanga i te ‘mahi paamu.’ 4- Te Ture Waipiro. 5. Te Ora mo Te Iwi Maori (Health). 6. Te Pihopatanga o Aotearoa me ona ahuatanga katoa. Nga mahi: — 1. Te tomokanga i te Whare Whakamaharatanga kia ‘Arihia’ me ‘Makarini.’ 2. Ka timataria Te Tenehi ki Ruatoria. 3. Ka hurahia nga kohatu whakamaharatanga kia ‘Arihia’ Me ‘Makarini a te Ratapu 9th, 10 a.m. me 3 p.m. 4. Ka tomokia Te POHO 0 RAWIRI, Kaiti, Turanga, Maehe 10th. 5. Ka whakaotioti i nga Tenehi i Kaiti Maehe 11th. ‘E pa-tv a koia-kiwi nga hau-e wha-nei e! “Pupuhi-wi mai-neiwi ki taku-wu kiri-ewe: —” E Te Waipounamu, Tai-Hauauru, Tai-Tokerau, Tai-Rawhiti:— Haria mai ra Te Tumanako, Te Whakapono me Te Aroha. Hon Ta A. T. Ngata. Minita mo nga mea Maori. Rt. Rev. F. A. Peneti. Pihopa o Aotearoa. Tukere Te Anga Esq. Tumuaki Tenehi Maori. N.Z. Mete Iwi Nui Tonu. Rev. Tamahori, Chairman . H. Reedy, Secretary Co-operative Store, Tikitiki.

No te tau 1830, te hokinga tuaono mai o Te Matenga ki Nui Tireni nei ka whakaritea taua tono a nga maori- I mahara hoki a Te Matenga he mea tika kia whakahaeretia etahi atu tikanga e awhina ana i nga tikanga o te haahi, ara ma te tu o te nei Mihana ki te tuawhenua e taea ai te whawha atu etahi tikanga tautoko mete whakapiri mai i nga tukunga o te matauranga, mete whakapono, te kura ako ite maori kia u tuturu ki te mahi-a-ringa, a mete ahuwhenua hoki hei oranga mo te Mihana. I mua o tenei, ko nga kai me nga paraoa e haere katoa ana mai i Ahitereiria . Na reira tika tonu te whakahaere peneitanga. Ka akona i reira te rongopai ki Te Atua me te rongopai o te main. E piri tata ana kite manaakitanga mai a nga rangatira maori i taua tikanga ko nga Mihingare pakeha ara ko Rev. William Yates ko G. Clarke te papa o Archdeacon Clarke, Allen Cross, Richard Davis, John Hamlin kua iri nei he whakamaharatanga kia ratou kei roto i te whare karakia nei, a e tika ana kia tapiritia atu o ratou ingoa ki to Te Matenga mo enei mahi nunui i tupu ai te Haahi ki roto o Nui Tireni. Kua whakatu whakamaharatanga tatou mo te hunga toa i haere nei ki tenei pakanga nui, mo to ratou kaha me to ratou manawanui. Kaore ianei e tika kia whakatu tatou i tetahi whakamaharatanga man tonu mo tenei ope nui o Te Haahi e whawhai nei, kite kuaretanga kite mea whaka wehiwehi ote ao, ki te kino, kite atua whakapakoko? E tika ana ra kia nui nga mihi ki taua hunga i kakari nei i roto i te houkuratanga o nga tini mana rereke atu i to te haahi, i manawanui ai taua hunga ki te noho i runga ite tino maoritanga ote wa, te hunga na ratou i tiri te maramatanga! Na to ratou kaha, ka kiia i roto i tenei ra he waahi rawa a Nui Tireni nei no Te Emepaea o Ingarangi. Na reira kei wareware tatou. Kei wareware! Ina nga mahi nunui i puta i te Mihana. Te huarahi tuatahi i hangaia ki tenei motu i timata mai i Kerikeri he ara mai mo nga rakau mo nga whare mi .ana. Ka tu te whare karakia tuatahi 1831. Koira ano hoki te whare kura. Te iriiritanga i te tamaiti i whanau tuatahi ki Waimate (pakeha) George Bloomfield Clarke, Iriirittanga i nga Maori tuatahi, tokowaru (Kowai ra nga ingoa?) No te 1832 ka kitea he iti rawa te whare karakia, katahi ka hanga te mea rahi ake i te 1839. No te tau 1841 ka tae te nui o te hunga karakia ki te 1000, ako te hunga kai hapa e 500. Ite tau 1842 ka tuturu te kaainga o Pihopa Herewini ki Waimate. Ka timataria te kura ako, iti, rahi. Ka timata mai a St. John’s College ka whakapangia e 300, ka whanau a Richard Selwyn te Pihopa tuarua o Meranihia- Ka tu te hinota tuatahi i te tau 1844. Katahi ano ka tu te hinota o te haahi mai ano i te tau 1717. I maharatia he whakahinga mana taua hinota. Ka whakaturia

tenei whare karakia 1872, e kore hoki e taea te ki kaore i kai tangata i enei wahi, otira i roto i nga ra o tenei whare karakia, kai tahi ana iTe Taro oTe Ora te inano mano maori, pakeha hoki. Otira ko tetahi mea pouri ko te matenga o te kai whakaako o tenei kura ara o Rev. Whitehead. No te tan 1844 ka wehe atu Pihopa Herewini ki Akarana. Ka timata te tupu haere atu o te haahi ki Kaitaia i runga i te kaha o Rev. Matthew me Te Paki. Me tuku ake ki Te Atua Nui tonu nga whakawhetai me nga whakamocmiti mo enei tikanga nunui i whakatoria nei e Te Matenga me nga Mihingare tuatahi, i tu ai tenei Mihana hei whakato i enei purapura . Kia pera hoki tatou a enei ra e heke iho nei. Kua whawhaitia e a tatou tamariki te whawhai nui, kua tupu nga purapura a nga Mihingare, waihoki i roto i o tatou nei ra kia tupu tatou hei whakahaere i nga tikanga e tuturu ai te Maungarongo ki te Ao Katoa ko a tatou mahi hei pou whakamaharatanga ki nga uri e puta mai a mua hei whakanui ma ratou i a tatou nei mihana.