185.—HE WAIATA POPO MO TE RARA-O-TE-RANGI.

Toa Takitini, Issue 93, 1 May 1929, Page 1007 (Supplement)

185.—HE WAIATA POPO MO TE RARA-O-TE-RANGI.

Na Te Hakeke. (Ngati-Apa). Ko Te Hakeke te rangatira o Ngati-Apa i te takiwa i a Te Rauparaha ma ra; ka moe i a Kaewa, o Muapoko, ko te tamam ko ie Rara-o-te-rangi, ko tetahi o nga ingoa ko Kawana ie Hakeke, ara, Kawana Hunia; mona te whakaoriori nei. I tuhia tenei waiata me nga whakamarama e R. C. Bruce (he mema Paremata) ite tau 1892, a i taia kite Transactions a te New Zetland Institute 25/426. I tuhia ano hoki e S. Locke ki 4 tana pukapuka (5.L.176), a kei reira te whakamarama he whakaorirori mo Kawana Te Hakeke, rangatira o Ngati-Apa E tauritente ana nga kaupapa o ena; engari ko te kaupapa i taia ki ta Hori Kerei “Nga Moteatea” n. 205 e taupatupatu ana. He rite tonu te kaupapa ite W. 3/82 ki ta Hon Kerei. (Ref.: M. 205, Tr: 25/426, S.L. 176, W. 3/82) Kati, e Tama, te noho i to whare! E puta ki waho ra, ka haere taiia Ra* nga parae i waho o Whakaari. 2 Kia 3 uiui mai, “Ko war to ingoa?” Mau e ki atu, “Ko Te Rarao-ote-rangi.” Kei ki mai, “Te wareware.” Ka pau te whakanoa e te tini, e te mano. Moku 4 ia nei mo te kahui pepeke, Te roa Wairarawa. 5 Kei whea to tipuna kia 6 whakaputa mai I muri ano Whakatau-potiki, 7 Nana i tautoko 8 te rangi i runga, Ka puta koe ki 9 te whaiao, Ki te ao marama. Hikaka te haere ki runga Taikoria,' 0 Pukana o karu ki rolo Manawatu, Kei o" matua e tu mai ra I te one o te riri; Ka ngaro' 2 te tangata. Aronui te haere ki roto Horowhenua, Kia powhiri' 3 mai ko ia l4 ito whaea, E Rau a ls Te Waka, ki’ paoa to rangi Te rau o te huia. He noa te tinana; Tenei to piki,' s he hokioi l7 i runga, Nga Hi ami hunahuna, kaore i kitea E te tini, e te mano. Kia takaro koe nga takutai I waho' 8 o Waiwiri, 19 i roto o Waikawa; 20 Ka eke koe ki runga o Pukehou, 21 Ka whakamau, e tama, 22 ki waho o Raukawa; 23 Ko nga moana 24 ra, e whakawhana 2s noa ra O tupuna i te kakau o te hoe, Ngaro rawa atu ki Hawaiki.

'fta nga parae; He pena kite Tr. 25/426, kite S.L. 176; Id te M.205 "Nga matarae." zWhakaari: Kei te taha tonga mai o Sandon, o Whaka. I whanau a Kawana Hunia ki tetahi wahi e tata ana ki Te Reureu. sKia uiui mai: He pena kite S.L. 176, ki te M.205; ki te Tr 25/426 *E uia mai koe” <Moku ia nei:- Kaore tenei rarangi tae atu ki te mutunga o tenei whiti i roto ite S.L. I 76. Ki te Tr 25/426 e penei ana: "Naku ia nei na te kaKui pepeke Te roa wai rewa.” sWairarawa: He awa kei te taha raki o Horowherua. He Kaingi i reira «Kia whakaputa mai: Ki te Tr 25/426 "Hei whakawehi mai." ’Whakatau-potiki: Ko te tupuna pea o Hawaiki ra? Tirohia "Nga . Mahi a Nga Tupuna" 3/32. *Tautoko: He pena ki te Tr 25/426. Ki te M.205 "Nana i toko te rangi i runga nei.” Kite whaiao: Kaore tenei ite M.205. He hiwi, he onepu kei te takiwa o Carnavon. Ko te hiwi tera i noho ai et ngangara, Whangai-mokopuna. Kei o matua: Kaore tenei me nga rarangi e toru i raro iho nei i te M.205. 'Ka ngaro te tangata: Kite Tr 25/426 "Ka kore he tangata." t-Kia powhiri mai: Kaore enei kupu i te S.L. 176. 'Ko ia ito whaea: Ki te Tr 25/426 "Koe ia o whaia” sßau aTe Waka: Ki te S.L. 176 “Rau ote waka” Kei te ngaro tenei. ;oPiki: Kei te S.L. 176 te whakamarama, "He huruhuru manu e mahia ana e te tangata Maori hei whakapaipai mona, titia ai ki te mahunga. Kei te mau ano i naianei.” I’Hokioi: E ki ana a R. C. Bruce (Tr. 25/426). "Ko te hokioi e wai- * atatia nei e te Maori e kiia ana e a ratau korero nehera he manu nui whakaharahara, noho ai i runga i nga maunga, kaore i nga parae. He manu ma, where, pango; ko nga huruhuru he pango tona tikitiki.” tel waho: Ki te M. 205 "E takoto i waho o Waiwiri." tsWaiwiri: He awa kei te taha tuaraki o Ohau. zoWaikawa: He awa kei te taha tuaraki o Manakau. 2'Pukehou: He hiwi tiketike kei te aha rawhiti o te rerewe i waenganui o Otaki, o Manakau. 2*E tama: Ki te S.L. 176 “taua." zsßaukawa: Ko te moana e kiia nei ko Cook Strait. z*Moana: Kite S.L. 176 "whenua.” zsWhakawhana: He pena kite S.L. 176 me te M.205. Kite Tr. 25/426 "whakamahana." He he tera.