76.—HE TANGI MO TE MATENGA I TE IKA-A-RANGANUI.

Toa Takitini, Issue 88, 1 December 1928, Page 46 (Supplement)

76.— HE TANGI MO TE MATENGA I TE IKA-A-RANGANUI.

Na NGATI-WHATUA. Na S. Percy-Smith i ivhakamarama. Na Puriri o te Uri-o-hau, hapu o Ngati-Whatua, i korero tenei waiata ki aS. Percy-Smith, a taia ana e tera kite J. 10/36, aki te Wars p. 346. He tangi mo te matenga nui o Ngati* Whatua i a Hongi Hika ki Te Ika-a-Ranganui.

Kua taka te whakatipuranga i pakanga ai a Ngati-Whatua ratau ko nga hapu e piri ana ki a ratau, e noho ra i Kaipara, i te Wairoa (Dargaville) , i Kaihu, i te takutai o Ripiro ki Maunganui, e pakanga ana ki a Nga-Puhi. Ka torn haere ena pakanga. Ko te hinganga nui o Nga-Puhi i aNgati-Whatua i Moremunui i te tan 1807, kaore ano te pu i tae mai i tera wa. Na tata tonu ka man a Hongi Hika i reira, na te horo ki te rere ka ora; engari i mate etahi o tona whanau, o ona whanaunga. E kiia ana ko te take nui tera i haere ai a Hongi ki Ingarangi i te tau 1820, he kimi pu, hei ngaki i te mate o Nga-Puhi, hei huna i a Ngati-whatua. He maha nga whawhai a nga iwi nei ki a raua i muri iho; otira no te tau 1825 katahi ano ka anga nui te pakanga a Hongi ki a Ngati-Whtua- Ko Te Ika-a-Ranganui tena. Ka haramai a Hongi Hika me tana ope e rima rau, he pu katoa; ka noho atu a Ngati-Whatua, tona mano, e rua ano nga pu, eaiki te korero. He iwi toa a Ngati-Whatua; a tata tonu ka whara i a ratau a Nga-Puhi. Kati. he aha ta te rakau Maori kite pu o tawhiti? Rere ana te toto o Waimako i taua ra, puni ana te wai i te tinana tangata. Ko nga korero o tenei pakanga kua tuhia e Percy-Smith ki te J. 10/36, a ki te Wars pp. 329-352. (Ref: J. 10/36, Wars 346.) Tera te marama ka mahuta i te pae! E Pewa 1 moe roa! Kati ra te moe! Maranga ki runga, ka tu taua Ki runga te parepare, kia rokohanga atu Te Kauwhakatau, te nui ’Ati-Waka 3 . Tenei to pu, ko Wehi-ki-te-rangi 4 ; Tenei, to pu, Te Ata-o-Kaihihi 4 . Kei apo to hoa, Ka tau korua ki whare kinatu. To matua nui ki a Tama-na-tina; Mana e whakarewa te kakau o te hoe. Ka maim kite Tapuae-nuku 5 . Ka whara kei muri, tui ana te toto Te whana o te rangi Paenga rangatira ki runga o Kaiwaka 6 ; Ka whakarauikatia ratou ki reira. Tautika 7 te haere ki runga kite kaipuko Mo koriwhai 8 , mo Moremu-nui 9 . Ka u ra, ka koa ia kia riri poka hou, He hau tangi kino na Tama-na-rangi. . Ka mate mai te utu te puke o Ihe. E kai na ahau te roro o HongiI haere koutou i te Tane o roto, I te riri whatiwhati i roto o Waimako 10 , Te moenga o te iwi, e. 'Pewa. He rangatira no Ngati-Whatua. Ko tona pa ko Mata-werohia, e tata ana kite Ika--Ranganui. 2 Te Kau-whakatau.—He waka taua.

3 ’Ati-waka. —He hapu no Te Uri-o-hau, 4 He ingoa no nga pu a Ngati-whatua. s Tapuae-nuku. Ko te kahukura nei ranei, he ingoa kainga ranei. 6 Kaiwaka.—Ko tetahi o nga awa e tata ana kite Ika-a-Ranganui. 7 Tautika, etc. Mo te haerenga tenei o Hongi Hika ki Ingarangi i te tau 1820, kite tiki pu, hei huna i a Ngati-Whatua. B Koriwhai.—He rangatira no Nga-Puhi, i patua e tetahi hapu a Ngatiwhatua ki Mahurangi, ar kai Kohuroa: he takahi no te ope a Koriwhai i nga wahi tapu. No te tau 1820, i a Hongi e ngaro ana ki tawahi. Ko tetahi tena o nga take kino a Nga-Puhi ki a Ngati-Whatua. 9 Moremu-nui.—Kua whakamaramatia i runga ake ra. 10 Waimako. —He awa iti e hono ana ki Kaiwaka. I reira te hinganga nui o Ngati Whatua, i rere ai te toto.