NGA KUPU A HAARE TAAWHA.

Toa Takitini, Issue 74, 1 October 1927, Page 665

NGA KUPU A HAARE TAAWHA.

HE MINITA HARAKI Na R.T.K. K° Haaro i’aawha tetahi o nga ininita tuatahi one alii 0 nga ininita rongo-nui, o Ngati-Rorou ; i rongo-nu : ai ia chara 1 le mea na ana main engari na ana kupu. Aliakoa kua mate noa atu ia ko ana kupu kei to man tonu, c korerotia ana i nga nohoanga tangata hoi whakakata, na konei ho mea pai kia whakapukapukatia kia kore ai o ngaro o warewaretia. E Mill arc tatou i enei ra mo otahi o onei kupu, ho kupu i makoro mai i nga ngutu o to ininita ; ki ona ra ia o koro o miharotia, he pai noa iho. la ki ana ko to whakatauki a to pakoha, kua tuhituhia noi ki to tohu o to Kiiigi, Honi suit quimal y pense, Evil to him that evil thinks, Ho kino ki to tangata o whakaaro ana he kino, ara, Ho nui nga mea na to whakaaro o to tangata i whakakino. Ina ra nga ktipu a Haaro Taawha: — 1. “He Huka to kai."

He uri no Ha are Taawha nga tangata c tikoko nei ite huka ki roto ote ti. Ko korerotia atu a Haare Taawha mo te nui raw a 0 te huka o tana ti ka ki, "Ko te huka rate kai.” I tetahi ra ka hoatu he huka anake he kai maria, kaore he ti, he paraoa. No tana uinga kei hea' te ti te paraoa ka kiia atu, “E, nau ra hoki te kupu ko te huka te kai, na kona hoki ka hoatu he huka anake.” Ka kata a Haare Taawha, ka ki, “Ka whakahoki tonu mai hoki taku ki a an. I kai tetahi tangata kite kainga o Haare Taawha, a i runga pea i tona ngakau whakatete ka tikokotia te huka ki roto o tana ti; no te ki tonga o Haare ka karanga mar, “A, ta, ta, ta, he huka pau tonu.” Ki tonu atu hoki tera, “Nau tonu hoki rate kupu nei ; Ko te huka te kai.” Tere tonu te whakahoki a Haare, “Mo taku koina?” 2. Ko te pariha tuatahi o Haare Taawha ko Whareponga. 1 tetahi Ka Tapu ka haere ia ki Akuaku; rokohanga atu ela katahi ano to waka o Te Kopa ratou ko etahi atu ka uki Paritutata, i hold mai i te moana i te huti taruke. Ito ratou kitenga mai i a Haare Taawha mohio tonu ratou e kowhetetia ratou, he koroua kowhete hoki, katahi ratou ka tuohu tonu me te to ano i to ratou waka. Te tatanga atu o Haare ka rere to patai, “E, ko an pea ia kei te pohehe?” Kore tangata kotahi i hamumu. “Eta ma, ko au pea ia ko to kotahi i hamumu. “E ta ma, ko au pea it ko te kotahi kei te pohehe; a, ko koutou ko te tokomaha kei te tika?” Hei konei katahi ano a Te Kopa ka korero, "Ko koe tonu, e koro, kei te tika, ko matau kei te he. He wehi kei pakaru a matau taruke i to marangai i tikina ai.” Ka ki a Haare Taawha, “He, he! Ko a koutou taruke Ida ora, a, ko koutou Ida pakaru?” 3. Ka mahue mai te huga takahi Ka Tapu ra i a Haare Taawha ka tae ia ki Akuaku; ka mutu te karakia ka takaia mai he kai mana, he pararaka hou, ko te kinaki he paua, o rua. Na, i te wera o nga pararaka ka rori nga paua, whakahopu tonu iho te ngakau o Haare no taua ra ano i ripia ai nga ])aua ra, katahi ka panaia atu eia to paepae kai mete ki atu ano, “E, E! No taiwhea korua? No taiwhea' korua "paua ma?” I wareware a Haare Taawha kite tohutohu a Paora Apotoro, me i mahara ia e kore ia e patai ki nga paua. I mea a Paora, “Kainga nga mea katoa e whakatakjtoria ana ki to koutou a roar o, kaua e uiui atu kei he te hinengaro” (1 Kori. x. 27.) Me he mea i kainga e Haare Taawha nga paua i whakahopu ra ia no te Ka Tapu i ripia ai ka urn hara ia mo te mea i pataia eia nga paua a whakaae ana nga paua i to raua roringa mai. Mo nga mea penei, e awangawangatia ana, kaua e uiui kei he te hinengaro. E ki ana ko te pakeha, "Ignorance is blass,” "Te pai o ‘to kuare. ” 4. Ko te tama a Hoare Taawha ko Ihimaera, lie tangata i kor ei whakarongo ki tona matua i etahi wa. (E kore tonu oa te tamariki o whakarongo ki tera tu tangata, he taikaha rawa). I roto a Ihimaera i to rangai tamariki tane, ko ia tonu i mua, a, ko te ra he Ka Tapu. Te kitenga atu ote papa ka karanga—he nu,i te reolda hold mai. Ko te tarn ait i ia whakatuturi tonu, mete aid aid ano ki nga hoa kia hohoro ta ratou haere. Ko te

muranga texiei ole riri oto papa, ka hauiama, ka Tangata i mua ra, ka tarewaina, ka tarewaina.” Mo to eke hoiho noa pea i to Ka Tapu ka tarewaina uei. He liahi ano koi te whakahe Id te kai liuka me etabi mca kahore uei he whakahe a ‘to Kara i pit ure. He mii noa aim nga liara o te tangata kaua lioki e hanga max he liara bon •' kei te v. bakbai tonu ki nga bara tawbito ka uakina mai ele tangata be liara hou— to whaAaarma mo te inanawa. ° I nukuhia a Haare Taawlia liei niiuita mo Turanga a i mate atu ki reira ; kei Haiti e lapuke ana. 1 wbakapuakina ki Turanmi etahi o nga kupu a Haare Taawba. r m I te matenga o Karauria, tama a Hirini te Kani, ko rnauria ki te whare-karakia. Ka rnutu te karakia ka wbai-korero a Haare Taawba kite tupapaku. “E ia, e in, ko wai koe? He haramai tan kite aha? I when koe i tangihanga o taku pere? Katu noa ai an i taku pere, to, to, to, kaore koe i baramai. A Ida urn Id te rakau ka haramai ai ki a an? I wbea koe i to orariga, e ia?_ He taringa ano o te rakau hei whakarongo ki taku karakia? E ia!” Hei konei ka takabia atu e Haare Taawba le kawhena ! 0. Ka mate te boa wahine o Haare faawha. ka noho pouaru ia mo tetahi wa. No tana taenga ki roto o Ngati-Rorou ka k : in ko Amiria te Ahi-parareka he wahine mana, he tuahine tonu ki a ia. 1 tone a Haare Taawha Ida Raniera Kawhia Ida marcnatia raua i mua. atu o lona linking ki Turanga. I te mea be mi nit a ano a Haare Taawba kaore a Raniera i whakaae em v an i ki atu ki a Haare me here raua ki Turanga Ida riro ai ma le pi bona e m arena. Ko te whakahoki tenei a Haare Taawba ki a Kaniera Kawhia, “Kaore an e pai kite man torouka (mala) i te kai i te huarahi kei whaia e to range engari me ala tao marine Ida maaa ka man ai, Ida tae ai be taumata ka kai, he taumata ka kai.” I wbakaae a Keniera ki ta Haare. 1. Ka mate te marana ka baere raua ko te Abi-pararaka ki Turanga—ki “Turanga-makau-rau,” eki ana te pepeba. Ile 1 ike tike o nga paparakauta, i te ngahau, ka uiuuinu a Te Ahiparareka, ka bold haurangi kite kainga. Te kitenga o Haare Taawha kua haurangi tana wahine a Te Ahi-parareka ka baku na ia, “Ka ram an i te wahine nei; hua noa au, e, he parareka, kaore ia he hukahuka. ” 8. Kaore a Te Houkamau i pai Ida kainga kinotia te paua ara Ida kootetia te pewa. I mohio a Haare Taawha ki tana o Te Houtkamau na reira i te tuponotanga he paua te kin aid o nga kai, i a Te Houkamau ano e titiro ana, ka man a Haare ki 1e paua ka koote i to bua, ka ki, “Ara ina, e tuaki ana an i taku.” 1 mohio a Te Houkamau mona nga kupu a Haare Taawha na reira ia ka hanuunu. “Ko wai kei te korero mo te kai a tangata nei?” 9. I a Haare Taawba i Wharekahika ka wliakaturia c r . l e Houkamau e rua nga pounamu wai reka ki ton a aroaro. Ko nga pounamu be kobatu. I mabara a Haare Taawba he waimro te kai ka tapaea nei ki a ia na reira ka pan a atu i nga pounamu ra, ka nukunuku ki te whanga, ka mca, —

He aha korua, e? E ia ma, lie aha korua? Mutu iho ana to korero a Haare r aawha ka paku totahi o nga pounamu, titore tomi i waenganni. I kiia he tohu aitua. Kaore rawa i roa i muri ih°, c ai to korero, ka mate a To Houkarnau ki Wharekahika, ko Haare Taawha ki Turanga. Kaore i takiwa rawa to raua matenga. (Na Paratenc Ngata te nuinga o one; korero i tataki mai ki a an).