RIPENETA O TE HOUKAMAU.

Toa Takitini, Issue 60, 1 August 1926, Page 437

RIPENETA O TE HOUKAMAU.

Na R.T.K. Ite Nama 58 etahi korero a Hohepa Paka mo TV Kani-a-Takirau raua ko Mokena Kohere. Tenei ana korero mo Te Houkamau, he rangatira no Ngati-Porou. 1 mea a Te Peka:— “"No tenei wa (1850 pea) ka noho a Te Kihirini (Rev. G. A. Kissling) ki (1) te Kawa Kawa. he kainga kei te hauraro o Waiapu. Kahore ia i roa ki reira ka pangia ete mate; ka mutu tana mahi, ka hoki ki Akarana noho ai. Ko telahi take i uaua ai tana mahi he kino no Te Houkamau ki a ia. Ko te rangatira tenei o Whare-kahika, he kauraatua whakatumatuma.! “ 1 te tau 1853 ka rere mai matou i Akarana i runga i te kai-

puke kuune, ko te 4 Dolphin ’te ingoa, e4O nga tana. I pai to matou rerenga mai ki Ihi Keepa i nga ra e ono, engari hei konei ka tutaki matou kite tonga taupuru, ka hoki ki te Kawa Kawa. I noho matou ki te kainga o (2) Rev. Rota Waitoa, te minita tuatahi o te Iwi Maori. He maha nga ra i manaakitia ai matou e ia, i a matou e tatari ana ki te ra hei haerenga mo matou ma uta. E2O macro ano te mamao ki Waiapu engari i te (3) kino o nga huarahi, i to matou kore i rato i te hoiho e rua rawa nga ra i haere ai matou.” 44 1 pau katoa te ngakau o Rota Waitoa ki tana mahi ana nga tau maha i whakaatu nga hua pai. Ito matou ungaatu e hanga ana ia i tetahi (4) whare-karakia ataahua a i te mea kahore i roa rawa te peitatanga tino marania atu kite mataki taki mai ite moana. Ite timatanga ano o tana mahi ka timata te whakararuraru a (5) Te Houkamau. Ki ta Te Houkamau whakaaro hoki kati ano te kino ko te tu ki te mihinare pakeha, tena ko te haere mai o te Maori ano no tetahi wahi noa atu no tetahi iwi he i runga nei ite (6) tikanga Maori he hoa riri kino rawa no tona iwie ai ki ta Te Houkamau he takahi tenei i tona mana a e kore rawa e taea te whakakiriuka.” 44 Tena koa ra i runga i te ata whakaaro i te manawa-nui whiwhi ana ko Rota. I tuku aTe Houkamau iaia ki a Rota a tona whakarongo ano ko to te tamaiti nohinohi. Kihai i takitaro ka uru ia ki te ropu mo te iriiri a hei tino tohu mo tona ripeneta ka inoi ia ki a Rota kia whakaritea ko ia hei (7) kai-tahi hei kai-patu pere mo te whare o te Arikh” NGA WHAKAMARAMA. (1) Na te pakeha i iriiri hou ko Te Araroa, kei pohehetia ko te Kawakawa i Ngapuhi. (2) No Otaki tenei tangata, no Ngati-Raukawa. Ko tana tama ko Hone Waitoa te minita tuatoru o Te Kawakawa, kua mate, kahore he uri tuturu. (3) Mai o te haerenga o te ope nei i nga huarahi o Ihi Keepa ka 73 nga tau, engari ko nga huarahi kei te kino tonu. Kei Ihi Keepa te kainga o R.T.K. (4) Ko Tipene te ingoa o tenei whare-karakia; ko tetahi tonu o nga whare tuatahi o Ngati-Porou. Ka wha nga whakahoutanga* Kei roto o Tipene te papa parahi he tohu whakamaharatanga ki a Rota Waitoa raua ko te tama ko Hone. (5) Ko Te Iharaira Houkamau tenei, matua o Te Hatiwira Houkamau. Kei waho o Tipene whare-karakia he kohatu whakamaharatanga ki a Te Hati. (6) He tikanga Maori kaore he mana o te tangata ke, e kore hoki e whakaaetia kia whakaputa mana ia, kei kiia atu, “Ko wai koe?” “No hea hoe?” 1 te mea kua motuhake nei he pihopatanga mo te Maori, i runga i te tikanga Maori me Maori ano he pihopa no te mea ko te pakeha he iwi ke. (7) Kite tangata whakapono he tapu nga mahi katoa me he mea he mahi tika kahore he mahi nui kahore he mahi iti engari he mahi nunui katoa. I ki tetahi kotiro ko te tohu o tona whakapono ko tana tahinga i raro o nga whariki; i te mea kaore ona whakapono ko nga wahi anake o te whare e kitea ana i tahia e la. He tohu no te rangatira te ngahau mahaki.