PIHOPATANGA MO NGA MAORI.

Toa Takitini, Issue 57, 1 May 1926, Page 388

PIHOPATANGA MO NGA MAORI.

ISa te Etita. KEI te raihi ta koutou pepa ki nga tangata e tukutuku mai nei i o ratou whakaaro mo te Pihopatanga kia perehitia ki Te Toa Takitini hei man mana ki tena marae ki tena marae. He take nui, he take tapu, he take uaua lioki i te whamii rawa o nga kaupapa. Noreira e tika ana kia hohotm te rapu haere a nga maramatanga o te iwi, i te hnarahi hei hikoitanga atu mo tatou. Kei whakaaro mama noaiho tatou ki te take nei. Kaua hoki tenei take tapu e whawhatia atu ano he tikanga noa, he mea takaro ranei. Ka pangia te tangata e te mate, ka haere ki nga takuta: ka whara te tangata i te ture, ka haere ki nga roia: he take ta ie tangata kite Kawanatanga, ka haere ki nga mema Paremata. He tangata era i ata tohia mo era main. Ko to tatou pihopatanga he take epa ana kite taha wairua; noreira e tika ana kia tukuna ma nga tangata i ata tohia mo nga mahi whuka-te-Atua e whakaotioti e whakatutuki ona kaupapa. Ko te ture tonu tenei o" enei tu mahi. Ka waiho ma nga Minita ma nga Mangai-reimana kua oti te Whakau mo te tango hapa, e whakahaere, e whakaoti tenei take. Noreira kaua koutou te iwi e pouri ka kore nei koutou e uru mai ki te ropu hei whakaoti i tenei tikanga. Ko matou ko nga tangata i whiriwhiria hei znangai mo koutou. ■ ' Kua roa tenei wa e whiriwhiri ana mo to tatou pihopatanga, a kua rangona hoki nga whakaaro o etahi o nga iwi hahui o te Motu. Kua puta te kupu a te taha Maori o te Pihopatanga o Akarana, kua whakaae ki te pakeha hei tuatahi. Pera ano te kupu ote Pihopatanga o Poneke. Ko ta te Arawa e man ake nei i'raro iho, he whakaae, he tono hoki kia whakaturia mai he pihopa Maori hei awhina i te pakeha. Kaati, ko ahau e tuhituhi nei e whakaae ana me pakeha hei pihopa tuatahi mo tatou, i runga ano i te tono me nga whakamarama a o tatou Pihopa. E torn enei take nui. me ona whakamarama i tino wkakrre ai ahau. Tuatahi.— l te hui i timatangia ai tenei take itu ki Rotorua i a Hune, 1925, i whakaae katoa matou nga Minita Maori i laua hui " ahakoa pakeha, ahakoa Maori tana tangata.”

Na te putanga o tera kupu i a matou “ ka whakaa© matou aKakoa pakeha taua tangata ” i whakaaetia ai e nga Pihopa kia tonoa kite Hinota Topu kia whakaaetia tenei mana nui kia tukuna kite Hahi Maori. Mehemea kaore taua whakaaetanga mo te pakeha. kaore te pire mo te Pihopatanga mo te iwi .Maori e whakahaeretia kite aroaro ote Hinota Topu o Nui Ttreni i tu nei ki Poneke. Ko te Pihopa tuatahi mo te iwi Maori ka waiho ma nga Pihopa ma nga Maori e ata whakariterite. Kua puta te inoi a nga Pihopa me pakeha te tuatahi, i runga i nga uauatanga e marama ana ki a ratou. Kaore ahau e marama ana ki nga uauatanga katoa kua kitea e ratou, engari ko etahi enei e rongo ana ahau: (a) I te hou rawa o tenei tikanga pihopatanga ka whakauru haere.nei ki nga Pihopatanga e ono o nga pakeha o Nui Tireni, e tika ana ma te tino tohunga pakeha e whakairo ona kaupapa tuatahi kia kore ai e papa ki nga whakahaere o nga pihopatanga pakeha. (b) Kia pai kia marama hoki te wehenga mai i te Hahi Maori i roto i te Hahi pakeha. (c) Kia mau tonu mai te whakaaro nui o te Hahi i roto i te pakeha kite Hahi Maori ka wehe nei i a ratou. (d) Kia whakahaeretia etahi tikanga i roto i te Hahi pakeha e mau ai ta ratou awhina mai i te Hahi Maori mo te taha ki te moni hei whangai i nga mahi. Tuarua.—Ko te pakeha mo te tuatahi anake. Ko to muri atu pihopa ma nga Maori anake e pooti. Kua kore te mana o nga pihopa pakeha ki runga kite Hahi Maori a te wa tonu e tu mai ai te pihopa tuatahi nei. Kite rihaina taua pihopa tuatahi, kite mate ranei, ma nga Maori anake te pihopa i muri iaia e pooti atu. A kei a ratou anake te tikanga mo te pooti i tetahi Maori ranei i tetahi pakeha ano ranei. Tuatoru. —Kite kore tatou te Hahi i roto i te iwi Maori e whakaae kite tono a nga Pihopa me pakeha te Pihopa tuatahi mo tatou, e kore tonu tatou e whiwhi ki tetahi pihopatanga motuhake mo tatou. Ko tewhea te mea pai? Ko to tatou whiwhi ite pihopatanga Maori i raro i te mana o te upoko pakeha, ko te kore rawa ranei o tenei pihopatanga mo tatou? Nui noatu nga painga mo tatou ahakoa pakeha te Pihopa. Ka tu tonu ko nga Maori hei Hinota mo taua Pihopa, ka hoki katoa mai nga Tahua Oranga Minita, me nga whakahaere o nga whenua i tapaea i runga i te ingoa o te Hahi ma taua Hinota Maori e whakahaere. A ko nga whakahaere katoa e pa ana kite Hahi i roto i te iwi Maori, ma taua Hinota Maori katoa e whakariterite. Tera atu nga painga. Ahakoa he pakeha te Pihopa e 95 nga painga mo tatou i roto i te 100. Ka whakatete tonu tatou ka ngaro katoa enei painga, ka noho tonu tatou i runga i tenei ahuatanga e noho nei tatou. E nga tuakana e nga taina, ko ahau o tatou kei to rongo atu i nga hanmmu a o tatou Pihopa. notemea c urn atu ana ahau ii roto i etahi o a ratou huihuinga mniui. Eki pono atu ana ahau kaore ratou e ngawari mai i tenei wa kite whakatu Maori hei pihopa tuatahi mo tatou. Kaori hoki e laea e tatou te

whakahaere tikanga kite kore ratou e whakaae. Noreira ka 9 lu : ahau ki a koutou katoa e hiahia nei me Maori te piliqpa tuatahi mo talon, tena whakangawaritia mai o koutou whakaaro me o koutou hiahia mo tenei wa. Me matua ngoki 'te tamaiti, ka Haere tu ai, ka oma ai. ■ Ehara ra i te taonga iti te rironga mai o te kaupapa o to tatou pihopatanga mo tenei wa. Hei muri i tena ka haere tu ai tatou, ka oma ai! Mutu rawa ake te pakeha kua pai te takoto ° 8 a kaupapa o to tatou pihopatanga, a kua taunga hoki tatou iwi Maori kite whakahaere i uga tikanga nunui e puta a * he kororia kite Atua i a tatou mahi, e tipu ai hoki te pai ki runga kite iwi Maori.