TE KOMIHANA UIUI I NGA KEREEME WHENUA MAORI.

Toa Takitini, Issue 48, 1 July 1925, Page 266

TE KOMIHANA UIUI I NGA KEREEME WHENUA MAORI.

TE RIPOATA I KOKIRITIA KI TE AROARO 0 TE WHARE PAREMATA 1 TE 21 0 NGA RA O MAEHE, 1921.

4. Ko Te Poari o te Tari o te Kai-Tiaki Maori.

NGA WHAKAMARAMATANGA.

I.—TE POARI TIAKI 0 TE TAKIWA O TE ARAWA. Ko tenei Poari i whakaturia hei whakamana i te oati a te

Kawanatanga i te wa i oti ai nga whakariteritenga i waenganui ite Kawanatanga mete Arawa mo nga Moana i roto ite Takiwa o Te Arawa. Ko te whakawhaititanga o nga whakaritenga i waenganui i te Kawanatanga me Te Arawa ko tenei e whai ake nei.

(a) Ko te tukunga ite mana o nga moana kite Karauna. Engari ko nga motu i roto i aua moana ka rahuitia ano mo nga Maori. (b) Kb nga urupa kei ana motu a kei nga tahataha o. . kei te ngaro etahi o nga kupu o te kape) . . . whi ano i te Kooti Whenua Maori kite mana whakatu Kai-tiaki mo aua urupa. (c) Whakamana i nga Maori kite hi ika i roto i aua moana haunga ia nga ika hari mai a te pakeha. E araia ana te hokohoko i nga ika. (d) Whakatu Poari mo Rotokakahi me era atu tikanga e ahei ana mo te taha ki tera tikanga. (e) Whakatakoto i tetahi Tahua Moni hei oranga mo Te Arawa me ona uri. Kb nga ture i paahitia hei whakamana i te oati i puta i runga i enei whakaritenga ko Tekiona 27/1922/48, Tekiona 13 me 14/1923/32, me Tekiona 15 me 16/1924/45. Ko nga mana o te Poari kua oti te whakatau i raro i nga rekureihana i mahia i raro i Tekiona 47 o te Ture 1922/Nama 48. Ko nga Mema o te Poari Tiaki o te Takiwa o te Arawa he mea whakatu ano e nga Hapu o te Arawa i te hui i tu kite Whakarewarewa ite27 o Maehe, 1923. I tae ki reira te Tumuaki Kai-whakawa ara te Tumuaki o te Tari Maori. 2. TE POARI UIUI I NGA KORERO ME NGA MAHI 0 NEHE RA E PA ANA KI TE IWI MAORI. I tino kite te Kawanatanga i te tika o te whakatu i tenei Poari kite whakarapopoto i nga korero Maori i nga tikanga Maori o nehe ra. I runga i te whakaarohanga kia whai mana taua Poari ka mahia a ka paahitia a Tekiona 9 o te Ture, 1923/Nama 32. Ko tenei Tekiona e penei ana. Ko te tikanga o tenei Poari hei uiui i nga mahi, i te reo, i nga tikanga, i nga korero 0 nehe ra o te Iwi Maori a o nga Iwi o Hawaiki ko nga rekureihana whakatu i taua Poari a whakawhiwhi ki nga mana whakahaere i mahia ite 8 o Oketopa, 1923. Ko enei e whai ake nei nga mema o te Poari:—Honore Hohepa Kotene Kooti, M.P. (Tiamana), Honore Ta Maui Pomare, M.P., Honore Apirana Turupa Ngata, M.P., Tau Henare, M.P., Henare Wharewhiti Uru, M.P., Hemi Hirirapa, Atirikona Hapeta Wirerau Takuta Te Rangihiroa, Hare Teweniti Kina. —TE POARI WHAKAHAERE I TE TAHUA MONI MO NGA TIKANGA MAORI. , Ko tenei Poari i whakaturia i raro i Tekiona 3 o te Ture 1924/Nama 45. Ko nga moni o tenei Tahua no nga moni hua i te ringaringa o te Poari e takcto ana (unallotted interest). Ko te wehenga a te Kawanatanga i tenei Tahua Moni he whakaatu i tona whakaaro kia puta te ora kite Iwi Maori. Ko te ritenga o tenei moni hei awhina i nga mahi e piki ai te matauranga o nga tamariki Maori hei oranga mo ratou a enei wa e tuku iho nei. Ko te tikanga o tenei moni hei whakawhi-

whi i nga tamariki Maori kite matauranga mahi-a-ringa, ki nga karahipi (scholarships) e uru.ai ki nga kura nunui o tenei motu e rite ai te matauranga o a tatou tamariki ki tera e whakawhiwhia nei ki nga tamariki pakeha. Ko nga mema o tenei Poari ko enei e whai ake nei ara ko:—Te Honore Hohepa Kotene Kooti, M.P. (Tiamana), Te Honore Ta Maui Pomare, M.P., Te Honore Apirana Turupa Ngata, M.P., Tau Henare, M.P., Henare Wharewhiti Uru, M.P., Ropata Nopera Tiorie (Teputi Tiamana), Hoani Koore (John Caughley), K. S. Wiremu (K. S. Williams), M.P., Takuta te Rangihiroa (Dr. P. H. Buck), Rev. F. A. Peneti (Rev. F. A. Bennett). (Taria te roanga .)