TE ROPU MAHI.

Toa Takitini, Issue 47, 1 June 1925, Page 246

TE ROPU MAHI.

HE WHAKATUPATO.

Na Ta Maui Pomare\ M.D., M.P.

KI ilga Iwi, ki nga Hapu, ki nga Reo, ki nga Mana, ki te Iwi Maori e pae nei i nga marae o Te Aotea-roa o Te Waipounamu me Wharekauri— Tena koutou katoa. Kua kite kua rongo, i nga raahi a tetahi ropn pakeha e tahuri nei ki te whakawai i a tana ite Iwi Maori kia awhina atu i nga kaupapa tikanga a tana ropn. Kna matakitaki ahau ki nga malii a tena ropu kua mahia ki runga ki nga iwi maha ote ao a kua kitea ete ao katoa he mate kei roto i ana mahi. No reira he whakatupato atu tenei i a koutou kia ata whiriwhiri ano i nga kaupapa tikanga a tenei ropn i mua ote whaka rerenga i nga whakaaro me nga tikanga rangatira a o tatou tupuna na ratou nei tatou i whakawahi i kiia ai he iwi rangatira taua te Iwi Maori. Ko te ropu e huaina ake nei ko te 44 Ropu o nga Tangata Mahi ' ko tona wliakapakehatanga ko te Labour Party. He mea tika ano kia puta nga whakamarama mo te take i pa ai te reo whakatupato i a koutou. Kei te whai ake nga am ar am a. Ki taku titiro ko te whanuitanga o nga mahi a tenei ropu ko enei e whai ake nei ara ( 1 ) He takahi, he patu ito taua mana ito te Maori. ( 2 I He mum whenua, he muru taonga. (3) He whakataurekareka ite hinengaro tne te tinana ote tangata. (4) He patu ite whakapono kite Atua. I runga i enei tataki korero kaore e kore ka patai te tangata e am ana ite Ropu o nga tangata Mahi 44 Tena pewhea te takahi te patu a tenei ropu ite mana ote Iwi Maori ” Maku e whakamarama. 1. Ko tenei ropu kei te kimi i tetahi tikanga e kore ai he mem a Maori mo te Whare Paremata o tenei motu kia noho ko nga mema pakeha anake ote ropu o nga tangata Mahi. 2. Kua puta te kii a tenei ropu me whakakore atu te Whare Ariki ara te Whare o Runga. E rua nga mema Maori kei tenei whare. Mehemea kite uru tenei ropu hei kawanatanga kua tino kore e uru he Maori ki te Paremata. 3. Ko tenei ropu e whai ana kia kaua he mana motuhake o te Maori o tetahi atu tangata ranei ki te whenua o ana tipuna o ana kuia, koroua hoki ara me patu te mana Maori kite whenua. Ko tetahi o nga kaupapa a tenei ropu e penei ana kei te whakaaetia me whai take te katoa ote tangata ki nga whenua. Tena ka whakaae ranei te Iwi kia murua o ratou whenua ka hoatu mo te katoa? 4. Ko tetahi o nga kaupapa a tenei ropu e penei ana. Ko te mana ote tangata kite whenua ma tona noho tuturu i runga,

&ma tona in alii i tana whenua. Ko te whakamarama o tenei kaupapa e penei ana. Kite kore te tangata e noho i runga i tona whenua, a mehemea kaore e mahia e ia, ka riro enei whenua i te Kawanatanga o te Ropu o nga Tangata Mahi (Labour Party ). Ko tenei kaupapa epa nui ana ki nga whenua Maori kei te riihi. Ko tona hangaitanga he muru i nga whenua Maori kei te riihi ki te pakeha ite mea he whenua enei kaore ite nohoia a kaore ite mahia e te iwi Maori. Ko te nui o nga eka whenua Maori kei te riihi ki te pakeha e 3,103,812, kei te Maori ake e pupuri ana 1,888,201 nga eka, nga whenua papatupu 15,975 nga eka. Noreira i runga i tenei kaupapa a te Ropu o nga tangata Mahi nuku atu ite toru me te hawhe minona eka whenua Maori e tangohia mo te katoa. Ko tenei kaupapa he arai i nga take penei me te kereeme a Ngaitahu, i te pitihana mo Aorangi, i te pitihana mo Patutahi. i te Poari Wiiakahaere i nga Moana o Te Arawa, i te pitihana mo Raupalu laua ko Muru e mahia nei e au. Ko enei nga kaupapa a tenei ropu e tino mamae te paanga ki te kiri Maori. E whai ana kia horoia atu to mana tupuna, te mana ahi-ka. te mana noho-tuturu te mana raupatu o te tangata Maori i runga i te whenua. 1 ena ete Iwi ka whakaae koutou ki tenei ahua?

3. Kei te mahi te Ropu o nga tangata mahi kia whakakorea atu te ture whakatu hoia mete ture tiaki ite motu kei ekengia ete hoa riri. Ko te tikanga o tenei me waiho watea noaiho te huarahi mo nga iwi e hiahia ana kite tango i tenei whenua. Ka whakaae ranei te iwi kia patua-arurutia tatou? Mehemea tiei te w4iakaaro o tenei ropu e penei ana me riro noa atu te motu nei i nga tauiwi mangumangu, hainamana a tiapani me era atu iwi. I te takiw a o te pakanga nui kua pahure ake nei ko tenei te ropu i whakapaua tona kaha kia mate tatou i a Tiamana. Kei te mohio koutou ko a tatou tamariki etahi i tae ki ie niiira ote alii ki te awhina ite Emepaea. Mehemea i whai re iwi i nga whakaaro o tenei ropu i taua wa kua kohurutia a tatou tamariki a ko nga mea i ora kua waihotia hei taurekareka ma Tiamana. I awhina ke tenei ropu i nga tangata tauareka i mataku ki te wawao ite Emepaea itewa e ekengia ana e te mate. Ko tetahi tonu o nga rangatira o tenei ropu i hiua ki te whareherehere mo ana korero kikino takahi ito tatou Kingi i a Hori te Tuarima, i te Kawanatanga. i te hunga i haere kite whawhai. Ko tenei te ropu kaore nei i whakaae kia uru ratou ki roto i nga whakahaere powhiri i te Piriniha o M era i te taenga mai ki Niu Tireni nei. Whiriwhiria mai e koutou te tutukitanga o enei kaupapa a tenei ropu kua oti net te w r hakamarama atu kia koutou.

Feiia pewhea to koutou whakaaro kite tangata Maori e kuhu ana i a ia hei mokai ma tenei ropu kia whakaturia ia hei mangai mo te Iwi Maori kia tan ai ko ia hei arahi i te Iwi kia tapoko atu ki te mate.