HE KOHURU KINO.

Toa Takitini, Issue 32, 1 April 1924, Page 24

HE KOHURU KINO.

Kite Etita. MAU e panui atu enei korero. “Ko te mehua e mehua ai hoe, hei mehua ano tena ki a koe.** Katahi ano te tangata nana te kupu karaipiture i runga ake nei, ka mea ki ona hoa: 44 Na, kia rongo koutou, ko tenei korero aku e penei ana, mehemea e he ana tenei korero aku, kaati ko te mehua e mehua ai ahau, hei mehua ano tena ki ahau. Engari mehemea e tika ana taku whakapae he ki tenei tangata, kaati ko te mehua e mehua ai ia, hei mehua ano tena ki a ia.” Ko enei korero, he mea korero nana i te Hatarei te 19 o Hanuere, 1924. Katahi te autaia nei ka hoki ki tona kainga ite Turei te 22 o nga ra. Ka haere ki te toa. Ka riro mai he pu mana. Katahi ka haere mai ka tae mai ki te kainga o tana wahine. Ka noho, ka moe, ao ake te ra, katahi ka tone ki te wahine kia whakaatu ki a ia e moe ana ranei raua ko te tangata e whakapaea nei e ia. Ka mea te wahine, 44 Kaua hei porangi, ehe ana to whakaaro.” Heoi i muri o tena ka whakaaro te tangata nei, me pupuhi katoa e ia tana whanau, tae noa ki tana wahine me ana tamariki. Otira kaore i taea. Kua wehi kei mau ia. Katahi ka haere atu kite whare, ka mea atu kite wahine, 44 ka puhia koe eau ”! Paku tonu atu te pu ki te mahunga tonu ote wahine. Katahi ka oraa nga tama-

riki, me te teina ote wahine kua puhia nei. I warea ano te tangata nei ki te puru i tana pu. Puta rawa atu ki waho, kua ngaro katoa nga tamariki. Katahi ka pupuhi ia i a ia ano. I ora ai nga tamariki me te au-wahine, natemea he pu walia kotahi —e mea ana ko Waikato he pu-hakimana. Kaati, e rima nga kariri i toe. Ko ana tamariki e whitu, e rua kua mate, e rima kei te ora. Ko te ingoa o taua tangata ko Rapana Wi, no Pukekohe. Tona ingoa hapu ko te Keririwai. I tuhi atu ai ahau i enei korero, he whakatupato i nga tangata kia marama tonu te whakahua i nga kupu tapu ate Atua i roto i nga Karaipiture tapu. Kei penei me tenei tangata. “ E kore hoki a Ihowa e mea, he hara kore te tangata e whakahua noa ana i tona ingoa.” Heoi. Na Tokoroa Poihipi. HURAHANGA O TE KOHATU 0 MAJOR-CHAPLAIN H. W. TE WAINOHU RATOU KO ANA TAMARIKI HOIA KATOA. Kite Etita o Te Toa Takitini. Wairoa, Maehe 22, 1924. EHOA, tena koe, me on hou katoa e main maina i ta tatou taonga kia ora ano koutou. Katahi ano au ka watea, kite tuku atu i etahi o nga korero ote Hui Hurahanga i te Kohatu o H. W. te Wainohu ratou ko ana tamariki hoia katoa. He ahakoa e te Etita kua waimehalia te alma o nga take ote Hui, heoi ra me panui atu e koe. I hurahia te Kohatu nei ia Hanuere 16, 1924. I neke atu i te 4000 nga tangata i hui mai. Na te Atirikona H. W. Wiremu ratou ko ana Minita Maori, pakeha hoki, i whakahaere te Karakia. Na Dr. Te Rangihiroa i hura te Kohatu, i te mea hoki, ko raua ko Henare nga matua o nga tamariki, i haere i te ope tuatahi, a, i hoki ora tahi mai raua. I puta nga korero mihi a te Rangihiroa mo tona hoa mo Henare, ara, he tangata pakari tona tinana, he kaha hoki ana kupu, te whakamutunga o ana mihi mo te ataahua o t£ Kohatu whakamaharatanga mo nga hoia katoa. Ko nga kai whai korero i te mutunga o te karakia ko Ta Timi Kara, Chief Judge Jones, Hon .A. T. Ngata. Ta Timi Kara. — I maioha a Timi ki nga ope i whakaeke mai kite marae, me tana kupu, kua rangatira a Ngati Kahungunu i a koutou, na koutou i awhina tenei kohatu koia etu nei, hai tirohanga kanohi, ma nga whakapaparanga e piki mai ana, hai whakaatu hoki tenei kia ratou koia tenei te matua o nga Hoia, i haere ki te whakarite ite Ture Atua, ite ture Kingi. Chief Judge Jones. E mihi ana au moku i taemai kite hurahanga o tenei Kohatu. I konei ano au i te wa i ara ai te pakanga, I tino rongo au i te tono a Henare ratou ko ana hoa.

kia tiikua ratou kite pakanga, a, naku i tuku a ratou tono kite Kawana, whakaaetia ana. Kua tuu tenei Kohatu, hai whakamaharatanga mo te hunga mate. Rereke a etahi iwi whakamaharatanga mo te hunga mate man tonu mai ai, i nga ko iwi o te hunga mate hai whakamaharatanga. Hon. A. T. Ngata.— l mihi a Ngata ki nga morehu, katahi ka whakamarama ia, i te Lika o te whakanohanga i te kupu pakeha nei ki runga i te kohatu, i marama ai e uru katoa ana nga hoia katoa ki runga i tenei kohatu, ara, koia tenei te kupu 44 Pioneer Battalion.” I te mutunga o nga korero ki runga i te Kohatu, katahi ka huri atu kite marae. Te mutunga o te Hakari, ka whakatakotoria te pereti, ko te kaupapa o te pereti a Ngati Kahungunu, e £2OO, mete haere ano hoki nga mahi ngakau. £ Na Ngati Porou . . 150 Na roto i Turanga katoa . . . , 270 Na Heretaunga katoa . . . . 208 Na Te Arawa . . . . . . 25 Engari ko ta Ngati Kahungunu e £2OO me ta Ngati Porou £l5O i haere tika ena moni e £350 kite pakeha na ana ai te Kohatu ka noho ai te puranga moni kai roto i te ringaringa o Ngati Kahungunu e £503. E nga hapu e nga rangatira Taane wahine, o roto Heretaunga o Turanga, kia ora ano koutou katoa. Tenei rate mihi atu nei, mo to koutou kaha kite awhina, ina e tu nei te Kohatu o a tatou tamariki. Tuarua o nga kupu kia ora ano koutou 44 tatau, tatau.” E tika ana tenei kupu te rohe o Kahungunu o mua. Timata mai i Toka-a-Taiau kite Upoko ote Ika. Tuarua o tatou kotahitanga, kai nga pou a te Huki, ka poua ko Ngarangi-Whakaupoko ki Poroporo ko Nga-Whakatare-o-te-rangi ki Turanga Ko Puruaute kite Wairoa ki Heretaunga Tuatoru o tatou kotahitanga, KAI TE WAIATA NEI. " E tuu to lira, ki roto o Heretaunga, e uia mai koe, tenei hoki mai nei ia Ruawharo, i te ra kainga e, ka u ana nga waka ko Nuhaka, ko Whangara, ko Turanga e, ko te kainga ra tena, i tipu mai ai, nga kakaringa tangata,” etc. 1 te mea kua marama tatau ki to tatou Kotahitanga, ma tatau e mihi a Ngati Porou, ate Arawa, tae atu kite Kuini ote Tonga kia Niniwa-i-te-rangi, kia te Rangihiroa, me Judge Jones. Ko te haere tenei a Ngati Porou i kitea ai ona rangatira taitamariki, Taane, wahine hoki. Ko te Hati rawa te morehu kaumatua, e koro e Hati, na koutou ko a taua tamariki i nui ai te ra o Henare ratou ko ona tamariki, ora mate tae rawa atu

ki era tamariki e takoto mai ra i te nuku o te whenua, kia Hen are Kohere ratou ko ana hoa. Kia ora hoki nga Kaumatua o te Arawa nei a Taupopoki raua ko te Wheoro me ta korua ruruhi me Peti. E koro Taupopoki, mete Wheoro, he waewae tapu korua ki runga ia Ngati Kahungunu, i runga i enei tu alma Hui. Otira na korua i mau mai te waka nei a te Arawa me ona utanga ano, hai whakamama i nga taumahatanga mo te Kohatu o a tatou tamariki. No reira kia ora tonu korua me nga hapu maha i roto ia te Arawa. E Tama te Waotu, ko koe te mea i tae a-tinana mai ki teawhina ia Ngati Kahungunu ahakoa te mate o to tinana, whakamomori tonu mai. Ina ra e Tama kua tun te taonga i whakakoroa ai i enei tau ka hori akenei heoi te waahi kai te toe o te Kohatu nei ko te whakapai i raro, ko te hanga hoki i te taiapa. No reira tera e whakiia mai kotetahi waahi o te moni a nga iwi nei hai whakaea i ena raruraru o te Kohatu. Kua rite te Kohatu waahi iti nei kai te toe ara ko te taha kite Kawana. Kaore ano hoki au i mohio pewhea rate whakataunga ate Komiti mo te toenga o taua moni, mo te oranga minita ranei mo te aha ranei. E tino nui ana te mihi uiou. H. P. Huata.