NGA KURA MAORI.

Toa Takitini, Issue 26, 1 September 1923, Page 2

NGA KURA MAORI.

Na A. T. Ngata, M.A., M.P,

KO enei pitopito korero he mea tango mai i te ripoata a te \ Minita mo nga Kura, i whakatakotoria kite aroaro ote Paremata itel3 o nga ra o Akuhata nei. E whakaatu ana i te ahua o nga kura kei reira nei nga tamariki o te iwi Maori e whakaako na ana i nga ra mutunga o te tan ka taha nei. Ko te maha o nga kura Maori (village schools) 127: c iwa nga kura mihana: tekau nga kareti penei i Te Ante me Hukarere. Ko te maha o nga kura Kawanatanga (public schools) i uru ai he tamariki Maori e 643. Ko te maha o nga tamariki Maori i haere ki enei kura i tc tan ka taha nei, koia tenei:

12,040 Kei waho atu i enei nga tamariki Maori kei nga Kareti pakeha, kei nga High Schools. Tokotoru i nga Kareti Nunui (University) : no tenei tau ka toko-ono ratau. Ko te kupu nui o taua ripoata, ko te mihi kite ora ote iwi Maori: ko te tohu tenei e tata ana kite 700 te nukunga ake o nga tamariki Maori i haere kite kura ite tau 1922 ki runga ake i o te tau 1921. Ko tetahi kupu nui ko tenei kua kitea kaore i rite te kaha o nga tamariki Maori e haere ana ki nga Kura Kawanatanga ki nga tamariki i haere ki nga Kura Maori, i ata wehea nei mo nga tamariki Maori. Kaore e tino arotia ana e nga mahita o nga Kura Kawanatanga nga tamariki Maori, e parea ake ana ki tahaki. Engari i nga Kura Maori e tapatahi ana te whakaaro o nga mahita ki te whakaako ite reo pakeha, kite ata titiro hoki ite hinengaro Maori me nga huarahi e tomo atu ai ki roto te maramatanga ki nga whakaakoranga o te taha pakeha. Ko te mea miharo ia ko te ata tutuki o te kupu nei na, he tokomaha i karangatia, he torutoru i kowhiria. Ote tekaumarua mano nei tokoono ano kei nga Kareti Nunui ote pakeha: e wha ran ano kei nga kareti i raro iho, kei Te Ante nei, kei enei momo Kareti. Kaore he taimaiti i nga Kura Main paamu i tenei motu, i tawahi ranei. Kotahi ano hei nga Kareti ako

mahi mihini, ko te tamaiti a Peneti. Kaore he mea ite whakaako i nga mahi o nga Whare Mahi Pata; kaore he mea ite whai i nga huarahi nunui o te mahi hiko, o nga waea rere-rangi, o nga waea korero takiwa: kaore he mea i te whai i te hohonu> tanga ote mahi ruuri whenua. Nga tini huarahi e takahia nei e nga tai-tamariki pakeha i te ra, i te tau, kaore i te puehu i te tapuae Maori. He aha? He kore e taea ete hinengaro Maori? E: ka taea. He aha? He kore arowhata hei pikinga; he kore huruhuru e rere ai te manu: he taimaha rawa kite waiho ma nga matua anake te kaha. Na reira ka pae noa te nuinga ki te huarahi, kaore e tutuki kite pito ote whainga. Koia ra te tino take ote taha ki te matauranga hei whakaarohanga i roto i nga ra nei. Tenei pea te ra e matara ai tetahi putea nui a te iwi Maori, kia riro ma te iwi Maori ano e whakatakoto he kaupapa, ara, e whakaara he arowhata hei pikinga mo a ratau tamariki. Kua kitea ake tetahi putea i Poneke nei, engari kei nga ture e herehere ana. Waiho ma nga ture ano e wewete.

Ki nga Kura Maori (village schools) Kura Maori (village schools) 5,347 5,347 99 Kura Mihana Kura Mihana 363 363 „ Kareti Kareti 413 413 „ Kura Kawanatanga (public schools) Kura Kawanatanga (public schools) 5,917 5,917