TE TU O TE MAORI.
(Te roanga atu.)
No te tatutanga o te Rongo Pai (te mea e kiia nei e te Maori naana ia i whakangaro ) ka tau te rangimarie ki Niu Tireni katoa, katahi ka ea ake te manawa o te Iwi Maori. Mahue ana nga tikanga o te whawhai, tahuri katoa ana kite mahi oranga mo ratou, na, kua pai haere, kua ora. Otira, Aue ! kaore i roa kua puta mai tetahi taniwha whakarihariha hei horo i a ratou. I te takiwa e noho ohooho ana te Maori i te wehi i ona hoa riri, e noho topu ana, kaore hoki i marara haere ki wahi ke, a e tiaki tupato ana ratou i a ratou wahine kaore hoki te tangata pokanoa e tata mai kite whakararuraru i a ratou. Tena no te kitenga 0 nga pakeha tutu kua watea te huarahi ki a ratou, ka whakatata atu ki nga kainga maori whakawai ai i a ratou wahine. A, te panaia rawatia atu e nga Maori aua taru whakarihariha, tahuri ke ana kite whakamanuhiri i aua tu pakeha e whakatipu ana i te kino i roto i a ratou, a kihai i roa kua tae rawa etahi tangata Maori kite kawe atu i a ratou tamahine ki runga kaipuke patu tohora ki whea atu ranei hei wahine ma nga pakeha whakarihariha kia riro mai ai he moni ma ratou, he poro tupeka noa ranei. Na tenei tikanga i pangia ai nga Maori e nga mate kino katoa e tipu haere nei 1 roto i a ratou. I te tau 1848 i whakaatu atu a Te Wiremu Parata (te Pihopa tuatahi o Waiapu) kite Komiti i Ingarangi i te tipuranga nuitanga o tenei raruraru. I mea ia, “ Kua riro atu te nuinga o nga kotiro Maori i nga whakawainga a te pakeha, waihoki ka kore he wahine ma te whakatipuranga taitamariki o enei takiwa ; kite mau tonu tenei tikanga, e kore e roa ka moti rawa atu enei hapu.” Na kia ata whakaarohia e tatou, no mu a noa atu i kitea ai enei taru kino, a he nui hoki nga akoranga a nga kaumatua kite Iwi Maori kia tahia atu enei mea whakarihariha katoa i roto i o ratou marae, a kihai i rongo. Tipu ake ana i runga i enei ko te kai-waipiro, a nui atu te tangata i patua e tenei kai. Mate tinana, mate wairua, mate rawa kore, mate kohuru, tahae, mauahara, aha noa iho, a no te tino tutukitanga ka rupahu te Maori na te Whakapono ia i patu. Aue taikiri e ! te tohe pohehe a te iwi nei. He whanoke ! Tenei ano te mau nei etahi tikanga kuare a te Maori. Tetahi ko te moe huihui ki roto ki te whare kotahi, ahakoa tane, wahine, tangata ora, tangata mate, kaore he tikanga. Ma
tenei tu tikanga kite pangia tetahi o ratou e te mate piwa, hakihaki, koroputaputa, aha atu ranei ka pa mai kite katoa, ako nga mea kaha anake nga mea e ora noa. Tera atu ano tetahi ture kino, ara ko te moenga o nga taitamariki i o ratou whanaunga tata. E mohio ana nga tangata whakatiputipu kararehe i te ture mo tenei, a he aha i whakakorea ai ki a ratou ake ano ? Ko ta te pakeha tikanga me whai atu ki nga mea matara rawa atu kei whakatipuria ake he tamariki ngoikore ma ratou. Heoi ra e koro, me mutu i konei enei kupu kei raawa te korokoro o ta taua manu kite kai-horotia e ia. Tera atu pea te tino tohunga kei muri mana e tu ake kite turaki i enei korero horihori. Na to hoa, na Hohepa Peka. Turanganui.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/PIPIWH19000801.2.4
Bibliographic details
Pipiwharauroa, Issue 30, 1 August 1900, Page 2
Word Count
613TE TU O TE MAORI. Pipiwharauroa, Issue 30, 1 August 1900, Page 2
Using This Item
For material published 120 or more years ago, to the best of the National Library of New Zealand's knowledge, under New Zealand law, no copyright exists in that material.
For material published fewer than 120 years ago, copyright may still exist. Please see our copyright guide for information on how you may use this title.
In both cases, the National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.