TE WHAWHAI KI HAINA.

Pipiwharauroa, Issue 29, 1 July 1900, Page 6

TE WHAWHAI KI HAINA.

Kaore ano kia tino paenga noa te whawhai ki Taranawaara ka oho he pakanga ke ki Haina, Ko Haina tetahi o nga mana tino tawhito atu i te ao, ara te mana tino tawhito, ' tetahi hoki o nga mana tino nui te tangata, e 400,000,000. Ko ta Haina tino tikanga ko te pupuri tonu ki nga tukunga iho a nga tipuna, ki nga tikanga tawhito, na reira i te mea kua timata te whakanoho o nga iwi o etahi atu whenua ki to ratou whenua, ka puhaehae te iwi o Haina. E hiahia ana ratou kite whakangaro atu i nga tangata iwi ke katoa i to ratou whenua. Ko te hunga na ratou i timata te mahi kohuru ko tetahi ropu tangata e huaina nei ko nga “Pokiha” (Boxers). He pai te timatanga mai o tenei iwi, inaianei kua kino. E kiia ana 11,000,000 te nui o nga “ Pokiha.” Kua tino marama inaianei ko te Kawanatanga tonu o Haina kei te tautoko i tenei mahi kohuru. Ko te Emepara o Haina he taitamariki noa iho, engari i tona whakawhirinaki ki nga tikanga hou ka hereherea e tona whaea-keke, a ka honea e taua hakui mana e whakahaere te Kawanatanga. He wahine tutua noa iho tenei, engari na te pai o tona ahua i moea ai e te emepara o Haina kua mate. He wahine kino rawa atu tenei, kua marama nana i whakahau kia kohurutia nga pakeha katoa i tona whenua. I te tau 1896 ka whawhai a Haina raua ko Tiapani, i tino whiua ai a Haina e Tiapani a inaianei mete mea nei kua puta te whakaaro i a Haina kia whawhaitia e ia nga mana rarahi katoa o te ao. A ... e tika ! e tika ! Apopo ra pari ai to ihu, eta! Nga iwi e whawhaitia mai nei e waero-roa ko Ingarangi, ko Ruhia, ko Tiamana, ko Wiwi, ko Amerika, ko Tiapani, me etahi atu. Apopo ko to ratou whenua e haehaea hei utu mo nga toto i whakahekea e ratou. Kua tino kitea te pirau o te Kawanatanga o Haina, ko te nuinga o nga kawana he mahi kau mo te moni ehara i te mea mo te ture. No te 17 o Hune ka timataia te whawhai. E maanu ana nga manuao o nga mana i te taha o Taku, he pa no te Hainamana, katahi ka puhia kohurutia ; ko te kokiritanga hoki o taua pa e nga hoia o Ingarangi, o Ruhia,

o Wiwi, o Tiapani. E toru ngaa ra i riri ai ka horo te pa. E 2000 hainamana i mate ; 16 0 Ruhia i mate, i taotu te nuinga; i mate te tianara o Tiapani. I muri mai ka whakapaea e te hainamana a Tienihini (Tientsin), he taone kei te taha-moana, he maha nga pakeha 1 roto. Ko Pikini te pa nui o Haina, tetahi hoki o nga taone nui atu i te ao, he maha nga macro te mataratanga atu ite moana. Kei reira te nohoanga o te Emepara, o te kawanatanga, o nga kai-whakahaere hoki o nga mana nunui o te ao. I puta mai nga rongo kei te karapotia nga pakeha katoa e nga hainamana ki roto ki te whare ote Ingarihi. Nga tangata tuatahi i kohurutia ko nga kai-whakahaere o Tiapani 0 Tiamana. No te ono o nga ra o tenei marama ka' puta mai nga rongo kua kohurutia nga pakeha i Pikini, — tamariki, pakeke, tane, wahine, mihinare, kai-whakahaere a nga mana; neke atu i te 1000 nga tangata i kohurutia. He maha nga ra i whawhai ai ratou, a, na te paunga o nga kai o nga paura ka kohurutia e nga hoia. Ko nga mahunga i mauria haeretia 1 runga rakau. Kua puta te kupu ate kumi kia whakangaromia katoatia nga mihinare me nga karaitiana katoa i Haina, a, he tokomaha kua kohurutia. Tera ake pea tona tini hei enei ra e tu mai nei. I te ruarua rawa o nga hoia a nga mana, kihai i ahei te haere kite whakaora i nga pakeha i Pikini. I haere ano te Atimira o nga manuao o Ingarangi i Haina, me tona ope 1600 o nga iwi katoa. Kaore ia i kaha ite tino nui rawa o te hainamana kite arairai hare i a ia, a hoki mai ana ano ia ki Tienihini. I maharatia kua mate taua tangata me tana ope katoa, he maha hoki nga ra i kore ai e puta mai he rongo korero kei te pehea ra kei hea ra. He tino pouri rawa te kohurutanga o nga pakeha i Pikini. I te mea kua kore e kaha ki te arai atu i te hoa-riri ka whakararangitia nga wahine me nga tamariki ki waenganui, ko nga tane ki nga taha taiawhio ai, whawhai atu ai hoki ki nga mano ote Hainamana. No te korenga e kaha ka patupatua e nga taane a ratou wahine me a ratou tamariki, kei riro ma te Hainamana e patu e takakirio. I muri iho ka tapatapahia o ratou tinana e nga Hainamana. Ko nga Hainamana kua tahuri mai kite Whakapono i tino kino rawa te kohurutanga.