TE MAORI ME TE WHAWHAI.
Kauui te ririka o te mano o te Maori kite haere ki Awherika kite whawhai, olira i nga tikanga huhua a te pakeha, kaore e puta te takaretanga ote ngakau. Kotahi te tino Maori kua tae kei te whawhai ko Hohepa no Moteo, Heretaunga, ko etahi he hawlie-kaihe: ko James Thorps, he tamaiti tawhito no Te Aute, no Whanganui, ko Wiri Piti no luranga, ko Waata Karawe, no Hauraki, ko tona iwi ko te Whakatohea, ko Hone W aaka no Opotiki, ko tona iwi ko Ngatiporou, ko Jim Poynter,
no Turanga, ko Pekama Aata, no Ngatiporou, mete Paid ( Withers) no Opotiki. Kaore ano tetahi o enei tangata kia pangia e te aitua: ko Win Piti, ko Timi Taapu, ko Waata Karawe no te ope tuatahi ano i haere ai, kua matotorutia ratou ki roto o te whawhai. Tena ra e tama ma e ! e tapa i o koutou ingoa ! Ahakoa ra kaore ngati-taua te Maori e whakaaetia kia haere he maha ano nga huarahi hei whakaputanga mo to tatou aroha, mo to tatou u tonu kite mana whakaharahara atu i te ao, ara, te mana o to tatou Kuini. He kohi moni tetahi mahi hei oranga mo nga pouaru mo nga pani a te hunga kei te mau i te patu, kua hinga ranei kei raro. Kei te kohi te pakeha, auahi ana ! Itu he hui nui ma Heretaunga me Wairaaapa ki Papawai, hei whakarawe moni mo tenei tikanga, a hui katoa te moni e He tino ra nui tenei, i hui ai te mano ote tangata, Maori, Pakeha. Nga mahi he hokohoko taonga kararehe, me era atu tini hanga, he ngahau he whawhai takaro. Ite whawhai takaro —te whawhai kite Awa-o-Mota ko Ruamahanga te awa, ko nga Maori te Ingirihi ko te pakeha te Poa— kaore nga Maori i pai hei Poa ratou ko te Poa i mate. 1 runga hoiho katoa nga taha e rua, he pu-repo mihini ta tetahi (aha ta tetahi taha. Tena nga rongo 0 tenei whakaaro te toha haere na i nga wahi katoa 0 te ao. I tu ano tetahi hui nui a te Maori ki Poneke, ko nga iwi i reira no Wairarapa no Otaki me etahi wahi atu. Ko to ratou puni i waenganui tonu' o te taone, i roto 0 te papa kinkiti. A ratou mahi he haka, he whakaatu hoki kite pakeha i etahi tikanga, me etahi mahi a te Maori. Nui atu te haere ote pakeha kia kite i taua iwi, a hui katoa nga moni i riro i a ratou e /500. Ite haerenga ote ope tuarima i urn ano ratou ki nga mahi poroporoaki, o ratou kai-whakahaere ko Timi Kara, ko Tamahau Mahupuku. Ko ta Ngatiporou kohi i tukua ki roto i nga pou-tap ta, kaati kaore ano kia tino mohiotia te nuinga. Ko te tino aroha ia o Ngatiporou ko te tukunga i to ratou ingoa i a ' Porouran^i' ki a Rore Rapata —he mere tana mea, he mere no mua iho no nga tipuna, na Tuta Nihoniho i tuku. I kite Pirimia, mehemea e whakaaetia ana te Maori kia haere e kore rawa e roa kua rite te 2000 tamatane mo te haere. Kua tae mai te waea a Hohepa Tiamupirini te hekeretari o nga Koroni, kite Kawana, he mea mai; — " NUI ATU TE hari o TE Kuini mo TE ng-akau u o te iwi Maori mo to ratou hiahia hoki KI TE AWHINA."
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/PIPIWH19000401.2.8
Bibliographic details
Pipiwharauroa, Issue 26, 1 April 1900, Page 5
Word Count
575TE MAORI ME TE WHAWHAI. Pipiwharauroa, Issue 26, 1 April 1900, Page 5
Using This Item
For material published 120 or more years ago, to the best of the National Library of New Zealand's knowledge, under New Zealand law, no copyright exists in that material.
For material published fewer than 120 years ago, copyright may still exist. Please see our copyright guide for information on how you may use this title.
In both cases, the National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.