"HAERE MAI."

Pipiwharauroa, Issue 17, 1 July 1899, Page 3

"HAERE MAI."

Kauwhau I. Te 14 o nga upoko o Ruka, tetahi wahi’o te 17 o nga rarangi, “ Haere mai.” E nga hoa, ehara enei kupu, i te kupn tangi hou ki roto ki o tatou taringa. I a tatou ano e kai-u ana, i a tatou ano e ako ana kite tu, a i a tatou ano e tu hurorirori ana, ka totoro mai nga ringa o tatou koka, ka karanga mai hoki ki a tatou, “ Haere mai.” Ka hikoi te waewae, katahi ka hinga, otira i te mea kaore ano kia tau noa kite whenua kei roto tatou i nga ringa o tatou koka. Haere te tangata tauhou ki tetahi kainga ke ; kaore he reo pohiri i a ia, heoi ano ko te titiro makutu tonu mai o tangata whenua ; e! akua nei te tau mai ai te wkakama. Tena koa kia rongo kite reo pohiri, “ haere mai! haere mai!” ; ka ngaro te whakama, ka hari to ngakau, ka mahorahora te noho ; ka reka te kai; ka au te moe. Waihoki whanau ana mai tatou pohiritia ana e te Atua, ki tana hakari o te oranga, ki tona

rangatiratanga o te rangi. Kaore i a nei tatou iriria hei tamariki ma te Atua, hei kai noho i te rangatiratanga o te rangi ? Tena pea kei te puhoi tonu o tatou taringa ki tana karanga. He reo kaha tona reo, kahore ano kia tamate noa ahakoa kua pakeke nei tatou kei te tauhou tonu pea ki te Atua. “ Haere mai, kua rite hoki nga mea katoa.” He aha te whakaroa ? Anei rate pohiri e marama ana, heoi ano kei te toe atu ko te haere anake. Ko ta tatou rarangi he mea tang o mai i te kupu whakarite a Te Karaiti mo tetahi tangata i taka i te hapa nui. E mohio ana tatou katoa ki taua kupu whakarite. I te ritenga o nga mea katoa mo te hakari, ka tonoa e taua tangata tana pononga kite whakaatu kite hunga i karangatia kia haere mai kite hapa. Otira i whakahawea taua hunga kite tono a taua tangata, i puta a ratou kupu whakakahore, kupu whakataruna. E kore e taea e au inaianei te ata wh:ikaatu kia tatou i te ahua o nga whakahoki a aua tangata, he mea noku kei tino roa rawa to tatou karakia, engari to mqa pai atu ma koutou ano e ata titiro i roto i a koutou Paipera, to tikanga, te heenga ranei o nga whakahoki a enei tangata i te pohiri aroha ki a ratou, no te mea he iwi whaiwhakaaro te Maori kite titiro i te he i te tika ranei. •, I mea te tangata tuatahi, “ Kua hokona e ahau he maara, me haere ahau kia kite.’’ Ata tirohia enei kupu e tatou. He tangata mahi paamu tenei, he tangata ahuwheuua. He mea ahuareka kite Atua te kaha kite mahi, tena ko te tangata mangere e kinongia ana. “Kite kore tetahi e pai kite mahi, kei kai ia.” Otira he aha ia te haere ai ki te hakari mo nga haora ruarua nei, ka mutu rate hakari ka haere ki a kite i tona whenua. Kaore hoki ra he waewae o te whenua, penei me nga whenua o te Maori, e ahei ai te oma. He aha ia i tatari rawa ai hei te haora tonu e tu ai te hapa ka mea ai kite haere kia kite i tona whenua ? Tetahi he po pea te takiwa i tu ai te hapa, e kore e marama tona matakitaki i tona maara. Tena pea hei nga hui noa iho nei, rika ai tona ngakau kite haere. Ehara ! he hangarau na tenei tangata. Tena ta to tangata tuarua. “ E rim a takirua nga okiha kua hokona e ahau, ka haere ahu kite whakamatau.’’ He tangata whakatipu kararehe tmei. He whakatipu karahere tetahi mahi rangatira at’u.i te ao nei. Etahi tino tangata a te Atua he

hepara. He hepara a Apera, a Aperahama, a Mohi, a Rawiri, a i whakarite a te Karaiti i'a la kite hepara. Ehara ite mea na nga kau a, tenei tangata i kore ai ia e haere kite hakari, engari he kore tonu nona e hiahia Ahakoa..ia whakamatau i ona kau itewa i tu ai te hakari, e kore e rata tonu i taua po, kia pau atu*te wiki, te marama e whakarata ana i te kau mahi. ; Ko te tuatoru o enei tangata i ki, “ Kua marenatia ahau kite wahine, ahe mea tenei e kore ahau e ahei te haere.” Ko te wahine a tenei tona punga, otira mehemea ana i ngakau nui ia . kite haere, e kore ia e noho i tana wahine. Tetahi, e hoa ma, kaore te Atua i te ki mai ko nga taane anake e urn kite oranga. I mate ate Karaiti mo nga tangata katoa ; taane, wahine ; kaumatua, tamaiti ; rangatira, ware ; pai, kino ranei. He aha tenei tangata i kore ai raua ko tona hoa-wahine e haere ngatahi, ehara hoki ra i te mea he he to raua marenatanga. E te iwi kua marama pea kia koutou, ehara i te mea na te ahiia o nga mahi a enei tangata pupuri ratou i whakaparahako ai ki te pohiri a tenei tangata, engari he taumaha no te ngakau ; hei whakapeka nga noatanga iho nga mahi. Kei pohehe hoki tatou kite whakapono tatou, kite haere tatou ki aTe Karaiti, me vvhakarere e tatou a tatou mahi Maori i meinga nei e te Atua hei main ma tatou, engari me atapu a tatou mahi katoa e to tatou whakapono. Otira kia tino tupato ano hoki tatou kei rite tatou ki enei tangata, ara kei riro katoa o tatou whakaaro i a tatou mahi, a ka ware ware tatou kite Atua, ka whakakeke ki tana karanga. Mehemea ana he mahi ta tetahi o tatou e whakama ai ia kite tu ite aroaro o te Atua me whakarere atu taua mahi, He aha te pai kite riro ite tangata te ao katoa, a kaore he ora mona ? He tika pea ia te kupu a te Karaiti imea ra, *' Matua rapua te rangatira! anga o te Atua, me ana mea tika ; a ka tapiritia mai enei mea katoa ma koutou ” ara nga mea hei oranga, hei painga mo te tinana ? “ Kahorerapea : engari ko ■te Atua kia pono, a he teka kau nga tangata katou.” “ Haere mai.” Ko te pohiri tenei ate Atua, kua rongo noa atu tatou, a kua rongo nei i tenei ahiahi. Kua haere ranei au kia Ihu ? Mehemea kaore ano, he tangata leka ahau, he tinihanga kau taku kauwhau kia koutou. Ma te aha e ahei ai au kite ki atu kite tangata kia haere kite wahi kaore nei au e mohio ki. Pai ke atu kite noho au ki roto. Kua haere ranei koutou kia te Karaiti ?

Mehemea kaore ano, he tinihanga noa iho ta tatou karakia kite Atua. Ko nga ngutu noa iho kei te mahi atu kia la ko nga ngakau i a, ko te mea e mate nuitia ana e la kei te kaiponuhia. “ Homai, e taku tamaiti, to ngakau ki a au.” Ko te haere kia te Karaiti, ara ko te tahuri atu kia la, ko te whakapono kia la, hei te tuatahi, hex muri mai ko te karakia. Ki te mea kaore ano tatou kia haere noa ki a te Karaiti, e kore tatou e mohio ki ta tatou e karakia ai, ki ta tatou e inoi atu nei. 1 mea a te Karaiti ki nga Hurai, “ Heoi, e kore koutou e pai kia haere mai kia au, kia whiwhi ai koutou kite ora.’’ Kaore te tangata e pai kite mate, otira kite kore ia e haere mai kia te Karaiti kaore ano hoki ia e pai kite ora. I te mea kaore ano tatou kia haere mai kia la, e kore la e ahei te whakaako i a tatou, te tohutohu i a tatou, kia kaha ai, kia tika ai ta tatou noho i tenei ao i roto i Tana Hahi, Kua kite tatou i nga whakapekanga ketanga, i nga whakatarunatanga a era tangata, a he pehea hoki a tatou, a ko te hea e manakohia e Ihowa, a te ra whakawa ? He nui nga tangata, nga tamariki taane e kino ana ki te whakapono, notemea ki ta ratou whakaaro ae ki ta ratou whakaaro noriho, ki ta ratou mohio kaore— kaore kau he ahuarekatanga o te whakapono ; mo te korouaj mo te kuia anake te whakapono ka pai. Kaoie ra te Atua i te pohiri i a tatou ki te t ngi tupapaku, engari kite hakari, kite kai, ki te hari nui. “ Whakamatauria, kia kite ai koutou i te pai o Ihowa. ’ Kia kainga te kai ka matauiia ai te rekanga te kawanga ranei. Tera pea tetahi tangata e mea “he kino rawa au, e kore au e haere.’’ Ma te noho pea e pai ake ai ? Mehemea ana pena te whakaaro o te tamaiti maumau taonga, he whangai poaka he mahi mana a mate noa, e koie rawa ia e hoki ki tona papa. Kaua e tatari kia ahua pai ake ka haere ai ki te Atua. Ka rite tena kite tikanga a taua a te Maori e mau “ kopare ”nei ki nga hakari, ki nga tangihanga. Kaore te Atua i ki mai ki a mau kai atu tatou ki to hakari, ara i o tatou nei pai. Heoi ano tana ko te pohiri, “ Haere mai, kua rite hoki nga mea katoa.’’ Ko te manuhiri anake tana e tatari mai nei, hei kai i tana hapa. Kahore kau he trmgata tika i te ao. Ehara i te mea naku tenei kupu engari na te Atua ano. “ Ko te mea hoki ia i tuhituhia, kahore he tangata tika kahore kia kotahi,” (Roma, 8, 10). Ko tatou nei tika katoa e ki ana a Ihaia he rite ki te “ kahu mkenga’’ kahore nei he painga. Kei tatari tatou kia pai

rawa ka haere ai. Mana tatou e whakapai e whakakaha, e uhi kite “ kahu marena,” e “ kopare ” i te aroaro o tona matua ki ona toto. “Ki te haere mai tetahi ki au, e kore rawa e panga atu e ahau ki waho.” Ae 1 ki te haere mai te tangata e rite to kupu ki ta te kuini 0 Hepa, “ Nana, kihai te hawhe i korerotia mai kia au.” E te Ariki ! ina ra ka haere atu ! Na te aroha i tiki ake, na te mate i kawe mai ! Mate koe i te mauiui, Tamia rawatia, Nei kei au te ata noho, “ Haebe Mai,”

Te Kareti, Waerenga A Hika, Mei 6th, 1899. Kite Etita, Tenei te Kui, Kui, whitiwhitiora te haere nei, ta tatou mokai a te Pipiwharauroa i enei ona marae. Kia whakaaturia atu nga mahi o enei Kareti me era atu mea hoki. E hara i te mea he maha nga kupu i te mea tonu e mana ana te tono a te Pipiwharauroa ki tenei kura. Ko tenei whenua e tu nei tenei kareti e 460 nga eka, he mea tuku na nga Maori ki te papa o Pihopa Wiremu (W. L. Williams) mo nga mahi kura hei oranga mo nga tamariki Maori o Nui Tireni, Kati, he mea tuku tekihana na te Pihopa ki nga pakeha, ko nga moni o te reti, koia kei te whangai i tenei kura me Hukarere. No te tau 1865, ka tahuna e te Hauhau te whare kura tuatahi, i taua takiwa taemai ki te tau 1890, ara e 25 tau i muri mai o te tahunga, katahi ano hoki ka whakahoutia ano tenei kareti he nui atu i te kareti tawhito, i na hoki rate nui. E 20 nga ruuma, haunga nga ruuma pakupaku. E wha nga ruumanunui hei moenga mo nga tamariki; e uru ano tekau ma rua, te tekau ma whitu tamariki ki roto i te ruuma kotahi. Koia nei ra te pai o te mahi a te pakeha, mehemea ia nei i whakahokia atu ano ki nga Maori taua whenua, kua riro noa atu na ia Merepia. Kati na te mohio o taru nei o te pakeha kite whakahaere hei oranga mo nga tamariki maori koia e tu nei. Ko nga mahi 0 tenei kura e rite ana anoki o era atu kareti —e rapu nei i te matauranga e ora ai te Wairua mete tinana, ko te mahi nui ano ia ko te huarahi e ora ai te Wairua. I runga 1 te paku o te oranga mo tenei kura, koia i kore ai eneke ake i te SO nga tamariki, He tokomaha nga mea kua puta atu i tenei kura

kua riro kei Te Aute, o tenei tau(lß99) tokowha kua riro ano kei reira. Ko nga Iwi tenei o nga tamariki kei konei e kura ana inaianei. Ko Ngatiporou me Ngatikahungunu ; nga hapu, Teaitanga-a-Hauiti : Teaitanga-a-Mahaki, me Eongowhakaata. Heoi ano, hei kona koutou, Ma te Atua tatou etiaki, Na te hoa pono o te tairawhiti, Pen® Wabu.

Kite Etita oTe Pipiwharauroa. Tena koe, — Mau e ta atu ki ta tatou nupepa te pukapuka a nga tamariki o Te Aute ki o ratou tuahine o Hukarere, i tuhia hei whahatata i enei kura e rua kia whakahaere a tahitia ai he tikanga mo nga tane me nga wahine hei huarahi e tu ai a muri ake nei he kotahitanga mo nga kareti Maori o te motu, Heoi. Mau e mea atu kia hapea e o taua boa e Waata Hipango raua, ko Purakau Maika. Na Apikana T. Ngata. Te Aute Kareti. Hune 16th, 1899.

Te Ante Kareti, Hune, 14 th, 1899. Ki o matou tuahine o Te Kura o Hukarere, e noho mai nei a kua puta atu. E bine ma, Tena ra koutou i rare ite atawhai oto tatou Ariki, nana nei koutou me matou i kowhiri mai i roto ito tatou iwi Maori puta noa te motu, hei toro mai ite matauranga o te pakeha, kia whakahokia atu ai. Ki muri ki o tatou kainga hei taonga ki te iwi. Kei mea mai ki to matou pakari rawa ki te tuhituhi atu kia koutou, kaore nei i matatau mai i era ra ki tenei ahua. Ehara koa; he hao atu no o matou ngakau kia whakakotahitia tatou a roto i enei ra e takoto mai nei ki te kimi tahi ite ora mo to tatou iwi Maori. He taikaha ano ta matou nei mahi ; otiia na koutou te mahi pakeke rawa ki te whakatahuri i nga ngakau o o tatou whaea, kite turaki i nga tikanga Maori e whakatutua nei i nga wahine ote iwi Maori. E bine ma, ma koutou rawa ka taea ai ; he aha hoki ma matou, ko te whakapai i o tatou whenua, ko te whakahaere i nga marae, i nga mahi nunui a o tatou hapu. Ma koutou, a enei ra e takoto mai nei, ko te whakapai i nga kainga, ko tQ

tie'.u i nga turoro, ko tetukitukii te mana o nga tohunga, ko te whakaako i a koutou na tamariki ki a koutou i aho ai a e ako nei i tenei wa, te ata noho, te ahu whenua, te karakia, te whakarongo kite reo o nga matua, te whakapono. Kei te timata mahi matou ma tatou tahi, e rongo mai na koutou kua toro nga Kaupeka o ta matou rakau. e kua nei ko Te Kotahitanga o nga tamariki o Te Kareti o Te Aute. Kei ko tata atu hoM te huihuinga o o tatou kareti Maori, kia takote whanui ai he kaapapa mo tenei mahi nui whakaharahara, e wawatatia nei e te ngakau te hapai ito tatou iwi Maori. Ma koutou ma nga mea wahine e manaaki mai i te tuatahi, kia waiho ai ko koutou nei tohutohu, i nga tikanga mo te ropu wahine o te iwi Maori. Kei ngakau kore ki ta koutou nei mahi, kei whakaaro koutou e kore o tatou whaea e rongo i o koutou reo, e manaaki ranei i a koutou tikanga. Kia manawanui, kua pai haere o tatou kainga, kua whanui haere nga huarahi hei takahanga ma o koutou waewae e taea ai te matauranga, te ora mo to tatou iwi. Ma te Atua koutou e awhina. Kia ora tonu koutou. Ma te Atua e titiro iho to tatou iwi. Mana koutou, me matou e tiekie whahakaha. Heoi. Na o koutou tungaane ote Kareti o Te Aute. Na Ware P. Waitai me etahi atu e 52 i haina