Te Reo Tipu

Muka, Volume 16, Issue 1, 1 September 2003, Page 3

Te Reo Tipu

Nā Tonga Kārena, Nō Tūhoe, Taranaki

He matemateaone, he kaniawhea, he konakitanga no te aroha mo te reo tipu i rauhl ai nga rakau taumatua ki Te Tumu Herenga Waka kite Whare Wananga o Wikitoria otira, kia poutumaro and ai te reo mai kore e eke ai kite wa i houkura ai te mana tangata, ano nei ko taua koki, ko taua takitakio a nga manu i whakaturituri ai i te wao tapunui o Tane.

Ko te okaka nui i whakaoromaki haere ai i te titiro o tena me tena, kia noho ko te reo maori ake hei reo tipu. Heoi, koia nei te kaupapa matua i whakatarewahia, hei taupua mo nga manu korero i ahu mai ai i wetahi o nga moutere o te Moana-nui-a-Kiwa. Ina ra, he huihuinga tuawhitu tenei mo ratau, ka mutu, he nui whakahirahira nga korero i puta i a ratau mo te ahua o to ratau na reo. Ko wetahi, kei te matahitaua, ko wetahi

- kaore i te matahitaua, engari me ki, kei te warea tonuhia wetahi kite mahi o te whakatakirikiri i te kahu o Wikitoria, a, ka ahua maninohea kite kaupare atu i nga maikuku roroa o te Kawana. I peneitia ai, i te ahua rereke o te momo taupokitanga i pehia iho ai i te mana o tena me tena, ka mutu, karekau ke i penei ki Aotearoa nei te ahua o te pupuri. Hua atu, kei te marama kehokeho a ngai taua ko hea ra ano te wahi hei kokirikiri ake i nga rangatu o te reo, akene pea, he roa rawa no te Maori e tatawhainga ana, e whakapataritari ana, kia noho whakapoute-tua-rongo te reo, otira, kia uhia mai ki tona ano tapu, kati ake ko taua mea ra i hopohopongia ai i 6 tatau tipuna.

Ahakoa he pehea te pupuri i nga ohaki o raurangi, ko tetahi puipuiaki nui i hua mai i tenei wananga ko te mahi ngatahi o Te

Taura Whiri i te Reo Maori me Te Kawa a Maui ki Wikitoria. Ka riro ma te ngakau hihiko, ma te ngakau marama e aratakina ai nga mahi, a ka whakaratoa ko te manaaki mete atawhai hei kai ma nga manuwhiri. I tua atu i tenei, he nui hoki nga mahi-a-tinana, me nga mahi-a-wairua, i atahungia ai te aroha o tena o tena kite kaupapa ote reo, otira, ka tu tetahi whakataetae tautohetohe i kitea ai nga mahi whakametometo a nga kaitautohe. Ka whakaatu mai Te Poari Matua o te Kohanga Reo i te whanaketanga o tenei taonga nui a te iwi Maori. Ka matakitaki hoki i te whakaaturanga ko Te Tangata Whai Rawa o Weniti. Heoi ano, no te whakakapinga o te hui ka hoki era totara whakarangiora ki 6 ratau kainga ake kia maninikura ano ai 6 ratau na reo tipu.