He Kohinga

Muka, Volume 14, Issue 1, 1 September 2002, Page 4

He Kohinga

He tuhinga mo Matariki 2001

“Tena ra ko koutou e te iwi, ara nga kanohi panui mai, otira ia nga kanohi o ratou ma. Ka mihi me he kai kohau au ki nga uri o paheke, ki nga aitua o te wa e turuturu iho ai a roimata, e tangi tonu ai ona tangi. Kati ra i ko. Kua ea. Kia ora mai e tatou ma. Tenei ka mihi noa ki a koutou e whakapau kaha tonu ana i nga akinga mai o te wa kia tau ano ai te reo Maori hei huia kaimanawa mo te iwi: huia, huia, huihuia mai tatou.”

Tenei au te whakaeke nei i nga ia o Tawhiri kia kawe i ahau ki tua o te pae Atua Whakarehurehu ana taku piki ki nga rangituhaha (na Moana Maniapoto)

Ka tukua a whakaaro kia rere noa ki te wa i tu ai te hui whakanui i a Matariki. Kahore ia nei koia ko te piatatanga rawa mai o ona mataahua katoa. Rawe katoa ki a au te hui, te reka hoki o nga korero mete honohono tangata. E mea ana au, ano nei he tepu ka horaina ki a te rangatira kai, he hakari ka ranea kite kupu, mei kore e hiakai tonu ana te iwi ki ana kai.

Ka tae ake au kite tautohetohe iTe Papa Tongarewa, ka pupu ake nei te aroha kite rangatahi i ngaungau atu ai ratou ite pae o korero. U, mete pai o te tu! Ka tau ke!

Mo te taha ki a ratou ki nga akonga 6 nga wharekura, maringi noa mai nga kupu i 6 ratou mangai! He mama noa

te rangona o te tangatanga o te korero, kua noho tangata whenua ke te reo ki a ratou. Na tena i pai katoa ai te wahi korero ki a ratou. I whiua ko te kupu, i tohea te tohe, i koa katoa atu ai te marea.

Ka oti te taha ki nga taiohi katahi ka tahuri ki tetahi reanga rangatahi ano, ki a ratou kua matau ke ki a te

rangatira kai! Ara, i mohio pu kite kaupapa korero: ‘Me moe Maori’. Ae marika e hoa ma, te hari hoki moku ano, i reira hoki au mo nga

whakakatakata o te po. Ka tu mai a te Hurihana Wirikoka ka tawaia e ia te tangata moe Pakeha. Tera tera.

Ka tu mai a Te Rangihau Gilbert me tana whakautu “He aha te mate o te parakitihi noa iho?”

He aha te whakatau e te iwi - Kei a koe and te tikanga. E rua nga huarahi - He aha te whakatau e te iwi Ma wai ra e hoe te waka ... (na Ruia me Ranea Aperahama) I waimarie hoki au i taku taenga kite wahi whaiwhai korero “Uia Nga Whetu”. I reira ka tutu mai nga puna o te ki, nga whitiki o te ki whakatau whakaaro. I riro na Timoti Karetu te waka o korero i whakatere. I hihiri ai toku

ngakau ite pai mete marama ote reo tangata mai i tera pito ki tera koko. Me taku mohio, te hunga katoa i karapinepine mai, i totoia mai i runga ite aroha kite reo. He hohonu nga take i whakaputaina, engari i kitea e anga whakamua tonu ana te iwi. Kia mataara tatou he maha noa atu nga whainga hei kokiri tonu ma tatou. Hei ta Timoti, ko te mea nui pea, kia aro nui mai, kia aropiri tahi mai tatou te ao Maori ki to tatou reo. Na reira, tino tika ana tohutohu:

“Ko te reo Maori, me korero, me panui, me tuhi... i nga wa katoa.” Ara ko Matariki. Tena koe. Te ahunga mai o tenei huihuinga tangata. I tatu noa tau kaupapa. E whakapono tuturu ana au kua tae ke mai te wa e whai mana ano ai matou i a koe. He tohu rangatiratanga, he mana Maori, koia katoa ka oti i roto i a koe. Hari Huritau Maori ki a tatou! NA TAINUI STEPHENS