Hirini Melbourne Te Tohunga mō ngā taonga pūoro o te ao Māori

Muka, Volume 14, Issue 4, 1 July 2002, Page 4

Hirini Melbourne Te Tohunga mō ngā taonga pūoro ote ao Māori

Nā Tamati Muturangi Reedy, Toi Huarewa, Te Whare Wānanga o Waikato

I utaina e te Whare Wananga o Waikato Te Tohu Kairangi ki runga i a Hirini i te 23 o Poutu-te-rangi 2002. E utaina ana tenei momo tohu kite hunga kua tu hei tohunga i roto i nga whainga matauranga o nga whare wananga o te motu. Ko Hirini tena. I tipu mai a Hirini i roto i nga koawaawa me nga maunga pukohu o Tuhoe. He piringa ano ona ki Kahungunu. Ka pakeke ka haere ki Te Aute, whai muri ake i tenei ka tau atu kite Whare Wananga o Tamaki. Ka whiwhi i tana Tohu Paetahi i te tau 1975. No muri mai ka whiwhi i tana Tohu Paerua i te Whare Wananga o Waikato. Kua pau te rua tekau ma toru tau i a Hirini e whakaako ana i te reo, nga

tikanga mete taonga nui e kaingakautia ana nei e ia, ara nga taonga puoro a te ao Maori. E ki ana a Hirini na tera tonu o ona papa na Hoani Rangihau a ia i whakahau kia haere mai ki konei mahi ai. Ko te reo me nga korero a tera tohunga i whakawhaititia e Hirini ki roto ki tana kete wananga. Ko nga taonga whakaputanga a Hirini he maha. Ko ana waiata kei roto i nga kohanga reo me nga kura kaupapa o te motu e waiatatia ana e a tatou mokopuna. Ko ana tuhituhi, he pera ano. Ko te reo o ana tuhinga me ana waiata e kawe ana i te tatangi o nga manu tioriori o te waonui a Tane, tae ake kite hopunga i te reo o nga tamariki a Tawhirimatea, te hau, te marangai. Ko te haruru o te moana, te papaki o nga parirau o nga

ngarara me nga manu o te ngahere, koinei katoa nga puoro e rangona ana e taua e te tangata i roto i te taiao. Ko nga waiata a Hirini he whakaahua i enei mea katoa. Ko te mea i tino rangahau whanuitia e Hirini, e kiia ai a ia he tohunga, ko nga taonga puoro a te ao Maori. Ehara anake tona tohungatanga i te whakatangitangi i aua taonga penei i nga momo pu - te putetere, te pukaea, te putorino, te koauau, te nguru, tae atu hoki ki nga pohatu whakatangitangi o roto i nga awa me nga rau rakau. Engari ko nga whakamarama a Hirini kua tuhia, kua whakamaua ki ro kopae rorohiko hei taonga whakamirimiri ma te hunga tamariki kei te tipu ake.

I te ra i whakamaua ai te tohu ki a

Hirini ka pakaru mai nga iwi o nga hau e wha, kaore ha ko tana iwi nui tonu a Tuhoe. Ka puta te ihi whakahi i te whakatakotoranga a te ao Maori mete ao Pakeha i nga mihi mona. Ka mutu nga mihi kite marae ka kawea te whakapotaetanga ki roto i te Whare Tapere o te Whare Wananga. Ko Hirini hoki tetahi o nga kaiarataki nana i whakatutuki te moemoea mo tenei whare. E tika ana kia kakahuria ia ki nga taonga o wharawhara ki konei.

Ko te mea aroha i roto i tenei korero i tuhia ake nei e au mona, ko te mohio whanui o te ao kei te noho mauiui a ia i tenei wa. Kei te ngaua te tinana e te mate. Ko nga tumanako nui kia manaaki nuitia a Hirini me tana whanau e Te Mea Ngaro i roto i nga ra e tu mai nei.