Te Mātauranga Māori

Muka, Volume 11, Issue 1, 1 January 1998, Page 2

Te Mātauranga Māori

Nā Tīmoti Kāretu, Te Toihau o Te Taura Whiri

Na te tono mai a te ropu nei, a Te Ropu Takawaenga Matauranga Maori, kia haere atu au hei kaikorero ki ta ratou hui a-tau kite marae o Waikawa iTe Wai Pounamu, ka noho au ka whakaaro ake ki a au ano, he aha ra hei kaupapa korero maku ahakoa te tono mai me pa ano ki tetahi ahuatanga kite reo.

Nei ka noho, ka noho, ka mahuki ake a whakaaro tera pea ka whai hua tonu te wero atu kite patai, ‘He aha ia tenei mea, te matauranga Maori?’

Ko tehea ra o enei?

Ko te matauranga epa ana kite ao Maori? Ko te matauranga e riro ana ma te reo Maori e kawe? Na te mea ko te tangata Maori kei te whai, kua matauranga Maori?

Ko te whakaako i te tangata e ki ana, e mohio ana, he Maori ia?

Ko tehea? Ko te katoa ke ranei o enei e rarangi nei? Tena, kia tikina atu te korero kua takoto ka ahua whaiwhai haere ai me kore noa iho nei e tupono ka puta tetahi punua maramatanga nei.

1. Ko te matauranga epa ana kite ao Maori? Kaore e kore ka tere tonu te kapo atu a ona whakaputa mohio ka patai, tehea ao Maori? To nehe, to naianei ranei? Ina ko to nehe ko ehea ahuatanga? Ko nga karakia? Ko nga waiata? Kotenoho? Konga

whainga kia ea te toto i maringi? Ko nga korero atua? Ko te whakapapa? Ko te aha, ko te aha, ko te katoa ke ranei o enei i runga ake nei? Ina ko to naianei ao ko ehea ahuatanga? Ko te noho i nga taone me nga take i oti ke mai ki reira noho mai ai? Ko te kaha ote taka kite he mete patai he aha i pera ai? Te kaha ote ao Maori kite kai paipa, kai aha noa iho, kai aha noa iho mete whai i nga take i pera ai? Te whakamomori, te patu wahine mete tukino tamariki nga take ano hoki i takahia ai tera o nga huarahi?

Kua kaha nei te aro o te puhou, o te matatahi ki tona ao me ana tikanga koira ano pea tetahi wahanga o te matauranga Maori? Te wahi ki te tane, kite wahine i roto i nga tikanga inahoki e ki ana etahi kei te takahia te tikanga. Ma te matauranga e kore ai e takahi, ka kaha ke atu ranei te takahi?

2. Mena katoa enei ahuatanga o runga ake nei e whakaakona ana kite reo Maori kua matauranga Maori i tera?

3. Ki te whai ko te Maori i enei kaupapa kua matauranga Maori? Ki te whai mai ko kiritea kua kore i Maori? Kua aha ke kite kore i Maori?

4. Mena e whakaakona ana te Maori ki tetahi kaupapa, ahakoa he aha, kua matauranga Maori itera?

Kei ki mai koutou kei te kapekape noa mai tera i a tatou, hei aha noa iho i aro atu ai. Aua atu ki a au mena koina te whakaaro kei te rere, engari e tu tonu ana taku patai, he aha tenei mea te matauranga Maori?

T6 RjEO