Te Mātātahi Pūmanawa Rau

Muka, Volume 9, Issue 3, 1 July 1996, Page 1

Te Mātātahi Pūmanawa Rau

Ka tae mai te rongo ki 5 matou taringa o Te Taura Whiri, e whakahaerehia ana tetahi po, a, ko te kaupapa o te po, ko te korero i te reo Maori, e whakahaeretia ana te po e tetahi ropu rangatahi i tetahi wahi inuinu, tetahi wahi kanikani. Ka whakaaro matou, me pehea hoki e taea ai te rangatahi nei te kore e tautoko. Ka noho matou, ka tatari kia tae mai te po me to matou whakawhiti korero ka pehea rate ahua ote whakahaere i te po. Kua whakatau te hinengaro akene ka penei, akene ka pera. Ka mea, a, kua kainamu kite ahiahipo, kua horoia nga kokonga katoa, kua ata whakakakahu, kua haere.

I te taenga atu, kua whataretare atu i te whatitoka, kua tirotiro haere mete kite iho, engari, kua tae ke atu te mahi a te rangatahi, kei te kotahi rau ke e haere ana. Kua whakana atu, kua whakana mai, kua ngangahu atu, kua ngangahu mai. Katahi ka paku manaka te ngakau kei tirohia mai, ata! Ko te kuia marika, ka taki haere mai. Kia roa e tutu noa iho ana, kua kite atu i a mea, kua pohiri atu, kua pohiri mai, ara a mea, kua menemene atu, kua menemene mai, ko mea ano hoki tera, kua mihi atu, kua mihi mai. Tau tonu atu te wairua, kua ngakau reka. Kaore i roa kua tu mai ko tetahi o nga kaiwhakahaere o te po, kua mihi kite hunga i tae ake, kua whakamarama i nga mahi o te po, haere tonu atu ena mahi.

E hoa ma, marama ana te kite atu i te nui o te kaha i pau kite whakatu i tena po. Ko te tino mahi o te po, ko te whakamatau i te mohio o te tangata a-patapatai nei ki nga momo korero katoa e pa ana kite ao Maori, mete timata mai i Nga Mahi a nga Tipuna, a, taka rawa mai ki tenei rangi, tae atu kite ao takaro, kite patai ano hoki, ko wai te Minita Maori. Katahi na te patai uaua ko teneki. I te wairua ngahau o te po mete mahi a te hohehohe mete pukukata, me whiri nga

waewae kite pupuri ite mimi ka tika. Kua mataku hoki kite haere kite wharepaku, kei mahue noa iho he korero. Heoi ano, ko te mea i tino ora ai te ngakau, ko te kaha oteu ote katoa kite reo Maori.

I roto i nga tau e whai ana au i to tatou reo, ka mutu, kua hia ke ena tau, mai ano i haere ai au ki tetahi huihuinga Maori tino kore nei i taumaha te noho, ara ke, ko te mutunga mai o te mama. Mai ano i kite ai au i te tautoko a te tuakana i te teina, a te teina i te tuakana, a te tane i te wahine, a te wahine i te tane, a te pakeke i te rangatahi, a te rangatahi i te pakeke, a te iwi o mea i te iwi o mea, a te waka o mea i te waka o mea, kaore he tirotiro. Katahi na te huihuinga i kotahi ai te whakaaro ote katoa kite reo Maori, me te haere o tena po i runga i te wairua makoakoa, i te manaaki, mete poipoi tetahi i tetahi. Kei whea mai te pai o tena po, te mutunga ke mai o te parekareka.

Ko te tino mea i ora ai te ngakau, ko te kite i te mahi a te matatahi e ngakau nui ana ki to tatou reo, ka mutu, kua tahuri kite pfkau i te wahi ka taea e ratou, ara, e taki kaha ana kite kawe i to tatou reo ki ena momo kokonga o to tatou ao. Ko te mea e whai ana te hunga nei, kia kaua e noho mai to tatou reo ki nga marae anake, ki nga momo kura anake, ki nga momo wananga anake, engari me heri ki nga wahi katoa e haere ana tatou. E whakapono ana au kite penei tatou katoa huri i te motu, mete whai i runga i te whakaaro, kotahi tonu to tatou reo, ara, ko te reo Maori, kotahi tonu te iwi ka taea e ratou tenei taonga te whakahoki mai kite ora tuturu, ara ko te iwi Maori nui tonu, kua whiwhi katoa ko a tatou tamariki, ko a tatou mokopuna, a, haere ake nei. Ko te matatahi nga matua o te tau rua mano neke atu, a, anei ra enei o tenei pito o te motu e whakapau ana i 6 ratou kaha e ora tonu ai to tatou reo. He nui noa atu nga take e whakamihia ai ratou engari ko te mea nui ke, anei ratou e mahi nei i ta ratou mahi mete tawhiti noa atu

o etahi i 6 ratou u-kaipo i 6 ratou whenua tipu. He uaua ka penei ana.

No reira kei te tamaiti, Atawhai, korua ko to tuakana a Kotuku, tae atu ki 6 korua hoa ki a Holden, ki a Basil, ki a Jason, ki a Daniel, ki a Julian, tae atu and hoki kite hunga i tae ake kite tautoko ite po, tena rawa atu koutou o tena reanga i a koutou na e kaha nei kite kimi huarahi atu and e noho mai ai to tatou reo ki nga kokonga katoa o te mata o te whenua. E pupu ake ana te aroha ki a koutou, na koutou hoki i whai hua katoa ai, i parekareka katoa ai te haere atu ki ta tatou po. Kia ora rawa atu koutou, nga kanohi o o koutou kuia, o o koutou koroua, e whakatinana tonu nei i a ratou i runga i te kaha, i runga i te mau tonu ki tenei o nga taonga i whakarerea iho ki a tatou. E mihi kau ana, e mihi kau ana, kei te matatahi pumanawa rau.

Heoi and e te iwi whanui, mena koutou ka hiahia whakatu po penei ma koutou, e whakaae ana nga tahae nei kia tonoa mai nga rauemi katoa kua oti i a ratou te hanga hei awhina i a koutou. Me whakapa atu ki a Atawhai Tibbie, 7 Princess St, Newtown, Te Upoko o te Ika, a, mana e whakamarama ka pehea te whakamahi i enei rauemi. He tika, he pono taku korero nei, ka nui te whai hua, ka parekareka katoa koutou.