TE KURA O MURI ATU

Muka, Volume 7, Issue 4, 1 September 1994, Page 7

TE KURA O MURI ATU

Ka paku rereke pea te ahua o nga hui whakapakari reo ka tu a tera tau, na te mea kite eke ta matou e whai nei, ka nui ake nga here kei runga. Kia whakamarama ake au i te tikanga o tenei korero ahua pokiki nei.

Kua takoto nei tenei kaupapa a matou kite aroaro o te Tahuhu ote Matauranga mete tono atu kia waiho ma reira ke e pikau nga utu mo a matou kura whakapakari reo a tera tau. I penei ai, he whakaaro no matou anei matou te whakatutuki nei i nga mahi whakangungu kaiwhakaako e tika ke ana kia riro ma te Tahuhu ke e whakahaere. Ina hoki, ko te nuinga o nga mea haramai ki a matou kura, no roto mai i nga kura e reo Maori ana nga whakaakoranga.

Ko te mate kite whakaaetia mai ta matou take, me matua u ki ta matou i ki taurangi ai i roto i te tono. Na, ko ta matou i ki taurangi ai, e ahua hangai ana ki tera e whakapae ana matou e hiahia ana ratou kia rongo ake.

Ehara ite mea ka tahia katoatia kite taha nga tikanga whakahaere kua roa ke e whaia ana, ka uru mai ranei he tarn tawhiti hei whakakopekapeka i nga mahi. Ki te kore ratou e whakahe mai i te ahua o nga mahi kua whakatakotohia kite tono, kotahi noa iho te ahuatanga ka rereke, ara, ko te ahua o te whakauru mai.

Me tupato ans te rere a taku pene kei raruraru ta matou tono i enei whakaaturanga korero, engari ko te tikanga ka ata whakawateatia etahi ‘turanga’ i enei kura mo nga kaiwhakaako no ratou te hiahia nui kia whakangungua, a, ma te Tahuhu e pikau nga utu mo te whai wahi mai a era. Na, ki a matou ko nga kaiwhakaako kura kaupapa Maori tera - kaore he hunga i tua atu i roto i nga whakaakoranga o te motu. Engari tera e rereke te titiro a te Tahuhu. Wai ka hua?

Ahakoa pehea te whakatau a te Tahuhu mo te hunga me matua awhina atu e te Taura Whiri, ka watea tonu mai etahi tunga hei tukutuku ma te Taura Whiri ki nga mea e mohio ana matou kei te tino u ki tenei kaupapa, no reira kaua e maharahara mena ehara koe i te kaiwhakaako kura kaupapa engari kua roa tonu koe e whai mai ana i enei tu hui.

Na te mea me ata whiri whiri matou i te hunga ka uru noa mai i raro i nga huruhuru o te Tahuhu, ka whakaurua te pukatono ma te hunga hiahia haramai kite Kahiti ka puta ate marama o Whiringa-a-rangi. Hei reira koutou tonoa ai kia whakautu mai i nga patai o te pukatono, ka tuku mai ai ki konei i mua mai o te 2 o Hakihea , kia pai ai ta matou whiriwhiri ko wai ma nga mea ka uru mai i raro i te maru o te Tahuhu, ko wai ranei nga mea ka puta mai ma muri i te pakai a te Taura Whiri.

Kaua e tuku ukauka mai i te taha o to pukatono hei whakarite moenga mou (hei whakapatipati ranei i nga kaiwhiriwhiri pia mo tenei kura), i te mea kaore ano kia tatu ka peheatia nga utu. I te wa nei e whakaaro ana matou me noho tonu kite kotahi rau tara te utu ki nga mea kaore e utua ana e te Tahuhu kia haere mai. Ki te waiho tonu ki tenei, ko tona tikanga kaore e taka mai etahi na te taumaha rawa o te utu te take. Engari kia mohio noa mai koutou he rahi ke noa ake i te kotahi rau tara te utu mo te noho mai a te tangata kotahi m 5 te rima ra; ara, nga utu kaiwhakaako, utu whakarite pukapuka me nga utu haereere hei tapiri kite putea ka hoatu kite marae.

Tera ano tetahi ahuatanga hou, engari he tikanga tenei kua roa tonu matou e whakaaro ana me nanao atu. E ata kitea ai kei te pehea te reo o tena, o tena, e mea ana matou kite whakatakoto i tetahi punua whakamatautau, he mahi whakamaori, hei whakaoti mai ma ia tauira ka whakaaetia kia tomo mai kite kura. Ka haere tenei mahi a te marama o Hakihea. Kia whakahokia mai tenei whakamaori, ka ata tirohia e konei kia pai ai ta matou whakaropu i te hunga uru mai. No reira kei konei te rongoa kite amuamu o tua ake mo te koretake o te Taura Whiri kite wawahi haere i nga pia i runga ano ito ratou matatau kite reo. Ma konei rawa kitea ai ko wai ki hea.

Ko te tuatahi o enei hui e popore nei matou kia tautokohia e te Tahuhu, ka tu ki Waimarama

marae, rohe o Heretaunga, atu ite 15 kite 20 o nga ra o Kohi-tatea. No reira ko koutou ma e tamina ana kite tapoko mai, tirohia teKahiti, patua mai ranei he kupu whakamohio ki konei a tenei marama, a, ma konei e tuku atu te pukatono mena he kaiwhakaako reo Maori koe tera e utua e te Tahuhu. Ahakoa pehea, ko te mea nui ke, kia mohio ai matou tokohia koutou ka puta ake.

Ka tu tonu tenei kura ahakoa pehea, no reira kite kore ta matou tono putea e paku arohia mai e nga rangatira o te putea whakapakari kaiwhakaako reo Maori i te Tahuhu, ma matou ano matou e kuhu. Otira kite pera, e kore pea etu mai ano tetahi a, 1996 ra ano.

No reira e tatou ma, me whiri tonu nga koroa, mai kore...

poklkl - ahua rorirori nei ki taurangi - he whainga me matua whakatutuki, otira ma te tangata nana te korero, mana and e whakatutuki tarn tawhiti - ahuatanga rawaho whakakopekapeka - whakapdrearea pukatono - he pepa hei whakaJd mai ma te tangata e hiahia ana kite whai wahi mai ki tetahi hui, mahi ranei pakai - arai, patu ukauka - herengi, moni tamina - hiahia mai kore - mo te tupono (ka tutuki)