TE WHAKAHOUTANGA I TE RARANGI KAIWHAKAMĀORI

Muka, Volume 7, Issue 3, 1 June 1994, Page 9

TE WHAKAHOUTANGA I TE RARANGI KAIWHAKAMĀORI

No tera atu marama ka oti i te Taura Whiri tana rarangi kaiwhakamaori te whakahou ake. Ahua rua rau nei nga kaiwhakamaori whai taunga i whakahoki mai i nga urupounamu a te Taura Whiri kia mohio

ai matou ki o ratou wahi noho, wahi mahi me nga mahi whakamaori kua whai wahi atu ratou.

I whakahoutia ai tenei rarangi, he rite tonu no te tono mai a te Wahanga Koti o te Tari Ture i tera tau kia kimihia mai e te Taura Whiri he kaiwhakamaori mo roto i nga koti.

Eai kite Ture mo te Reo Maori (1987), e whakaaetia ana te korero Maori i roto i nga momo koti katoa, ahakoa take taimaha, ahakoa take rikiriki. I roto i nga tau kua kaha ake te rangona o te reo Maori i nga momo whakawa, mai i te whakawa kohuru kite tautohe whakatu waka.

Kei roto ite Matatiki etahi kupu epa ana kite ture hei awhina ite tangata e hiahia ana kite kawe i tana take kite reo Maori. I tua atu i tenei, iaau e tuhi nei kei te whakamaoritia tetahi rarangi kupu ture hou, ko te tino nuinga o nga kupu e auau ana te korerotia i roto i nga koti kei tenei rarangi hou e mau ana.

Ko te tikanga, ma te koti tonu e kimi mai tetahi kaiwhakamaori whai taunga, ko ta te tangata e hiahia ana kia reo Maori ana whakautu i roto i taua koti, he whakamohio noa atu i tona hiahia kite kaiwhakahaere i te koti. (Otira me rua wiki i mua mai o te whakawa te whakamohiotanga atu.) Ko tetahi atu painga, e kore e tau te nama a te kaiwhakamaori kite tangata nana te tono, ma te koti ke tenei utu e pikau.

Heoi ano ko te mate o te ture i tenei wa, kaore he korero o roto e whakahau ana i etahi atu e whai wahi atu ana kite whakawanga kia reo Maori a ratou korero. No reira i tua atu i nga kupu a te tangata e whakapaetia ana, katoa etahi atu he reo Pakeha ke. Kei te tirohia ete Taura Whiri mete Wahanga Koti o te Tari Ture tenei ahuatanga i te wa nei, mo te tupono ka taea tenei hapa te whakatikatika.

Mehemea e hiahia ana koe kia mohio ki nga ahuatanga katoa epa ana kite ahei ote tangata kite korero Maori i roto i nga koti, tena whakapa mai ki to matou tari, ma konei e tuku atu nga korero e hangai ana ki tenei kaupapa. Mo te hunga e popore ana kia tu ratou hei kaiwhakamaori, kei tera atu putanga o te Muka nga whakamarama i te ahua o tenei mahi e whakahaeretia nei e te Taura Whiri.