NGĀ MAHI RANGAHAU

Muka, Volume 7, Issue 3, 1 June 1994, Page 5

NGĀ MAHI RANGAHAU

4 He aha and nga momo huarahi ako ite reo Maori e tino whaihua ana? $5 He aha i tino whaihua ai? 4 Mepehea e kaha ake ai etahi atu? He wahanga and to te hunga korero Pakeha anake e mama ake ai te wahi ki a tatou? He aha na ?

Koia nei noa ra etahi patai e auau ana te pupu ake i roto i nga mahara o te Taura Whiri, ina e tere ora ai te reo, me mohio tatou ki nga whakautu ki enei patai me etahi atu. I te wa nei, he ahua nui tonu te putea e whakapautia ana ki nga mahi whakaora, whakatairanga i te reo Maori. He tika tonu ra hoki kia penei, engari kaore tonu i te mohiotia mena e tau ana enei kakano kite whenua momona, kite whenua kirikiri ranei, ki hea ke ranei. Mana kei te pai noa iho te ahua o nga whakapaunga putea, engari kei a wai nga korero hei taunaki i tenei whakapae?

Ko te putake o nga pakirehua o runga ake, ko tenei. E whakaaro ana te Taura Whiri, me etahi atu o nga ropu Maori hui mai ai ki a matou mo te reo te take, ma te ata rangahau rawa e kitea ai ko hea nga huarahi hei takahanga e morahi ai te whaihua o a tatou mahi. Ko tetahi hoki o nga mate, ko te noho marara noa iho o nga wahi e whakahaere rangahau reo Maori ana, a, kaore ke te ringa maul i te mohio kei te aha te ringa katau. I etahi wa ano, e ahua whakapae ana au kaore noa iho tetahi o nga ringa i te mohio he ringa atu ano kei tua atu i tona kotahi. Ko ta te Taura Whiri e whakaaro ana, me whakatu tetahi taura haumi i nga mahi rangahau, tetahi putahi rangahau ranei, ka riro mana e whiriwhiri, e whakarite, e arahi, e awhina, nga mahi rangahau reo Maori e hiahiatia ana. Kei pohehe mai koutou ko te tumanako kei muri i enei kupu kia riro ma konei, ma te Taura Whiri tenei mahi nui. Kaore. Me whakatu hanga hou, ko tana mahi anake he whakahaere, he taki ranei i nga

rangahautanga e puta ai nga korero me tino mohio tatou i namata nei.

Hei whakatepe noa ake, kia whakaatu au i tetahi rongo pai no na noa nei i tau mai ai kite tari ote Taura Whiri. Kua whakaaetia ta matou tono kia riro penei mai tetahi putea motuhake mo te mahi rangahau reo Maori i tlmatahia i tera tau, ara ko ta matou ake i whakatu ai mo te ahua kite tokomaha mete matatau o te hunga korero Maori. (Mo taku he, mo taku he! Ara au te whakatonga atu ra kua horomia ta matou tono e te nauhea weriweri ra ko Ratakore te ingoa!)

Kaore i te homai te katoa o te putea i tonoa, engari he wahanga nui tonu ka taka penei mai a te tau putea hou. No reira e mihi ana te Taura Whiri kite Kahui Minita o te Whare Paremata mona i aro mai ki tenei kaupapa nui. He pai ke ake mena i whakarahia ake ano hoki te putea-a-tau e nui ake ai nga kaimahi me nga mahi o ia ra a te Taura Whiri, engari ma te aha i tenei autaia putea rangahau nei.

auau - rite tonu te puta taunaki - tautoko pakirehua - patai morahi - tino nui (Kei te wharangi whakamutunga o te putanga hotoke 1993 te tikanga Pakeha o tenei kupu e mau ana, mena kaore i te tino marama.)