TE KURA WHAKAPAKARI REO KA TŪKI MURIHIKU

Muka, Volume 7, Issue 3, 1 June 1994, Page 4

TE KURA WHAKAPAKARI REO KA TŪKI MURIHIKU

28 O HERE-TURI-KOKA - 2 O MAHURU 1994

I takoto tetahi korero ki tera putanga o te Muka e mea ana kia ata whakauru mai te hunga e haere ana ki tenei hui whakapakari reo i mua mai o te paunga o Hongongoi. Kei te tu tonu tera inoi, ara kia ata whakauru mai (me nga moni whakauru ano i te taha) a taua wa, engari he tono atu ano ta matou e pa ana ki tenei kura.

Kaore matou i te paku mohio pehea rate autaia o te tokomaha e mea ana kite haere. Na konei ka ahua raruraru te Taura Whiri, he kore no matou i marama tokohia nga kaiwhakaako me haere atu, kia hia ranei nga pukapuka hei hari atu, tae atu hoki ki etahi ahuatanga putea tera ka piki, ka heke ranei i runga ano i te ahua o te nui o te hunga ka tau atu.

Ko te hiahia o te Taura Whiri kia tae mai he rongo mai i a koe, mena e ata whakaaro ana koe kite haere, engari me tau ke mai i te wiki tuatahi, tuarua ranei

o Hongongoi, kia kore ai e oti nga whakaritenga i runga i te ponana. Kaore i te tino hiahiatia nga moni whakauru i taua wa, engari ko te rongo korero ke te mea nui. Mo muri ke tuku mai ai i te kotahi rau tara mo te whakauru. Na reira, e tau ai te mauri o te Taura Whiri ki tenei take, tena patua mai he waea, waea whakaahua ranei, tuhinga korero ranei mena ko koe tetahi kei te haramai ki ta tatou hui o te koanga kite whakapakari i 6 tatou reo.

Mo te hunga kei Te Ika a Maui nei, akene pea ka taea tetahi pahi, tetahi tlkiti ropu ranei te whakarite mo te haere atu ki Murihiku e mama ake ai te utu kite mea kotahi, no reira hei whakaaro noa ake tenei. He pai ke ake pea mena kite whakarerea mai to tau waea me kore e eke tenei wawata.

Heoi ano ra, me whakaomoomo te korero mo ta tatou kura i tenei wa; hei reira ke karawhiua ai. E taria atu nei nga whakamohio mai mete tumanako ano ka kaha te tautoko i tenei hui e hari a atu nei ki te taha whakarunga o tenei whenua o tatou.

whakaomoomo - ata penapena

1995

Kua eke tenei kite kotahi tau nei e purewa ana tenei kaupapa nui i nga moana o te wa. Kei ko tata atu te wa e mahuta ake ai i te paewai o te rangi, ka piki haere ai ki tona poupoutanga, ki kona noho mai ai hei whetu pou i a tatou mahi whakatairanga, whakaora i te reo Maori a te tau e tu mai nei. Ko wai ka mohio mena ka noho hei whetu tau tahi noa, penei mete matakokiri, ka noho tonu ranei hei whakamarama i te huarahi ki tua o te awe mapara, kite wahi kei reira te whenua taurikura mo to tatou reo.

Ko te ahua ki nga mahi ake a te Taura Whiri hei whakanui i te tau, kei te noho tarewa tonu, he kore no matou i tino mohio mena ka homai e te Kawanatanga te putea motuhake kua tonoa hei whakahaere i etahi o nga mahi nui e whakaarohia ake ana. Ahakoa pehea, ka tu tonu te nuinga o nga mahi i whakaahuatia i te putanga koanga o te Muka, engari ko etahi atu, ma te wa ano e whakatau. (Ko te tikanga, ka mohio matou mena i whaihua ta matou tono putea motuhake a tenei wa tonu nei.)

Kei te pai nga rongonga korero mai i nga pou Kawanatanga kua whakapangia atu. I tangi wahi atu matou ki nga Mema Paremata me nga whakahaere Kawanatanga, a, he ahua autaia tonu nga whakahoki mai.

I takoto ano te patai me aha ke ratou hei whakanui i te tau. Kua roa matou e akiaki ana i nga tari tumatanui kia kaha ake ta ratou hapai i te reo i roto i a ratou mahi, no reira i tere tonu ta matou whakatu hui hei whakaatu atu i nga momo mahi ka taea. Taihoa nei kitea ai mena he ngutu kau ta ratou, he kupu taurangi ranei ka ea ano a tona wa.

Kua tae mai ano he korero mai i etahi o koutou, koutou ropu Maori ma, engari e mea ana au me waiho te wahi ki a koutou hei tahuhu mo te Muka o muri atu. Ko te take i whakatau penei ai au, e whakapono ana matou (e wawata ke noa ana ranei!) kaore ano kia mimiti te taetae mai a nga reta tautoko mai i nga whakahaere reo Maori o te motu. No reira hei te koanga ra ano whakaahuatia ai nga mahi tautoko a te iwi Maori i tenei kaupapa.

purewa - rewa, tere mahuta - ara paewai - pae, tuapae pou - arahi whenua taurikura - he wahi aio, poreareakore ( = houkura)