Page image
Page image

9

G.—4

whakatika atu no tenei ko Hone Te One, wliakahua te waiata, ka mutu ka whakatika mai no tera ko Tawliiao, whakahua te waiata, ka noho tera ; ka whakatika atu ko Mohi Te Rongomau, ka mutu vga korero i reira mo aitua, ka liaere mai lioki tera kite hariru, moe iho, ao ake te ra, ko te takiwa tera i wliakaritea c Tawhiao, liei kitenga mo raua ko Tanara Makarini. Kua kiia noatia atu lioki c Tawhiao kaore ia c pai kia whai korero etahi rangatira i roto i to raua ra ko te Makarini, engari ma raua anake, kei whakararuraru i taua ra; ka hoki atu a Meilia Te Wlieoro me Paora Tuhaere, kite arahi mai i a Tanara Makarini ratou ko Te Keepa, ko Meilia Mea, ko Puihi, me te Reweti, c liaere mai ana tera, ka tutaki hoki ki nga rangatira Kupapa, c whakatau atu ana i a Hone Te One, Wi Patene, Hemi Matini, Mohi Te Rongomau. Ka haere tonu mai, c tawhiri ana tera, te Hauhau, " Haere mai ra c te Manuhiri tuarangi na taku potiki koe i tiki atu, ki taha tv ote rangi i kukume mai, c, liaere mai." Ka tatata atu ka whakatika mai nga kai arahi atu i a Tanara Makarini, Takere Te Rail, Te Tuhi Maioha ; ka tae atu kite wahi hei nohoanga, he kareko hiiti nei, i hanga liei nohoanga ; noho tonu tenei me tera hoki, kaore c hamumu tetehi me tetehi, c rua pea haora c torn ranei haora. Ka whakatika mai a Tawhiao ki te whai korero, he mihi ki a Tanara Makarini ite tuatahi, koia tenei:—" E Ma, tena koe; c Ma, tena koe; korua ko Potatau ; c Ma, tena koe, taku kupu ki a koe, kotahi tonu, whakahokia mai a Waikato ki an, tae noa kite wahi i tohungia (mo Mangatawhiri tenei kupu) kite hoki mai, ko au kei muri; ka whakatika atu au ki Waikato, heoi ano taku kupu. Ka tv atu ko Tanara Makarini, kite whakahoki i aua kupu : " Tena koe, c Tawhiao, ka tika to karanga mai ki au, pera ano me te karanga a to matua ki au, i a ia c ora ana, c karanga ana ano koe i taua karanga a to matua ; taku kupu hei whakahoki atu i to kupu mo Waikato, c kore c ohoreretia eau te whakautu atu, engari me ata hurihuri eau o kupu." No konei ka kapo mai nga ringa o Tawhiao me te tiiii rangatira, he pai no te whakahoki a Tanara Makarini i ana kupu ; mutu ana te korero i tenei haora, c rua hoki haora c noho ana, c haere mai ana hoki te taku mai o te kai; i muri o tena ka whakatika mai a Tawhiao, Takerei Te Rau, Te Tuhi Maioha, Hone Wetere, Te Ngakau Taonui, Arama Karaka, Te Ngarangara, Te Wi Panewaka, he haere mai tenei he hariru, ka mutu te ru, ka noho tahi a Tawliiao raua ko Tanara Makarini; ka roa c noho ana, ka puta ano he kupu, na Tawliiao ki a Tanara Makarini, koia tenei :—" E Ma, taku kupu kia koe me liaere mai korua ko te Kawana kite Kuiti." Ka mea ata a Tanara Makarini:—" E Tawhiao, c kore c marama iau to kupu, engari a Kawhia hei kitenga mau i a te Kawana." Ka mea a " Tawhiao engari a te Kuiti, kei reira te wahine me te tamaiti;" (mo te tini ote tangata tenei kupu) pera tonu ta tetehi ki Kawhia, ta tetehi kite Kuiti, roa noa raua c korero ana, me te whakarongo nga rangatira katoa, o maua o te Hauhau hoki, heoi nga rangatira i ngaro atu i tenei huihui, ko Manuhiri, ko Rewi; mutu ana te korero o tenei ra ka hoki a Tanara Makarini ma ki Otorohanga; ao ake te ra, ka liaere katoa te Hauhau me Tawhiao ma ki Otorohanga, ki reira a Tawhiao raua ko Tanara Makarini koreroro ai, kua oti tetahi ruma te whakarife hei korerotanga mo raua anake; kua oti hoki te whakarite c Tawhiao he hoa mona ki taua ruma, ko Tv Tawhiao, ko Takerei Te Rau, ko Te Tuhi Maioha, ko Tiria Te Wherowhero, me te hoa wahine o Tawhiao; kua oti hoki te whakarite he hoa mo Tanara Makarini ki taua ruma ano, ko Te Keepa Komihana, ko Meilia Te Wlieoro, he mea tiaki taua ruma c te tangata i wliakaritea, kei liaere atu etehi rangatira kite whakararuraru; noho tahi ana a Tanara Makarini raua ko Tawhiao ite tepu kotahi; ka timata ano c Tawhiao ana kupu ka mea. " E Ma, taku kupu ki a koe, kia hoki mai Waikato ki au, ko reira au ka whakatika atu ki Waikato." Ka mea atu a Tanara Makarini:—" E kore c marama iau to kupu, c kore hoki c taea aliakoa tetehi tangata, engari niehemea c whakaarohia ana c koe tetehi tikanga c inaraina ai to kupu, ara, ko taku ka mea atu nei ki a koe, ko nga mea c taea c au, ko etahi whenua i tenei taha ote awa o Waipa kua oti te hoko etc Kawanatanga, ko era c hoatu eauki a koe." Ka mea a Tawliiao, c marama ana, kotahi te mea i mahue (mo Mangatawhiri tenei kupu). Ka mea atu a Tanara Makarini: —" Me ata whakaaro c koe taku kupu, tetehi ko koe ano hei whakahaere i tau takiwa o te taha ki a koe, ma Te Kawanatanga tetehi wahi oto mahi c awhina, kia tau ai te rangimarie." Ka mea a Tawhiao : —" E rite ana, kotahi ano te mea c takoto noa ana, engari me wliiriwhiri koe i aku kupu, kei haere ke koe ki etahi atu whenua, ka korero tonu taua i enei takiwa c takoto ake nei, he kupu ano naku akuanei, apopo, a tahi ra (mo nga takiwa c takoto ake nei tenei kupu), engari me haere mai korua ko te Kawana kite Kuiti." Ka mea atu a Tanara Makarini: —" E kore c marama, engari liiehemea i Kawhia, kia taea ai te haere mai ote Kawana i runga i nga Kaipuke." Ka mea a Tawliiao, engari ate Kuiti, kia tata ki nga wahine me nga tamariki, me wliiriwhiri koe i aku kupu. He roa noa atu te wa i korerorero ai raua, me te alma pai noa iho o te noho, me te ata korero a raua, me te alma pai hoki o nga tangata o roto o taua ruma, me te ahua koakoa ano o ratou; heoi ano mutu ana te korero i taua ra, hoki ana a Tawhiao ma ki to ratou nei kianga, ite mutunga ota ratou kai tahi ko te Makarini. Ao ake te ra, ko te ao tera hei hokinga mai mo Tanara Makarini ma; ka haere mai a Tawhiao kia kite ite hokinga o Tanara Makarini, ka eke mai hoki nga tamaviki a Tawliiao i runga i te waka o Tanara Makarini ma, me Tiria Te Wherowhero, Aihipene Kaihau, c haere mai ana kite Kopua noho ai, hoki katoa mai taua hui nei; heoi ano ka mutu hoki te korero. Xi taku whakaaro he timatanga tenei, c tutuki ai kite pai mo to tatou motu c liaere ake nei, he timatanga hoki tenei mo te korero a ngutu a Tawhiao, kite Minita mo te taha Maori, ki to te Kawanatanga tangata hoki, he mea he rawa taua tikanga, ki ta ratou whakaaro i roto i enei tau kua pahure ake nei, ara, kia korero a Tawhiao kite pakeha ote Kawanatanga pakeha noa iho ranei, he mea pakeke rawa atu taua tikanga, heoi i roto i te pai me te ata whakahaere a te Minita mo te taha Maori, na reira ano i taea ai enei mea kua korerotia ake nei ; whaihoki, kite penei tonu te ahua me te whakahaere, tera ano tatou c kite i tona otinga, ano he ra c puta mai ana ite ata. I rongo au kite tini o te tangata c whakamoemiti ana kite whakahaere a te Minita o te taha Maori, ahakoa Hauhau, Kuinitanga ranei. Ko te tohu ano ra tena ote matau kite whakahaere mo nga mea Maori, penei me te kiripaka te inaro, ara, ehara i te mea c tauhou ana tatou ki a ia, mo nga tikanga Maori c kore ano hoki rawa tatou c taea c te tauhou, ahakoa matau ia ki to tatou reo, he tauhou ia ki nga tikanga, kia peheatea hoki te whakamoemititia ake ai i te ngawari o te tikanga, hei whakamarama i te ngakau pouri i runga i te motu nei. Heoi ano, na te taringa i rongo, na te kanohi i kite, i tuhi atu tena reta. 3—G. 4.

Log in or create a Papers Past website account

Use your Papers Past website account to correct newspaper text.

By creating and using this account you agree to our terms of use.

Log in with RealMe®

If you’ve used a RealMe login somewhere else, you can use it here too. If you don’t already have a username and password, just click Log in and you can choose to create one.


Log in again to continue your work

Your session has expired.

Log in again with RealMe®


Alert