NGA MAHI A TE TIENARA I TERA TAI.

Waka Maori, Volume III, Issue 70, 10 March 1866, Page 74

NGA MAHI A TE TIENARA I TERA TAI.

Ehara i tenei taha anake, i te Rawhiti nei, e kitea ana te kaha o te taha Kuini, te matenga hoki ote iwi kohuru—o te Hau Hau. Tena hoki te Tienara me ona hoia me nga maori Kuini o Whanganui kai te mahi tonu ite taha ki a ratou. Kai te nui te mate o te Hau Hau ki reira ; kai te horo nga pa, kai te oma nga tangata ki ro ngahere, kai te riro i te pakeha nga taonga —ara, nga hoiho nga kau nga poaka, nga aha atu. Knia hoki rae nga hoia Kuini maori he nui te kaha; kaore he parekura i kore ai e mate te Hau Hau i a ratou. Ivo Okotuku, ko Putahi, ko Otapawa. ko Ketemarae, ko hea atu, ena pa kua reia e te Tienara ratou ko ana hoia, riro tonu tukituki ilio. No te horonga o aua pa whai tonu te Tienara i nga tangata ki ro ngahere. Hui katoa nga hoia i haere iaia ka rima ran—e 7'2 nga hoia maori, lie pakeha etahi. I te taha ki uta o Ketemarae ka mate o te Hau Hau i nga hoia maori te pupuhi c 24. Ka horo hoki i a te Tienara a te "Weriweri, a Mawhitiwhili. a Ahipaipa. a hea atu, a hea atu —he pa anake no te Hau Hau, K korerotia ana lie mnno te poaka o taua whenua, i patua katoatia e te hoia ; nga mara kai hoki i hangakinotia katoatia kia kore ai he kai ma te Hau Han. Katahi ka tomo te Tienara ki ro ngahere ratou ko nga hoia katoa—pakeha, maori hoki. Ko tc kai ma ratou i whakanaha i ruugang;i i hoiho. Haere tonu te tana nei ka tika i te taha ki uta o te maunga teitei nei o Taranaki. He huauui apiapi tonu taua huanui i te pirita, i te tataramon, i te nrurua noa iho. Ka paraia haerelia etc hoia ta ratou huanui. E torn nga pa i kitea ki rote i taua ngahcrehere—ki hai i noho nga tangata, i oma katoa. Kotahi te ope Hau Hau i kitea, puhia ana ka mate tokotoru. Kotahi te kotiro o taua ope i hopungia e nga hoia maori. Korero ana taua kotiro i tutaki ano to ratou ope i etahi o nga morehu ioma mai i Ketemarae. Tohe ana auakorokekia hoki te ope ra koi mate i te hoia e haere mai ana i muri. Kaore i ■whakarongo te ope ra, e mahara ana he parau, ekore raw a e puta te hoia ma kona ; a, haere tonu mai ratou—me te mate hoki. Heoi, haere tonu nga hoia puta tonu atu ki Taranaki. I mahara te Hau Hau ekore ia e taea te whai ki ona kainga iro ngahere. Na kua kite ratou inaianei kaore he ngaromanga mo ratou—haere ki ro ngahere ka mau ano, piki ki runga hiwi ka mau ano. Engari me •whakamutu te mahi tutu ka rere mai ki roto ki nga Ture o te pakeha kia ora ai.

Kua panuitia e te Kawana te ritenga mo te whenua o nga Hau Hau o Opotiki. He rahi te wahi e tangohia ana hei nohoanga pakeha. Kei te ngutu awu o te Waitahanui te timatanga o te rohe, haere vhaka te tonga tae kite awa ki Tarawera, tika tonu atu kite tihi o te maunga, o Putanaki". rere

tonu kite taba rawhiti tae kite huinga o nga awa o Tauwhare raua ko Ohiwa, tika tonu te rere ka rua te kau ma rima maero te pamamuo atu i aua awa katabi ka rere ki te ngutu awa o Aparapara, ka mutu i kona.

Etoru te kau ma tahi nga Kau Hau herehere no Opotiki kua kawea ki Akarana i runga tima, ki reira whakawakia ai mo te kohurutanga i a te Purunu me etahi pakeha atu i runga kaipuke i Whakatane i te 22 o nga ra o Hurae 1565. Ko nga tangata nana i kohuru e kiia ana ko Mikaere Kirimangu, ko Ilekara, ko Himone te Auru, ko Paraharaha, ko Hoani Poururu, ko Hoani Ilupe, ko Utuku te Rangi, te Aka-o-Tau, te Hunt, te Meihana, te Tawa, llunia Marupu, Haki Waihou, Haki Tukino, Tamuti o Ngatihoko, Tio Wuhu, Hawera te Hiliira, Wiremu Kepa te Amopu, Panapa Rangiriwai, iieahea te Pukihiwi, me Raniera te \\ erotokotoko—ko nga kai kohuru ena i eke ki runga kite kaipuke (kite Keen) k-ihum ai. Ko nga mea nana i whakaae, i whakahau li"ki, i uohoki uta; ko te Ilnra te Tai, ko te Pitoiwi, ko H e P e_ ta, ko llorornona Poropiii. ko Moihi te Paoiii, te [leniara. Eria te liakono, Hohapatu Wharera, iiakar.-iia Tuhoro, le Uwhi te Haraki, Kereama Toitoi, mete Tun te Matutnrewa. Ko enei katoa, nga mea kohuru me nga me a whakahau, e whakawakia ana inaianei ki Akarana.