TE TAENGA MAI KI NEPIA 0 NGATIPOROU.
Tenei no te 25 o nga ra o Hannere kua hori nei ka tae mai te tima o te Kawanatanga, a te Kira (St. Kilda) i rere mai i te Wairoa, i te Mahia atu. I eke mai ki Nepia nei na runga mai i taua tima a Ngatiporou o Tuparoa—kotahi rau e rua te kau ratou nga tangata o taua iwi. Na ru-
nga mai i tetahi tima e toru te kau ma warn nga tangata o taua iwi ano—tenei kua tae katoa mai ki Nepia. Na te Makarini taua iwi i karanga kia haere mai ki te Taone nei kia kite te pakeha, kia kite hoki te pakeha i a ratou ; i te iwi e whakaheke ana i ona toto i runga i te mahi o te Kuini, i runga i te mahi pehi i te kino. Ko te iwi hoki ia kaore i tahurihuri te whakaaro. No te kitenga ite kino e tupu ake ana i waenganui i a ratou kaore i whakaaro he matua, he tamaiti, he whanaunga, he aha; ko te kino anake tana i titiro ai kia ngaro. Tana tahuritanga kite riri i te tuatahi ki Mangaone, he meremere te rakau, ko ia ano i mate i reira. Te riringa i muri iho i Tikitiki ka mate ano etahi o ratou i reira—tokotoru o te Hau Hau i hinga. Muri raw a mai katahi ka whai utu. Ka riri ano taua iwi i te Urukowhai hinga ana no te Hau Hau tokowhitu, kaore i whai utu. Tuku mai ki muri mai, ite Rua-o-Pango ka hinga ano no te Hau Hau i taua iwi te kau ma rua, kotahi te utu. Muri mai ka mate ano te Hau Huu i a ratou i te Iloro, i Tikapa hoki, kaore o ratou i mate. Muri iho i Pakairomiromi ano taua iwi e riri ana, ka tahuri te pa ka mate i a ratou ko te pakeha e 25 o te Hau Hau i reira ai. Muri mai ko Tokomaru, he pa tahuri no te Hau Hau ; ka whaia mai, mau ki Tahutahupo, ka tahuri ano tena pa—hinga iho no te Hau Haute kau ma tahi. Auwinake ko te parekura ki Pakuranui, ka mate ano te Hau Hau. I muri iho ko Pukemaire, ka rua nga whawhaitanga i reira, ka horo te pa i a ratou ko nga pakeha, ka mate no te Hau Hau tokoiwa ka whati- te nuinga—muri iho ka mau ano i a ratou ko te pakeha ka heretia. Muri rawa mai ka haere mai taua iwi ki Turanga, ratou ko o ratou pakeha, ka riri ki reira, ka tahuri te pa ki Waerengaahika, mete parekura. Muri rawa mai ka haere mai kite Wairoa ka whawhai ki Waikare Moana—ka mate nui nei te Hau Hau ki reira i a ratou ko nga maori Kuini o te Wairoa. Heoi ko nga rangatira o taua iwi i tae mai ki Nepia nei ko Hotene te Horo, ko Rapata Wahawaha, ko Wiremu Kingi Kuhukuhu, ko Wi Awatere, ko etahi atu. Katahi ano ratou ka kitea mai ki Nepia nei. No te Hatarei ka haere ratou kite ■whakarongo kite hoia pakeha e whakatangitangi ana i a ratou piukara, i a ratou taramu i te taone nei. Ka karangatia ete Makarini ka tu waewae taua iwi kia kite nga pakeha i taua mahi. Katahi tera ka huihui mai te pakeha, te wahine, te tamariki, te katoa tonu, kite matakitaki. Heoti ano, katahi ano ka kitea ki Nepia nei te mahi ahuareka pena. Ina te peruperu : Ka tohe au, ka tohe au kite Hau Hau, Ki taku tangata i whakamate i te waru e tu nei. Kati Kawana kia kutia au ! au ! kia wherahia au! au! Kia rere atu te kohuru ki tua o Hikurangi titiro mai ai—Ae 1 Ae! A! A ! Ko tetahi tenei:— Ka pabi Waiapu, ka poharu Turanga, ka raiere Wairoa;
Ko tou arero tena te whatero i mua ra i o rangi koroke. Whakakapo aitia kai te poharutanga, po ! A ! Ka mutu nga peruperu ko te waiata, koia tenei:— Hau Hau pare te waitai kapa kore E tu mai Ahuriri e, kia atea. Tukua te urunga o te ra kia rere ra e Hei kata ma te Kingi, hei tawai mai e. He mana hoki to Rura, he Atua kai hamu, e 1 Tukua a Kawana kia maDa tana peniti e, hei tihoka puku e; Kite he ote Ua, e takoto nei ko te Tuatini e. Ko tetahi tenei o nga waiata : Tenei ka noho ka rau mahara noa, Kai te ruru au kite whare. Ka panapana haere i runga i te ngutu Tiu. E hoa tutaia atu te pohi te heketanga mai kai te Kautuku Pataia atu te korero o Kaiwhatu e hau mai nei. Tope ra i te whenua, kai te muri, kai te tonga; Kai Waiapu te korero te kino, Ko te putake i huri ai aku hoa kite Tiu. Me hopu koe e Waiapu ki taku ringa, Me tipare nga ture ki taku rae. He whakakoi aha tau e te Kingi ? Taka atu koe i Waiapu, waiho te mana ki a te Kuini. He tohe aha mai tau e Kaiwhatu ? Kua tipatere koe i te awatea ; Kua hinga atu ki Taranaki; Kua mate kino i Tauranga ; Kua whati kino i Hunuhunu; Kua pukaikaika te ao wheua i te parekura i Rangiriri. Puritia mai e Tako i te pito o te whenua Kia ora atu ai taku ngakau, Haere atu e Kaiwhatu ki Taranaki. Nuku acu ! Nekeneke atu ! Ka tu koe i aku kipa. Kipa ! kipaia ! Na, no te Manei ka tae mai a Ngatikahungunu ki Nepia nei, a Kuraitiana, a Renata, a Henare Tomoana, a wai tangata atu, ka tapaetia te kai ma Ngatiporou he riwai, he kahawai io, raaroke nei—kotahi te kaho tupeka. Ka tu waewae ano i taua rangi—ekore e taea te tuhituhi i nga peruperu. Muri iho ka whai korero, tetahi me tetahi. Heoi no te 30 o nga ra o Hanuere ka eke ano taua iwi ki runga kite tima ka rere ki to ratou kainga ki Tuparoa. No te 1 o nga ra o Pepuere i tae atu ai ki reira. Ko te tima nana i uta atu i a ratou tenei kua hoki mai ki Nepia nei.
Permanent link to this item
Hononga pūmau ki tēnei tūemi
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18660203.2.5
Bibliographic details
Ngā taipitopito pukapuka
Waka Maori, Volume III, Issue 69, 3 February 1866, Page 69
Word count
Tapeke kupu
1,048TE TAENGA MAI KI NEPIA 0 NGATIPOROU. Waka Maori, Volume III, Issue 69, 3 February 1866, Page 69
Using this item
Te whakamahi i tēnei tūemi
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in