Untitled

Waka Maori, Volume I, Issue 22, 2 April 1864, Page 1

"E pehea. ana te whakaaro ote pakeha e whawhai nei kite maori inaianei?""Tera e pehea ona ritenga ki nga iwi o te motu nei kite riro iaia te otinga o tenei whawhai ?" He tokomaha ana nga maori 0 Heretaunga e ui peuei aua i teuei takiwa. Kai te kite auo matou i te tupato o ratou kite pakeha; engari ko te take i tupato ai e ugaro ana i a matou. Ekore e tika te ki lie wahi auo uo te pakeha ki nga maori 1 mua ai. Ka titiro .vhakamuri matou ki te ahua o te pakeha ki oua hoa maori i teuei motu, i to ratou pito taenga mai ra ano, kaore ano e kitea e matou tetahi lie nui o te pakeha ki a ratou—haunga ia te he a te tangata noa atu ; ehara tena i te he no te nuinga. Inaianei hoki, kahore matou e tnohio ana he kohuru te ritenga a te pakeha mo nga maori i nga takiwa e takoto ake nei; engari he aroha, he aroha auake—no te mea e haereanate whakaaro 0 uga rangatira o te Kavvanatanga i runga 1 te Whakapono ; na, ko te ritenga o te Whakapono he aroha.. tetahi ki tetahi. Koia hoki me nga Ture o te Kuiui, he mea whakatakoto i runga i te papa o te Whakapono ; na reira i kaha ai, i pai ai, kite ■whakaora ite tangata tika, kite whiu ite tangata hara, kite tiaki hoki Ite katoa. Koia tenei te whakaaro o te pakeha e whawhai uei inaianei ; he mea kia tae atu te mana mete ora ote Ture ki nga tangata katoa, ahakoa pakeha, ahakoa maori—tangata nui, taugata iti ranei; kia kore e noho wehi te taugata i te muru, i te kohuru; kia uoho rangatira ake te tangata i roto i toua whare, i runga hoki i tona -vvahi wheuua ; kia kore e takahia noatia tetahi

tangata kotahi uoa nei; kia noho hoki te katoa i runga i te rangimarietauga, i te ora, Koia teuei te whakaotinga e whai nei te pakeha—makoutoue titirohe whakaotinga pai ranei ia, he pehea ranei. Otira e kore e kitea enei painga kite kore e manaakitia te Tare; me whakamana te Ture i te tuatahi, muri iho ka kitea ona hua. E rite ana hoki kite ara kua ururuatia, ekore e haerea e te tangata ; rae para i te tuatahi, muri iho ka tika te haere—me te waireuga kai hoki, me tua i te ugahere, me tahu te otaota, katahi ka tupu te kai hei oranga mo te tangata. Ki ta matou titiro kotahi marire ia te mea nana i whakanui haere te tupato o nga maori o konei i tenei takiwa ; ara, ko te. mahi korero parau a nga tangata hoki mai i te whawhai, a nga karere hoki o nga iwi e whawhai ana kite Kawanatanca. Ko . o te mahi a ena tangata he haereere i roto L nga iwi e noho pai ana whakakiki haere ai —ka ki ko te pana te pakeha i nga iwi maori katoa, ka tango i te whenua mana ; ko nga tangata hoki ka whakataurerekatia hei kai mahi ma te pakeha ; no konei ka tohe ratou kia whakakotahitia te whakaaro o nga iwi maori, kia whakatika katoa kite pupurii te whenua, kite hapai hoki ite mana otelvingi maori hei orauga mo temotu. Koi noho o inatou hoa maori ka whakarongo ki enei tu korero whakaohooho—he mea noa kia uru ratou kite whawhai. Kowai hua ai hei oranga tena mo te motu, te kakenga o Waikato ki runga—katahi ano ka kiia ka taurerekatia te taugata, kua matauria hoki oua mahi o mua. Eharp i nga pakeha o lugaraui tena mahi te whakataurereka i te tangata. Miriona noa nga moni o Ingarani kua pau i te pehanga i tena mahi herehere tangata i rawahi; tini noa ana heramana toa i mate i te riringa ki nga kaipuke uta manguraangu ki Merikena hei herehere mahi kai. Inaianei ano hoki, i teuei takiwa tonu, e hoatu ana e Ingarani ki tetahi iwi (Deumark) e rua te kau mano o ana hoia hei awhina i taua iwi mo te pokanoatanya o etahi iwi. Heoi, teua ranei e pau oua moui, e mate ona taugata, i te pehanga i te kino meheraea he pai ki a ia te kino ? Kaore pea! Mehemea he hiahia to te pakeha kia tangohia noatia nga whenua o tenei motu, peuei kua riro noa ano i mua ra ano—no te mea ehara iuaiauei ona tangata i huhua ai, 110 mua ano ; ehara hoki inaranei ona kaipuke i kite ai i teuei moana, n« N mua ano. Ko tenei, hei te mutunga o tenei whawhai te kite ai koutou i te whakaaro o

te Kawanatanga too nga maori, he pai anake, he whakarangatira i te tangata — koiatenei, ko te Ture hei whakamarumaru, hei whakaora. Hei reira hoki uga morehu te pouri ai kite maumau o ana huaiua i mate papa kore noaiho i roto i tenei pakanga—me i kore, e nolio ora tonu ana i tona ka;nga, i toua kainga. Otira, he mea tika rawa ia kia rongo te tangata nona te lie i tetahi wuhi o te maniae. Ma te hunga nana i kukume ilio ki runga ki to tatou motu teuei mate taumaha, maua e waha tetahi vvahi o te kawenga. No kouei kua inea te Kawanatanga kia riro elahi wahi o te wlienua o uga iwi e tutu ana. Otira he riro katoa i kore ; ehara ta te Kawanatanga i te patu rawa i aua iwi, eauari he whiu noaiho mo ona hara—tera.ano e rohea etahi wahi hei nohoanga mo ratoa, hei mahinga kai ma ratou. Ka hoatu hoki ete Kawanatanga he Ture pai mo ratou ; ekore tetahi tan-ata e .tukua kia takahi noa i tetahi ; hei reira ka mohio ia tangata, ia tangata, he noho rangatira ake tana ;ka titiro hoki te katoa kite Kawanatanga hei matua mo ratou. Heoi, he karanga atu tenei ki o mutou hoa maori i Heretauuga nei kia kaua ratou e whakarougo ki nga tangata e aratakina ana l'atou kite he—a, kite whakarongona ta inatou karanga, tera auo ratou e whiwhi kite pai.