HE WEARANGI TUWHERA MA NGA HOA TUHI MAI.

Waka Maori, Volume I, Issue 17, 23 January 1864, Page 2

HE WEARANGI TUWHERA MA NGA HOA TUHI MAI.

Ko te tangata e hiahia ana kite tango i tenei nupepa, me homai ia kia kotahi te kau herengi — ka rite ai te nupepa ki a ia mo te tau kotahi. Ku tahi mai te tangata tuhi mai, kia marama rawa nga reta, me nga itigoa o nga kainga, o nga tangata, kia mohiotia ai. Hanuere 7,1504. Ki A TE KUPA, E hoa, he tuarua tenei no aku reta ki a koe. He korenga kaore au i kite, i roto i nga nupepa, i taku reta i tuhia atu ki a koe i mua ake nei, i nga ra timatanga o Tihema 1563. Koia ka tuaruatia atu nei te tuhituliinga; ara, he "whakamarama naku ki a koulou,ki nga pakeha, ki nga maori hold, mo te korero ikorerotia mai e koe ki a au i Porangahau mo te ture katikati hipi—i ki mai koe ko au tetahi o nga tangata nana taua ture. Ara, he panui atu tenei naku ki a mohio koutou kaore au i konei i te takiwa i ■\vhakaturia ai taua ture ; korerawa—he ki pono tenei. Noku ano i Wairarapa ka whakatakotoria taua ture, oti ana ; katahi ka kawea atu ki a Karaitiana m:i—kaore ano au i tae mai i tena takiwa. Tae noa mai au, i Akuhata; mutu noa Akuhata, timata noa ko Hepetema, ka hoki atu au i Waipaoa ki Porangahau ; koiahi taku wiki ki Porangahau ka tae ake nga pukapuka whakapumau a nga runanga o waho mo nga utu mo te rau hipi, ara kia £2 10s.—katahi ano au ka kite, ka rongo hoki. Tena iana, ata tirohia marietia iho mehemea ianei ko a hau tetahi o taua komiti, kua pai—ekore au e -whakakore.

Ko tenei mauraau te hapai noa a te tangata. i toku ingoa ki runga ki tenei korero. Me tuku atu tenei ret a kite Waka Maori. Na to hoa NA HeREIIAIA TAM4IHOTUA.. [E tika ana u a Heremaia kia whakama ia ki tona ingoa e hapainga noatia ana ki runga ki; tenei mahi porangi—tenei mahi whakakore i te rawa ma te tangata. Kotahi hoki te tangata e rongo nei matou, ko Horomona te ingoa, (no te Takapau) ; ka mahi taua tangata i mua ai i te katikati hipi, riro ana mai ki a ia i roto i te tau ewha te kau pauna, (rahi atu pea) ; kakahu ana taua tangata i te kahu pai rawa ; haere ana me ana puutu whakapaipai, me ana pa, me tana wipu hoki—tera e maharatia he rangatira nui, me tona ahua. Heoi, no te tahuritanga kite ture hipi katahi ka kakahuria ko te peeke witi tawhito hei koti; ko ona puutu ka pakaru :ko tona ahua rangatira ka ngaro noaiho ; ko nga kahu hoki o tona wahine ka pakaru, ka kinokino noa iho. Ta te runanga tana whaihangatanga.] Waipukurau, Hanuere 5, 1564. Ki Nepia, ki a te Makarini raua ko te Whitimoa. E ta, ete Makarini, tenakoe. Te take i tuhi atu ai inaianei kia rongo mai koe ko taku hoiho kua riro ite runanga o Poraugahau. Te take i tangohia ai ko taku tahuritanga kite katikati—ko te take tena i tangohia ai. He tuhi atu tenei kia kimihia mai e korua ko te Whitimoa he ritenga mo taku hoiho. Otira ma korua e titiro iho ki nga pukapuka a Paora. Kite kite iho korua, me whakahoki mai ano aua pukapuka ki au. Kua tae taku pukapuka ki a Paora, utua mai e Paora ki tetahi o ana pukapuka ; taku whakahoki atu, kaore au e pai kia riro ia Paora taku hoiho—kaore au e hoatu i te kotahi te kau pauna. Ka kite iho korua ka ta kite "Waka Maori '* ; kite nupepa pakeha hoki, aua korero. Na to hoa Na Ereatana te Kuru. Ko nga reta euei a Paora e ki tiei a te Kuru : Kia te Kuru, kei Mangatarata. •' He kupu ke tenei. Kua tae mai te rongo kei te katikati koe i Mangatarata. Kia rongo mai koe, kua riro to hoiho ite runanga. No te Turei, te 1 o nga ra o Tihema, i herea ai. Ko taua hoiho kei nga runanga katoa katoa, puta noa atu ki nga runanga o Karaitiana, o Kenata—kei o ratou ringa e mau ana. Me homai te £lO e koe i nga ra o Tihema, ka hoki ki a koe to boiho ; kite kore e puta mai taua te £lO, ka oti ko to hoiho te ut imo to putanga ki waho ite ture hipi. Ko te hoiho, ko "Tare " : ko te ra hei homaitanga i te te kau pauna, ko te ra mutunga o te Kirihimete. Kite kore c puta mai i taua ra, kua oti te hoiho. E hoa, tena ra koe—ka huri, hurihuritu." Na te Runanga o Pokaxgahau puta noa. Tihema 28, 1863. NO PORANGAHAU, KI A TE KUEU. Eta kua tae mai to rsta ki a hau—tenei hoki taku kupu ki a koe. Kaore i a hau to hoiho i tango ; kaore i te runanga kotahi nana i tango to _ hoiho. I tuhi au kia koe kua riro to hoiho i nga runanga katoa, a, tae atu ana ki nga runanga o waho—he whakaatu taku kia rongo mai koe kua riro to hoiho i nga runanga. Mete mea nei ko to mahi o mua tenei ahua o to reta i tuhi mai nei ki a hau. Eta mei whakarite ana ahau i au hiaugatanga ki ahau, penei kua whakarara to waha i au. He pono tonu tenei ki aku, ehara i te ki hanga noaiho ; naku tenei ki—ka huri hurihuritu. Ko to hoiho, kei nia runanga te whakaaro e hoki ai ki a koe, kaore i au to hoiho. Ko tenei kua hoatu koe i a matou ki nga Kai Whakawa pakeha. E pai ana—tenei hoki kua rongo matou i to whakamate mo matou—heoi, kaore matou e pouri ana. Uahau e Kuru te patinga i a hau, Tunoa i te one i Tavcakearau; Tahurihuri ai ko Matiu, ko Makaro, Ko nga iraaautu taua.

NA PAOKA ROPIHA. [Ko matou e kite iho ana he kino kei roto i tenei mahi a te ruuanga—otiva, a Paora llopiha anake ano pea. Kowai hua ai'e waimarie te tangata ki tenei hanga e tango nei i ona taonga 1 Tupono apopo kite tangata ngakau kino, anaua ! he pehea ra ? Kite mea e hiahia ana te vunanga kia arongia ona ritenga, me ngaware kia arongia ai; me aroha ki nga tangata, no te mea he tangata anake—ehara i te mea he ariki tetahi, he taurereka tetahi. Ko Paora Ropiha e hihiri nei kite tango ite mea ate tangata, me whakaaro iho ia ki aia ano—me kore he he ona, tena ano pea. Katahi maika tenei mahi e tupu ake nei i waenganui pu o te tangata ! !]