WAIKATO.
No te 17 o nga ra o Tihema ka u mai a te Kauri ki Nepia nei; no reira mai nga korero no Waikato. Ko te Tinara tena, me nga hoia 500, kua tae ki Ngaruawahia —ko te £ Paionia' tima kei reira hoki e tu ana. Kaore tahi he taugata maori i kitea. Ko te paraki o te Kuini kua ara ki reira ; kua tukuna iho ta te Iviugi. E rua nga pukapuka a Pene te Wharepu raua ko Pene Pukewhau, me etahi atu rangatira o Waikato, kua tae mai ki a te Kawana. E mea ana kia whakahokia atu nga tangata o Waikato kua hereheretia mai; e ki ana kati ma te pakeha ko nga mea kua mate. Te whakahokiuga atu a Kawana, ka.ki atu kore rawa ia c pa ki a ratou korero ai i te mea e mau touu ana ratou i te pu ; e kapi tonu ana te liuarahi e taea ai te korero inaianei; engari, kia tukua katoatia mai a iatou pu, me nga paura, kite Ivawanatanga, katahi ia ka ahei te korero ki a ratou —inaianei, kaore. No te 10 o uga ra o Tihema ka u mai ki Akarana tetahi tima no rawahi; 667 nga hoia i runga. Kei te moana tetahi, he kawe hoia mai ano. E ki ana ko te tuahine o te Kingi i Rangiriri ano i te riringa ; i tu kite turi. He maha atu nga "vvahine i reira, mete tu ano etahi i te mata—ehara i te mea pupuhi marire, he mea tupono noa. Ta ratou inahi he puru i nga pu, ka liomai ma nga tane e pupuhi. Kotahi te wahine, e korerotia ana, i "vvhakamomori i a ia, he whakaora i tona tane. Ko Kangiura te waliine, tamahiue a te Airoroa, (a wai ra nei); ko Ngakapa te taue, he rangatira ano. He kitenga no taua wahine ka takoto te pu a tetahi hoia ki tona tane, katahi ka rere taua wahine ki mua i tona tane hei arai i te mata—heoi, mate ana te wahine, ora ana ko te taue. Tera atu pea nga korero, ma te- Roari
Ahere, tima, e kawe mai ; otira ekore e rokohanga iho tenei nupepa.
Ko nga ingoa o etahi o nga wahine i mate i roto i nga parepare i Rangiriri i te ngaunga atc rakete, ate mata hoki; ko— Te Paea te Rau, Irana Kaumanu, Hera Ruui, Mereana te Whaiwhiuwhiu, Te Reiti (tuahine a Tioriori), Tarotaha, Tiepa Mohi, Reta te Kota. Tera ano etahi kaore, i mohiotia nga ingoa. Tenei hoki etahi o nga taue (Rangatira) i mate, no muvi nei ka rongoiia nga ingoa ; ara, Iletaraka Murupaenga, no Ngatitapa ; Tamehaua Tatnaki, no Ngatihikairo; te Wanahanga, no Ngatihinetu ; Te Tutere, no Ngatihaua ; Moketia, no Ngatimahuta.
No te tima uei, 110 te 'Korio,' ngakorero hou mai o Waikato. I te 13 o nga ra 0 te marama uei (te Katapu) liaere ana etahi pakeha, mirihia nei, i ro ngahere i Paparata, he kimi i tetahi boa riri ma ratou. Ivitea aua e ratou te ao ahi i tawhiti; katalii ka anga whaka te alii ra, ka whakamomoka haere atu ; no te tatauga rawatanga atu ka oho te tangata (raaori) i waiho liei tutai; katalii ka puhia ete pakeha taua tangata ra, mate rawa ; katahi ka huaki te pakeha kite kainga, a, kawe ana tetahi, kawe aua tetahi, toua mutunga iho oma ana uga maori, mahue aua tokowha o ratou kite wheuua, mate rawa— ko etahi 1 amohia e uga wahiue ki ro ngahere, ma11a e mate atu. Ko nga pakeha ote taua ra 26 ; ko uga maori i rokohanga iho ra, hui ki uga wahiue ki uga tamariki, 50 tae kite 60. Ko te Wharepu kua mate i oua tunga i Moeraugi—no te 16 o nga ra o te marama i mate ai. No mua atu i tona matenga ka tukua mai ki a te Wheoro toua mokopuua (he kotiro) kia kawea mai kite pakeha. Ko te tikanga o tenei ma koutou, ma uga maori e mohio.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18631226.2.3
Bibliographic details
Waka Maori, Volume I, Issue 15, 26 December 1863, Page 1
Word Count
669WAIKAT0. Waka Maori, Volume I, Issue 15, 26 December 1863, Page 1
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in