HE WHARANGI TUWHERA MA NGA HOA TUHI MAI.

Waka Maori, Volume I, Issue 10, 17 October 1863, Page 2

HE WHARANGI TUWHERA MA NGA HOA TUHI MAI.

Ko te tangata e hiahia ana kite tango i tenei nupepa, me homai ia kia kotahi te kau herengi ka rite ai te nupepa ki a ia mo te tau kotahi. Ku tuhi mai te tangata tuhi mai, kia marama rawa nga reta, me nga ingoa o nga kainga, o nga tangata } kia mohiotia ai.

Porangahau, Hepetema 10, 1863. KI TE KAI TUHI 0 TE " WAKA MAORI." Me hoatu e koe tenei reta kite perehi kia taiaHe panuitanga tenei i te utu mo tenei tau ino te mahi katikati hipi. Ko nga utu tenei; e rua pauna, te kau herengi, mo te kotahi rau hipi. Ko taua mahi hoki, ko te katikati, he mahi mate te nngaringa, mete tuara, me nga wahi katoa o te tangata. Ko nga utu enei i oti i o matou runanga kia £2 10. Ko tenei korero na nga runanga o Akitio, o Tautane, Wbangaehu o Porangahau, Eparaima, Waipukurau, Waipaoa, te Takapau, Wetewetenga, Matahiwi, te Timu, Waimaramahoki. Na Paora Kopiha. Wairoa, Hepetema 11, 1863. No te Runanga whakamutunga o te he kite Wairoa tenei korero—he mea whakaatu ki a koutou No te 1 o nga ra o Hepetema ka tae matou ki Matiti kite runanga i taua he. Tokowha o matou no Turanga, tokowha no Nuhaka. No te tahi o nga ra ka timataia te korero, tae noa kite 8 o nga ra e korero ana—i roa ai, he pakeke no taua iwi. Ko nga hapu o te taha kite tupapaku ko Tamaionarangi, ko Earomanuhiri, ko Ngati-' wahakai, ko Ngatihinganga, Ngatikauoro—ko nga kai awhma enei o te tupapaku. Ko nga hapuote hoa riri, ko Ngatipuku, ko Ngatipahauwera, ko Ngatiiwikatea, ko Tamatea. Erima te kau o Mitipara ; 170. puta noa kite 200 o te hoa riri. Tohe ana tetahi ko Mitipara kia haere ki wahi ke, k i ana tetahi; —" Kahore ! engari kia mau rawa te rongo, whakahoki rawa mai i te kainga o Ngatiiwikatea, katahi ka tika te haere & Mitipara"—no konei katohe matou kia houhia te rongo, Heoi, whakaaetia ana a Kohea, a Torori, a ta raua tamahine. To matou ki tenei "kati! " ko to matou ture tenei, Me titiro nga runanga ki to ratou he, kite tika o te rongo, ki te he a mua atu. Kite riro ma Kohea e whakakmo a muri iho, ka he ano hoki; kite riro ma ka he ano. Ka mutu tenei korero. Ko te ki a te Kingi maori mo Akarana, mo Poneke, mo Nepia, ka kitaua tangata kia patua aua taone nei—ki atu ana matou ; " Kahore ko to Kingi mou anake ; ekore e mahue to matou fcoka, te pakeha." Ka mutu. Na Ihaka Waanga Na Rihimona Kamura Tamihaka Tarttke Hamuera Rangi Anaru Matete Whe Paaka Te Wharihi Me Tamihaka te Ruatapu.

Tenei te rua o nga reta o te runanga o te Pawhakairo, mo te utu o te katikati hipi, kua tae mai. Ko nga kupu tuatahi o taua reta e rite touu ana ki nga kupu o te reta tuatahi o taua runanga 1 taia i te nupepa o te 3 o nga ra o Uketopa. Engari ko nga kupu whakamutunga enei o taua reta, ara ; . Ko nga kainga nana i whakatau, ko Akitio, ko Jautane, (ko nga kainga kua oti te ta i te reta a raora Kopiha); i whakapumautia kite Pawhakairo, 1 huihuia ki konei nga pukapuka a nga kainga katikati hipi; a, whakaaetia ana taratau korero e matau. Ko te utu o te katikati nau tena na te tangata katikati; ko te utu ote takahanga, na te runanga tena—te £5, mete £lO Mo te whiwhinga i to moni, mo te rau, ka koa koe. mau e homai erua herengi mete hikipene—kua whakaaetia enei korero, tau rawa, Ko nga taha i hapa i tenei Petane, ko Tangoio haere atu ki Mohaka. ki a Ngatikurumokihi, ki te Pohue, kite Haroto, ki Tarawera. Kua whakaurua koutou e matau ki roto ki nga korero ote pukapuka na. He tokomaha no te tangata kite korero nei korero ai, na reira koutou i huia ai. Na te Eujtanga katoa. [Ka tika te ki ate runanga kite koa ote kai katikati kite £2 10s mo te rau hipi—ka koa ano ia ; mete runanga hold pea, ka koa kite rua herengi mete hikipene me ka rite tenei tikan< r a whanoke] °

_ Hepetema 30. 1863. Kl TE KAI TUHI 0 TE " WAKA MAORI."' E hoa, katahi te meapai ko tenupepa maori rongo ana i nga korero o ia wahi, o ia wahi, o te raahi a Waikato, a te Pakeha, e mahi mai ra. xtiro ana nga pu, kino ana ngakai, mate ana etahi o nga pakeha. Otira tenei ano te whakatau a ki a o matau matua mo tona toki, mo te mai- ® whati ana i te toki matanui, ka whati ka orongia koi tonu." Tena ko te whati ki to matou toki, kite toki maori, te whatinga i •whati ai rawa atu—kaore hoki e taea te whakakoi. He kupu ke tenei. Tenei kua tae mai te pukapuka a nga runanga o Kairakau, o Waimarama, o te Karamu, otira o nga runanga katoa, a Karaitiana hoki. kite £2 10s. mo te katikatinea ite rau hipi kotahi. Ki ana ahau ehe ana, no te anganga mai ki a matau maori whakarite ai; te anga atu ki nga rangatira o nga teihana (stations) korero ai kia tika ai: mana e whakaae. e pai ana ; mana e whakahe, e pai ana—kei i a ia te ritenga ote mahi. Ina hoki, naku i hiahia atu kite mahi ate pakeha ; mana ka ki mai e ritna herengi, mahi tonu au ; kotahi pauna, mahi tonu a hau; mana e hiki ake, mahi tonu a hau. Ko te ritenga hoki tenei ote kupu nei ote aioha ki a tatau pakeha. He kino tenei no tatou ki o tatou hoa pakeha; ina ka tohe noa tatau ma tatau ano e whakatu te utu mo ta te pakeha mahi kite rua pauna mete te kau herengi. Ina hoki to te pakeha aroha ki au. Eaki ana aku kai i tenei tau, homai ana e ia he paraawa taewa, he witi. Mehemea ko tatou anake tatou' ka tika tenei ture ; tena ko tenei, he nui nga pakeha e haere ana kite rapa mahi mana. Na Hoani Na Morena