Untitled

Paki o Matariki, Issue 5, 16 December 1895, Page 2

11 o nga ra o Hepetema. No tenei ra, ka haere atu Te Kiingi, ratou ko ona Teina, i Raoraokauere ki Kawhia, ka noho ki Omiti, i reira a Ngatihikairo. Nga korero i tenei ra mo nga mate anahe, No tenei ra 110 12 o nga ra, ka tae mai ko N'Maniapoto, kia Tupotahi ma! me "Waikato ki Parawera; No tenei ra ka haere katoa ki Maketu, kite wahi Hei mutunga mo te haere a te Kiingi, ratou ko ona Teina me o raua Iwi i haere tahi me raua, He nui te Tangihanga, a Ngati Mahuta, me Ngatimaniapoto, ki a ratou Tamariki Mokopuna. I te mutuDga o t» Tangi katalii ka tomokia te Whare, ehara i te mea te tomo o taua Whare he pera me nga tomo Whare i nga tikanga a nga Kaumatua, ko te Karakia o te tomokanga o taua Whare KOIA TENEI. TTin mai kola, Whakahuatia akf, Ko wai te Wakanw, No Hutnroa no Hoturoa; Ko te Knpcnu o i a Tainui o tan rifi Ko wai te Tianaru I<m roto, Ko Tu-tirao, ko Tu-trao; K' i rmign t*> kor<*ro, ki'i ram to ruhurahu, — I auc. i Ko w.ii to t"kotM<o kni wa-lio I Ko tf; Tnihau, ko t«* Tojhau ; j Titnn ki ana iwi n tan wi! K«> inatou, ko matoii ; ko k 'l,V<i'iku :' 1 I Almh.i: — ; Tf koiTjaiitfa <> te uJ...0 u t> .'n:> i {

Wiiiho ki lvito o Kawhia, Ku rawo, ka rave, ka wehi. Ka mutu to tomo o to Whare, ka puta atu nga tangata ki waho. Ko nga kororo o tenei ra, mo nga mate anake. No 13 o nga ra, ka tae ake a N'Maniapoto kia Taonui, raua ko Hot.u, mete nui atu o nga Rangatira, me nga Minita hoki o te (Hahi Ingarangi,) Ara, T. Hapimana, Nikora, me Wi Warena I tae hoki pea ratou kite 80 te tokomaha. No 14 o nga ra i te Rahoroi, ko te ra tena i whakaaturia mai ai i roto i nga Powbiri, kia tae atu nga Iwi katoa mete KIINGI hoki ki Kawhia. Ko te tino putake o taua Hui ; He whakamaharatanga kite 14 o nga ra o Hepotema, 1894 No taua ra hoki i whakanohoia ai a "Mahuta Tawhiao, kite nohoanga o tona Paapa hei Kiingi i muri i a ia." Koiaa te take o taua karangatanga Hui ki Kawhia i te 14 o nga ra o Hepotema. Heoi kaore he korero o taua ra;—■ He ra whakanui taua ra mo te KIINGI III! Ko nga korero i hikitia mo te Mane ka korero ai.

No te 15. o nga ra. he Eatapu, I tc mu- ' tunga o te Karakia ka whakatapokoria nga tangata kite Whare; te tikanga o taua mea, he kohi herein i runga i te tikanga (Puna-Kai.) Ko te tikanga o taua mea, he whaka takoto i tetehi inoni hei oranga mo ratou, a tetehi atu taima e hiahiatia ana e ratou kia tu ano he (PunaKai.) No 16 o nga ra : No tenei ra, Ka Ilui nga Iwi kite marae ka rupeke, Ka tu ko TUTEAO KIWI:— He Whakamihi ki nga Iwi i rupeke ki tana aroaro i tc tuatahi, muri iho ka wbakaaturia mai e Tuteao, nga moni i kohia e nga Iwi i te 15. o nga ra; Ko taua moni £18.0.4, me tetahi atu moni he moni Hurae. Heoi ka riro inai i te .Kiingi te moni Hurae, ka mahue atu ko to mrSni ote Whare ki nga tangata tiaki o te Puna-kai. Heoi, i te mutunga o enei putake ka tonoa mai e Tuteao, kia korero-tia nga tikanga katoa a te haere atu me nga putake a nga Iwi e noho ana i te Hauauru. ka talii ka timata nga korero. T. T. KAWHITI:— Tenei ahau ka korero atu kia koutou, e nga Iwi o pae mai nei; Waikato, Maniapoto, Ngatihikairo. Ko te mea tuatahi hei korero atu maku kia koutou ko te mea e tu nei. Tenei mea ko te Kawenata oto tatou Kotahitanga, ko tenei te Kirihipi i kiia e Taingakawa ite Hui i Taupiri, he Kirihipi ano ta Tawhiao i waiho iho i muri ia ia. I runga ite kupu a te Heuheu raua ko te Keepa i kii ai i Taupiri kei nga ra o Tihema ka haere nga tangata o te Kotahitanga kite hari haere ite Kirihipi oto Kotahitanga ki a Hainatia e teMotunei, a mehemea he Kirihipi ano ta Tawhiao i waiho iho ai o ia, ma tena e kore ai e tae mai tenei Kirihipi ki tenei takiwa :No reira i utua ai e Taingakawa, Ac, he Kirihipi ano ta Tawhiao i waihotia iho e ia, na, koia tenei, ko taua Kirihipi ra tenei, ko te KAWENATA tenei o to tatau Kotahitauga, ko te OH A tenei a nga Kaumatna ka ngaro ake nei. No te mutunga o te Hui i te Kauhanganui ka tukua e Taingakawa he Panuitanga mo te Kawenata nei —Koia tenei. KI A OKA TE KIINGI KI A OKA lIOKI TATOI' KAIOA MA Tli ATUA TAToL' KATUA I. TIAKI. WHAKAROXGO-MAI E TE IIUIHHI 0 AIAT.VRIKI. MF. 0 KOUTOU MAI.'KHKA. lICI atu ki n(ia vVHAAKA-lUAKUMAKC mr to Iwi katoa. TV mea itu ako ai ahnu, hu whakajuiliiatu in akn wltnkaan, l;ia mai kniiti.u, ko ti- ahua o tiiku kiu'cro c ]iaun.i ki tiga tangata i liu.•n. ll.ai kit.-ii. i lllllh.iil.pi ll.■ whaUan, .\okit trti.-i ]>" a itcl.i ii n(,'ii o t.' .M.it'i n..; kt-i k.,1,.1 :u,.i i- n..ln, ana; I'. uliakliani ,'il.a pi ~ iali.li kinK» tu]:. i ..ti i t.-n'-i Mm -Koia Ahau i luaIna ai kia kororo kia bait..,, In- ulml.aa.o Nt.ku. I ; ka<,i.. lawa t-i.-l.i in.-.i i.i.iiuii'ia i mi i t, n.-i [fin I n-.-i." Otira i fikut" mai n-a tak.- a una Km b. , 1,, Mi. i .■ tabid, ana a I t- lioinaituirj.., ~ i, m I ! t..k. - "K- tab i li.iiiii. 1... T ,-,t tanj it.i ! ' I at . ilia" "Ilia ... !-.].

Heoi, no te u . ana niton, e korp Jioki au e k .11 N'o knni'i ahau i kii ni knorc rawa aliau ft mohiu ► te mea i Oti i tenei TTningu, Heni to raea i takoto mavama i Taku nccakau ko te whakaaetanffa a te "KIINGI" i te whiriwhiringa a te hnnga (Tokoono) ito tikanga mo te Kawenata. Koia ahau ka kii ake nei kia tatou. e kore ahau e kaha kite whiriwhiri i nga Kirihipi: Engari te Kawenata, ka whakaatu ake nei ahau kia koutou. ICei te 20 0 nga ra 0 Hune, ka haere te Kawenata; Ka timata ki Hauraki, pnta atu ana ki nga waahi katoa. Koia noi ana kupu. Heoi ra e nga Iwi noi, "no tena ra," 1 timata ai te haere o te mea e Tu nei ki o tatou takiwa, i timata ki Hauraki, muri iho ki Matamata, muriihokiMaunsatautari muri iho kite Waotu, muri iho kite Takapu 0 Waikato, ha ore mai nei kite Hauauru nei:— Kua tukua hoki nga mea ki te Tai rawliiti, mete mea kite Upoko o to Motu. Koia tenei ka Panuitia aiu nei te Whaka-Upoko o te KAWENATA, kia rongo mai koutou. Panuifin nnate Whaka-Upoko oto KAWENATA. I te mutunga o nga whakamarama. ka tu mai ko: TE UWIRA KIWI:— Takn knpu i tn ake ai ahau, he whakaatu atu ki a koe naku i hari mai ta tana KAWENATA ; Heoi ano te knpu itu ake ai; ka takoto atu a N'Mahuta ki tena. HAUPOKI* TE PAKAETJ:— Taku tu ake, ho tika tonu no nga korero e korerotia mai nei, "taku kupu" kei tena Ahau. TUPOTAHI:— Tena knee te KAWENATA ! e noho mai nei, kei te tika tonu koe, ia koe p noi in mainn "Ko koe te tangata tika e noho nei i to ao," Tamaki ra kua ngaro noa atu, Mokau ra kua kore noa atu; te Wnka nei kua pakarn noa atn. Koia an i mihi atu ai ki a Uoo, Tona koe te tangata tika. Ho kupu ake naku ; ki a ronsn mai hoki kontou, —■ T:ilui tamaiti kei taku kainga; taku Wahine koi taku kainga. He mea ake naku, me hoki marire An ki taku kainga, "Te insroa o taku kainga ko te rolie Potae Kei to tika tonu te mea etu na! kei Au ano to (lie:) Koia noi Au i tu ai, "he mea atn" kia hoki ano Ahau ki taku kainga, ka tuhi ai. Kua tae ake'ano to mea e panuitia maina ki a N'Maniapoto; Koia nei itu ake ai ki runga. T. T. RAWHITIAc, loi whakaaetia tena tono, mehemea ka hiahia mai te tangata pena tana Whakaaro, kaore e pakeketia ka wh-.kaaetia. TE WHAREKOA:— E pera ana hoki Taku me ta Tupotahi; e hiahia ana au me hari ano kite kainga te tuhinga, kia tuhi katoa ai nga tamariki, me nga wahine. TE KIRI KATIPA: — "Tena koe e Te Kawenata e noho mai nei," kua haere nei koe kite kawe i a koe hoi Whakakotahi i te Iwi. E mihi atu ana au kia (koe) kua tutaki nei au kia (koe) i tenei ra:— Te mea itu ake ai ahau; Ho tautoko naku i te kupu a Tupotahi i mea nei, kia whakahokia ano tana ki tona kainga; e pera ana hoki taku : Me hari ano tnku ki toku kainga, kei rciva aku tamariki, me aku ruruhi. TrAUUU:— Te mea i tu ake ai ahau He whakamarama ake naku i taku kupu. Ivotahi ano ta mntou nei kupu ko Tupotahi ma,' E pera ana ano taku, me hoki mnrire atu ki to matou nei kainga, ki ivira ka tuhi ai kite mea e takoto mama. MOTUTARA ATEREA:—'Taku kupu i tu ake ai ahau ki runga, e tu ake ana ahau mo tau kupu e Tu, e mea nei koe kia wliakiilmkia ta koutou nei ko Tupotahi 111 a, ki to kout'iu nei Kainga tuliitnlii ai, lie mea atu naku ran tint kupn. ko koe •mo te taiig.it.l wlmkntika i tau kupu, to'l. • • ' 1 1 1 ... • :HI ; •;r | ,l!|.> ta

tana nei kupu e whakaoti, He mea atu naku kaua e whakapiri kau atu tau ki ta Ngati Maniapoto, akuanei kite puta te kupu a Ngati Maniapoto, kia whaka korea tana, akua nei ka pera hoki tau, koia au i hamurau atu ai mo tau, mau ano tau e whakaoti, e tika ana ma taua nei ta tana e whakaoti, kaua e whakapiri ki tera Heoi nei taku mo tau kupu. POUWHARETAPU:—Taku kupu i tuake ai ki rung a na te 14. ahau i karanga, kite nei Wahi kaore aku hoki ki muri ki whea ranei, taku kupu tonu ake, kua tao mai ahau i tenei ra ki konei, Ka tuhi ahau i toku Ingoa kite Kawenata ote Kotahitanga, Heoi nei taku. KAMARIERA: —He tautoko taku i tu ako ai kaoro au e mohio kite Whakapapa korero. Heoi ano ka Haina ahau ki tenei Kawenata. TIHIRAHI: —E pora ana ano taku ko ahau hoki kaoro ano i tuhi i toku Ingoa, e moa ana au me homHi te tepu ki Waenganui nei kia tulii ahau i toku Ingoa. TOATAUA TE AKE:—Whakarongo mai Waikato, i mua i nga ra o nga Kaumatna ko a rutou kupu i reira kotahi tonu ko TaniaU koi raro ko Mokau kei runga kotahi atu i konoi puta uoa ki raro, He inea ake naku ko Wacnganui nei he whakurorgo tuna malii kite oti nga kupu i nga mea tokorua, he -nhakaae kau ta Waenganui nei koia ahau i tu ake ai kua korerotia inui nei nga korero e noho mai i roto i te Kawenata ra, kaore aku kimihanga korero, Heoi ano taku ka oti mai i raro puta 110 a ki runga he whakaae kau taku Heoi nei taku. TE MUTU TE AKEKaore kau aku kupu, aku titiro ranei ki ko! ki ko!! l, kua rongo atu hoki au i ona whakamarama,'' Ko tciioi ku haero atu ahau. AVAE AKI TAliKl:— Taku tu ake ki ruuga :He milii atu naku kite mea etu mama. "3'ena koe e noho maina, kua kite atu nei nhau ia koe, i ahau e mihi atu nei kia koeE >\h,ikaatu ana hoki ko taku kainga tcna, e tu ana tenei ka haere atu ki kuna : Heoi ake nei; tena koe HOIIEPA TE KORE Taku kupu i tu ake ai ki runga, kotahi ano taku kupu. u Ko tenei kupu, Ae," ka haere atu au kite tuhi iho i toku ingoa.