TE POKIHA. TARANUI.

Paki o Matariki, Issue 3, 14 June 1895, Page 1

TE POKIHA. TARANUI.

Taku tu ake ki runga, mo tenei e kiia mai nei, kei a matou te tikanga mo to tatou ra kite marae. Ae, me tu te korero akua-

nei kia pak-iru atu tatou ki waho, me hui kite marae. (Heoi hikitia ana te korero kite marae.) I to pakarutanga atu i te "Wliaro ka hui kite marae, nga Iwi ote Kotaliitanga, ka ara to Haki (Kara) Ko te ahua o taua Haki, lm ma, ko nga motn e rua kei roto. Ko te tuhituhi e mau ana i roto, ko te Waipounamu, ko te Ika-a-maui, ko te Whakakotahitanga, i raro i te Tiriti o W'aitangi, mete tangata ano i roto etu ana' ko tetahi o nga wae, i tenei Motn e tu ana, ko tetelii o nga wae e tu ana i tera Motu, me nga Kara e rua i ona ringa e pupuru ana. Heoi ka hui kntoa nga Iwi kite marae, Waikato, Maniapoto, Raukawa, Marutuahu, N'Paoa, Ngaiterangi N'Kauwhata:—Me te nui atu o nga Iwi i hui kite marae. Nga Iwi o te Kotahitanga i te marae e uoho mai ana. Ko Te Arawa, ko Kahungunu, ko te TJrewera, ko Tulioe, N'Porou ko Tuwharetoa, ko Ngapubi, ko Raukawa, mete nui atu o nga Hapu rangatira i haore mai kite kawe mai ite Kutahitanga. Ite rupeketanga kite marae; Ka tu nga Minitn kite karakia, ko to tikanga ia ote wh-ikapuaretanga ote korero: — Ite mutuuga o te karakia: — Ka tu mai ko te: POKIHA TARANUI. Tenei ahau ka tu ake ki runga; He mangai ahau, he reo ahan no nga lvyi nei Tena koe nga Rangatira, kua hui mai nei: Tena tatou katoa i hui mai nei i tenei ra, ki te whakatutnki i nga knpu o naianei. Ite mea kuaf-homjii,e Koe o tikanga, .ki a nu, i tenei ra koia nei to tatou huinga mai: otira ko tenei ra, na te Aitua ke, heoi kua maharahara te ngakau kite Aitua o Tawhiao, ko tatou e Hui nei he whakatutuki ke i te kupu o tenei ra, Te mea i tu ake ai au, ko apopo nei, na te Aitua o Tawhiao i Horoi, koia nei au ka mea ake kia tatou, Ko maui e tu nei. e tukn ana ko apopo ia ka whakahaere, Heoi nei ano te kupu e nga Rangatira nei.

Heoi, hikitia ana te korero mo te Wenerei, mo te mutunga o te kai. [Wenerei te 8 o onga ra.] Ka Hui ano nga Iwi kite marae, ka mutu te karakia' ka tu mai kote Kepa Rangipuawhe:— Tenei kei te tautohetohe, te whakaaro, ma kouton ranei te timatanga o te korero ma inatou ranei ma te Ope nei, koia nei ka tu ake kia tere tonu mai te utu o taku kupu.

Taingakawa te Waharoa. Traa kcuton e nga Rangatira o te Motn ni-i, kna huihui mai nei tatou ki konei: — Te mea i tu ake ai ahau, mo te patai? Kua tukna atu nga tikunga kia kontou, me to tatou ra, kei a kontou, heoiano foi tenei talia, He tatari atu he whnkatuhera atu i te taringH, lie -whakarongo analie ta tenei taha e noho atu nei nei.

KEEPA TE RAXGirUAWHE. lio ahau no to ope katoa nei ahau, tena koutou g nga Iwi katoa, kua rnpeke mai nei tatou ki teiiciMarae, e vhaktiwhetai ana ahau mo tatou kua noho tahi nei tatou, kua titiro atu kua titiro mai, lie men tino miliaro tpnei ki taku ngakau, kite whakaaro ilio he rapai tenei, ina hoki kua whakaaetin e tatou, he whakaaro ake ki nga kupu n< i, Ano te pai, te ahuareka, o te noho tahi n nga Tuakana, o nga teina, i runga i te whakaaro kotahi, koia tenei e noho nei tatou. Karangatia mai, tenei nga Iwi o to motu, kua taemai, kua tae mai nga Iwi o te Motu i runga i te whakaaro pai, aknanci

poa, pai kau i nga whakaaro, ko uga tikanga rereke ta tefoihi, rereke ra tetahi, heaha koa karanga mai tenei nga- Iwi o te Motu,' Tenei ahau kat tu i to aroar.i o te Arawa, tenoi ka tae mai ki o koutou aroaro, hei whakakaitoa tanga mai ma koutou, kaitoa' teua hoki koe ka tae mai, te tangata kino te tangata kohuru, Hei kiianga mai ma koutou, katahi te Iwi, Kohnru kaore e mahara kite Tnakana, kite Teina, maka ano e penei ake, katahi te Iwi tuturu, kite tikanga a ona Tupuna, o nuta ilio a tae noa ki naianei, 'kaore kau ana ona Tiriti, te Haina va. te Haina ra, ko te Arawa kaove kau o ana Tiriti, me ana Haina, a kia pewhea tin hoki. Na ko tenei e te whanau, ko kouton engari koutou be Iwi main kr> ahan he mauge-i-o ahau, heoiano taku i kite iho, ko te Rokuroku a to tatou. Tupuna a Whakaotirangi ko toku iti ihn ano tenei o mna e mau nei, a tae'iho ana ki naianei:—fte'Vhakamarama ake tenei naku. mo to ki a te tangata, he tangata whakaarokore an " Kao. '' Kia rona;o mai koutou te niaunga otaku tangata Maori-tanga, Na Tameliana to maungarongo kia te Arawa, i mnri i tena ka mahara a te Arawa, kiabaere ia kite whakakotahi i uga Iwi, i muri iho i tena ka tu i a koutou he tangata ka kawea mai e te Muera te tangata kaore i pangia e koe, tunrna, ka kawea mai ko te karoro tipihau ki konei kaore i paingia, kati ka hoki au i ena take, katahi ka tonoa e an ko tenei " Ka tutaki ki ahau kia te Arawa tae noa mai ki tenei ra. Koia tenei e haere nei. He mea whakanoho ki tenei kna tutakitaki nga Upoko o nga Motu e rua, koia tenei. Tenei te haere nei i runga i te tikanga kotahi, anake, o nga Mo'u e ma nei, ten* i matou te noho mi, mete mohio ano. koto tuhononga tenei o to k:ipu o kiianei, kotahi kotahi kotahi, Waihoki ka tae mai nei ki a koutou ta te Arawa tana knpu, koia tenei Ko tana knpn ano tenei i Rotorua, ki nga Rangatira o te Mohi, ko te b>tahitanga, ko te kupu ano tenei a Taiaroa. i te Whare whakaemia katoatia ngajwi Jd a kotahi, ma Koutou ano e ki kia kotnhi. ka ava tana knpu, waihoki ko nga Iwi kei te ara etehi o nga Iwi kei te au moe etahi, no reira ka baere mai nei a te Arawa ki tenei limnga ka 31 nga Tan e tn ana tenei whare, no reira ka haere mai ki konei. kia tirohia. lie aha te take i iri tonu ai te Tauliu nei, te whakairi ai te ran ki runga, e hara i te mea, he aha ? ka haere atn ! —Ko te mea kirn tu, ka kiia kna oti. Ko tenei e nga Iwi. ki a penei atu au kia koutou, kei mea mai koutou he whakahihi nokn. he takahi ranei 1 i te mea kua oha tupapakntia, Ka kaha au kite ki ake, ae, ko to tatou tikanga tenei e tu nei, na koutou tena take i pukiki ai. Ko te ao-kapua e peehi ana i runga, te puta te Maramatanga ki nga wahi katoa, na koutou tenei maramatanga i pirpurn kia koutou anahe, whakaaturia e kouton tenei maramatanga, no reira an e mea atu nei, e haere nei a te Arawa me tana kotahitanga, ki taku mahnra iho, e kore tatou e mamae kite take i hapa ai tetehi, e kore e penei na te meatanga iho, kua rite, ko te miharo o te nasi kau ko koutou e mahi nei, e nrapu nei kite mahi, koinei anahe, nato koretukntnkn i te maramatanga ki nsa Iwi. ki a kite ai ratou i ona hanga pni, Tena i runga i tenei e mau atu nei i taku ringa kua tiawhe katoa pnta noa, e 34 inano Tangata, e hanmiri tonu ana i te taha o tena e nohoia maina e koutou, heoi ano kei a koutou ko te 35 Tan anake. koto tere kaore ia koutou engari ko te tere, kei tenei. ko te knpu anahe ia koutou haere mai haere mai, koto kaha kaore i puta atu ia kouton. Koia ahau ka ki penei ake kia kouton, ka 5 ano nga tan e whakahaerc ana tenei taha ka 34 mano tangata kei tenei, koia ahan ka ki penei ake kia koutou, nuknhia mai te Kiingi ki rnnga i tenei, kaua e wehi, he honriri kouton no te Pakeha, kei wehi koutou ki tenei, ka mate koutou i te kupu a Tawhiao, kei roto i te puknpnka e mau atu nei i taku ringa, koia nei ahau i mea atu ai nukuhia mai te Tamaiti na ki runga ki tenei, i te mea kua puta te maramatanga o

tenei. inahoki ka 34. mano nga tangata ko teua mete mea ano he kapua e taupoki ana i te maramitunga, e rite aua hoki tena ki te pounainu oha tupapaku, e kore nei e riro hei tuoaga, ka kiia taua pounainu he pirau kua oha tupapakutia. e kore e houtn. r»o reira ka kiia atu tenei kupu homai Te Kiingi ki runga' i te 34. mano tangata kia tika ai te ki, etu ana i runga ite nni o te tangata E nga Iwi katoa Naku ake tenei kupu, na te Arawa. tera ano te tangata korero i ona tikanga, kei muri i a au, he whakaohiti taku i a kouton. Engari koutou he Iwi e ora ana ko au e haere mai ana au i roto i te pun garehu ote ahi a Mahuika, he mea Naku, kei whai mai tetehi i muri i a au, waiho ra me mahi, mahia rawatia ki a u ki uta, he aha koa ehara i te mea he whakahihi, toku whakatanki ko Rangitihi, e tau nei a te Arawa i kiia e ona Tupuna i mua Tuamakatia te whiri o te taura, kite motn Honoa kite motu honoa, koia tenei e tau nei a te Arawa He mea atu ki a koutou, kati ra ta koutou, ami i te mana kia tan iho ki a koutou, ko nga Pakeha wehingia etahi ko etahi kaua. e wehingia, Koia koa te t.ike a ugv Iwi, i haere mai ai kite wahi o te tuhononga. Kua ru'peke mai nei nga Rangatira, ki tenei huihuinga, e whakaaroliia ake ana, koto Huinga whakamtitnnga. kei te Tiriti-o-Waitatigi, ara kei a Ngapulii. ko nga take i oti i onei Hui' ka haria ano ki reira, mo era o nga Iwi o toKotahi tanga. Engari taku hinhia i aiian e tu nei, ki a kite atn ahau i te Tamaiti na, kia noho tahi mai i a koutou, He aha te take i noho atu ai ia ? te haere mai ai, ki.kimei, ki a noho ia ki konei me tana whakarongo mai, ki nga korero e whakapuakina nei e ahau, ki a titi ai nga patai ki a ia. mma tonu e whakahoki mai, kei riro nw tetehi o tatoue kerero atu aku korero. kaore pr-a i riteki aku e korero atn nei, kei penei me nga korero kite Pakt-ha, he tika uga koren> i te korerotauga atu, no te wliakapakekatanga atu rereke ana, koina taku hiabia kia tae mai ia ki konei ki a titi ai nga Patai ki a ia, mo tana whakahoki mai, kati nei aku kupu ki a koutou. TE AVHKORO.

Tena koutou e nga Rangatira ote motu nei kua hui mai nei tatou ki tenei wahi. Haere mai e nga Rangatira o te Motu net Haere mai tatou ki konei Hnrihuri aj, ki a hnrihnri tahi, ko kupu e korero nei koo,. tika tonu, e tika ana o kupu tana nei taua,. pena ano au me koe, i titiro ano au, penai ano me koe, i aue ano au, i ki ano au, kia kotahi kia kotahi kia kotahi, kotahi, tonu to tatou. mate puta puta puta, me tenei pera ano, mo runga i to kupu, na tenei Iwi anake tana karanga Kiingi, e tika ana tena,. me whakatakoto atu e ahau ki to aroaro,. mo te kotahi tika tonu tena, engari tenei, note Tau e ,67, Ko tenei kupu maui ki maui inatau ki matau, E mea ana te kupu nei nga Maori nga Maori, nga Pakeha nga Pakeha, He mea ake naku kia kaha, kia kaha,. kia kaha, kotahi tonu kei muriko nga whakahaere anahe, ara ko to mea hei apiti atu,, ko te rite ki taku whakaarokua rite noa atu? koia i meatia ake ai ko tenei anahe kei muri, ko te Ungutunga anahe. Mo to kupu mo Wuitangi kei taku wkaka haerenga ake p<a ka kit<a mai Kaore ewhakahonhoungia tena, i te mea. kotahi totaua mate, kotahi to taua Aue to nga Maori oto Motu nei, koia i kiia akeai kaore e whakahouhoungia tena, engari me- pewhea ra e kopi ai, koia ahau i ki ake ai kia kaha, kia kaha, kia kaha, tika tonu to knpu (Ae> maku e whukahaere ake ta tenei taha, kihai i mangere tenei taha engari na o kupu e ki maina, katahi ka whana, ka tahi ka kiki, e hara i te mea ki ate Arawa, engari ki tera ki tera, kiki noaatu, kiki noaatu, me An hoki pena ano; Na tenei kupu Kiingi! me whakaatu ake e Au, mo to kupu e kii nei ka 30* n»a tau e Whakahaere ana tenei taha, ko tena taha ka 5 ano nga tau, kua 34 uga mano; Engari ka kino pea taku korero, et taoa hoki te aha he taonga kua horahorahia

mai e koe, me whakarongo niai e koe aku i rongo ai. I mua atu ite tau 1850. ka hoea mai, te wakanei, eMatcna te whiwhi, te waka nei he wakataua kalahi kahoeamai tau rawa atu i a Ngati Maniapoto, i te 54. te tau, ka talii ka toia ki uta, whakanohoia iho te Tangata mo runga ko te Wherowhero. i whakanohoia hei Kiingi, Ko ahau me oku Iwi i whea noa atu, te ingoa o tenei ko pupuru whenua, muri iho ka tu ki Taranaki ko Mangatawhiri te rohe, i muri i tenei ko Paetai, i raruraru au i konei, ka wehe etehi, ka wehe hoki au, ite 58. katuturu te Kiingitanga ki konei, (ka panui tia nga pou whenua) ko nga pou tena o te Eotahitanga, no te 1860. ka timata te whiwhai kite motu, nei, ka mate hoki a Potatau no te tau 1863. ka pa katoa te mate kite motu nei, tae noa mai kite 73. te tau ka mutu, whakarongo mai iara, kua timata noa atu, He kupu kau noa iho na te motu nei i tana whakaetanga, no te Tau e 67. ko Hangatiki, no reira tenei kupu te Iwi ee, ki uta, maui ki maui, matau ki ma tau, ara, Maori kite Maori, Pakeha ano kite Pakeha, ko nga kai o roto, me mutu te ruri, me mutu te Hoko mete Kooti, a, hei aha hoki maku nei, ma tnatou ko oku hoa, heoi _ ano ana whakahaere atu, Kaore au nei e pai atu ki ana whakahaere, e pai ke ana au kite Euii, kite Hoko, no te tau e 76. ka piri atu au kite Iwi nei, a runga oku ko taku tou. ken waho ke, he Pakeha taku hoa, ko Waitomo tenei, Taku hoa ko te Makarini ko te kupu tenei a te Makarini ki a Tawhiao. #**»*# ## * ## »

E Tawhiao ko kne ano liei mana mo tn Iwi, mau i< ki lei a Hoko ka Hoko, mau e ki ki a Buri ka Ruri, ko te wnhi ka roh«a ki a koe ko te taha Hauuaru o te Am o Waikato, a ka tutuki ki Puniu, ka hoatu e te Kawanatauga he oranga mou, he orange hoki rao nga fiangatira whakahaere o to taha, ine hanga lioki he Paremata mau ki Kawhia, kin tata ai te haeve niai a nga Rangitira i runga i nga Kaipuke. me hanga hoki he Whare mou ki reira, ki a tata ki to Paremata, I muri i teuei ka tae a kawana Kerei ki Hikurangi, ko aua kupu ano a te Makarini, no muri ka karangatia ko te Hui a nga Rangatini kite Kopua, no taua Hui katahi kn hi via e Kersi ta te kaviranatanga taha, no te Tau 18CJ3. ka kite a Tawhiao i te Tiriti o Waitangi, ka apitia i reira tana whakaaro, tana kitenga ka karangatia e ia ki a whiti ki Ingarangi, ana hoi haove ai ko Hori Ropiha, ko lopia turoa, ko te take o taua haere ko te mate ano o te motu noi, me te Tiriti o Waitangi, (I korero ai au mo to kupu e ki nei mo ata titiro atu kia Ngapuhi, i a Tawhiao i reira, ko te kupu tenei a Tan niao i wlinkatakotooi kite I'rirainnta-o Ingarargi, "Ko ahau etu ana ahau i runga i te tunga o taku Matua e kiia nei He Kiiugi, ka tahi ka whakatakotoria taua Pitihana kite arofiro o nga Kangatira ote Pnvemata, pena auo me tena, ko taua Tiriti ano o Waitangi, ('' Ka panuitia,- te I'itihina ") ("KAPANUITIA, TE PITIUAXA")

Ka hoki mni a Tawhiao i Ingarangi, ka homai nga kupu katoa o Ingarangi kite kawauatanga o Nuitireni nei me tana kupu mai auo kia whakaaturia kia I'awhiao ma, (''Ka panuitia ko te pukapuka a Eore uperekito Kawanatanga o Nui tireni,")Na taua Pukapuka i karangatia ai tetehi Hui i tu ki Whatiwhutihoe i te tau e 85. whakatakotoria ana tetehi tikanga kia whiriwhiria i etehi o nga Rangatini hei haere kia te Kawana, a whakaaetia ana hae re ana a Tnreha, no Ngaiterangi, a te Koroneho, no Hauraki, a Parera no Ngaiterangi, aPaora tuhaere •no Ngatiwhatua, i haere aua Eangatira he patai me he mea ranei, kua utua e taua Kawanatanga nga kupu a te Kawauatanga o Ingarangi, ka kitea i konei te teka o taua Kawanatanga, Id te ki penui kaore ano kia takahia noatianga tikanga o te Tiriti o Waitangi Otira tenei tetehi wahi me whakamarama atu ano e ahau kia marama aikoutou i muri i tena, ka tikina mai a Tawhiao, e Ngapuhi. He reta tonu he ta ngata tonu nga tangata i haere mai ko Matiu te Avanui ko Wireruu I'omare ko Hon Kiingi ko te Atimaua, ko nga kupu tenei ki a Tawhiao, " tlnake kite Tiriti o Waitangi, tenei he taonga mou ko te kotahitanga, '' Katahi a Tawhiao ka haei-.t t.- taenga atu, katahi ka kiia mai, Haina mai ki to Pukapuka, Ko to ingoa Kiingi whnkaieiva atu, a, 'l'au) ka hinga tenei taha, katahi ka hoki mai, i i muri i tenei, ka piri ko Maugakahia hei lioa mo Tawhiao a tae noa mni kite Kauwhangaaui o tu, nei, ko te hoa tena o Tawhiao, ko Maugakahia kite whakahaere i aua mea e kororotia niuiiia, a i muri iho ka hikitia mai taua Tiriti ra kite Upoko oto motu nei, ka whakahaerea ko aua kupu e korerotia mai na e koe, ara, ko te Kotahitanga, me tenei ko taua mea nano, kua oti noatu tena, He waalii iti nei kei muri ko te HonoDga anahe e Hono ni, am ko te Baima heihononga mo nga Pereki nei, e mau ai ko tenei anahe kei muri, Heoi nei aku utu utu i o Korero.

TE KEEPA KANGJPOAWHE.

Taku utu atu i o korero, mo nga Mnunga <■■ wh'il-.a-huahuatia maina, Ara, mo nga Maunga i to te Ara-

wa taha mo Ngongotaha mo Matawhaura, ko, Ngongotaha na Taekata tena i tuku, he mea tuku Pohehe noa iho na tena Tangata, kaore nei ia i tika hai tuku i tena wahi, te utu o tana mahi Pokanoa koia ano, ko te Arawa kaore i uru kite tuku, ko Matawha ura, na Ngatipikiao tena i tuku, te utu ko ratou ano, ko te Arawn, Kao, koina tetake i aituai tena tangata UK tena Iwi, ko te tuku Pohehe i nga Maunga o te Arawa, te utu koia ano, ko te Arawa, kaore rawa i uru ki eua tuku engari no tenei takiwa katahi ano a to Arawa, ko tenei kaore e (ahua) engari ka tutuki kite mutunga mai, kati tena, ite Tau i re.ia ano a Matena te whiwhi ka tahi ka haere mai a te Muera te taenga mai, " Kanga mai ana ia, ka puta te kupu a te Muera, ka pakaru i a ia te Motu nei, koi nei. te take i rere ai au ki waho ko te pananga o te Muera, ko tenei i a tatou e paenei, Kaore rawa be roanga, Kua panuitia maina nga Pukapuka, e takoto nei hoki enei, pena ano i ena, he ahakoa nana ka rere atu etahi o nga Iwi ki waho, waiho atu kia rere ana me wehe atu hei Pakeha, ko a hail anahe te Maori motuhake, e notio nei ki taku titiro atu kia koutou kua Pakeha katoa katoa, titiro atu ki to Whare etu maina. mete nohuanga i roto ra, he aha tera mea, He Maori ? ebaia tena i te Maori, ki taku titiro atu kia koutou he Pakeha katoa koutou, he i'era koia te nahi ao tatou Tupuna? (Kaoie) koia tenei te Maori, kua tae mai nei, ka tixa te kupu e kiia mai nei ata hurihuri marire, otira e ngara nei nga Tumuaki. o te kotahitanga kaore kau lie Hurihuri makn, kua hoatu hoki e &hau taku, kua korero atu nei au i toku whakaaro ki a koutou, kati iho nei aku kupu.

H. NIANIA, - Teua koutou e Waikato e nga Iwi kua hui mai nei ki tenei marae, tenei ka tu ake ki runga mo te Pou Whenua i a Ngati Porou, He mihi atu naku ki eua korero ko nga kupu tena o nga ra o muri. He tika touu aua whakaaetanga e hara i te raoa he He, ko te kupu tena i whakaaetia e nga Kaumatua i taua Wa, ehura i te mea na koutou i kite te He, engari naku ano i tukituki, ko te take ko taku whakatikanga ano kite Patu i a Ngatiporou, i whakatika ano uu kite whakahe i tera tikanga, engari tenei e haere nei ahau e huere ana tenei i runga i te ftangimaiie, Koi nei te tumanako a toku ngakau, toku hiahia ki a whaka!i!i>'rea nga tikanga mo tatou i tenei huinga » tau <ii te Kotahitanga.

TIJTUA, — Tena koutou nga Rangntiia ote Motu, nei, He mahara atu naku ki nga kupu na, na te whakapae anake no tenei ra i i a tatou e uoho nei, heoi ano kei tenei taha, ko te Itinera atu auahe o te taringa, knore au e mohio ki a tatou korero e korero nei Ko eiiei korero a tatou lie korero tamariki, heoi ano taku he tatari atu, whakatakotovia ta te taringa, mehemea koinei he korero ma tatou e kore pea e oti. E hari ana toku ngakau ki a tatou korero, koia i tu alte ai he whakamnrama atu, heoi ano kei tenei taha ko te whakatuhera atu i te taringa.

TE HEUHEU TTJKINO— Me whakahua ake ano te Ingoa o te Kiingi i te mea nona teiiei Marae, Taku Tu ake ki runga mo a maua whakaritengako Taitoko e kore ahau nei; e tuake mehemea i konei a Taito ko Taku tn ake he whakamoeniiti naku ki nga korero o Taupiri, ki waenganui ia maua ko Taitoko i te tikanga mo nga Kirihipi. ko tona ra tenei e tae mai ai ki konei, i korero tia ano i Taupiri, kei tehaere mai te Kohitanga kia te Arawa, i te mea kei waho terana te Keepa anahe tana korero e korero nei, i tona linings kite kotahitanga; no reira ka tu ake, mo te ku, pu a Tutua, kaore he hiahia ki nga kupu o tenei tana he kupu tamariki, katie tika ana na reira ko tenei ra hei ra whakatakoto i te take a tena, ara mehemea he Putake ta tena ta tena, ki taku mahara me noho he Tianiana kia poto ai a tatou take koi nei taku me noho ho Tiamana.

TU I UA: - Kua mohio noa mai ki toku take o noho nei tatou. kaore kau aku take; Kei mea mai koo ho take taku. Heoi ano te mea kua mau ia au o a tatou korero, ko tenei kupu he nui rawa koe, he iti rawa Au; ko te kupu tenei i mau atu i ahau.

HEMI TK TTJPARA; Tena koutou e "Waikato, Taku tuakana, tena koe. No te tau 1887 ka tae mai au ki Waikato nei; Ka noho au ki Maungatautari. Ko te kupu tenei a taku tuakana ki au, e hoa Whakatika mai ki a au! No taku hokinga, ka awhinatin maua e taku TTiu-.tu ; k» to Whitiki tonu te kai nwhiim ia maua. I muri ka whakahaerea e maua. p 3 aku tau e haere ana ka riro mai i au; ko taku liokingu mai tenei. Tuku kupu kia rongo mai koe :—Hoiiini, honiai kin au, kaun he korero ma koutou, homai kia au; Huunga nga korero a tataua I'otiki, ko taua nei auo taku e korero atu nei. Ko tenei homai ki au.

M. TE WIIEORO: Taku kupu ake, mote kupu a te Kaumatua nei; waiho maku e whiriwhiri, kati mo tena. Mo te kupu a te Heulieu Tukino;Koto kupu tenei i Taupiri, kei a Tihema ka haere Taau, me teuei hoki koi a 'I ihema ka liaere; ka mekemcke i kona. He aha koi te (Kotahi) kua oti noa atu tona. Koia au i moa ake ai, kotahi tonu kei muri ko te mea hei Whakapiri: Ite mea he Kawanatnnga tena, he Kawanatanga tenei; me pewhea e piri ni tenei, ka haria e koutou te tangata me pewhea tenei, tena; -Mehemea ka piri nga Kawanatanga npi o horn runei e mokemeke? Kaore au e korero kite I Koi ih : ) kua kotahi noa ake, engari tenei, nga Kawnnntitiiga nei; Koia tenei:— Kawanatanga, Kawanatanga. Kei whakane kau atu, noho ke ana i runga i tona Kanawatanga; koia tenei, huvihuri mai ivc komou, me inatou e kore e tore te wliakaae. atu.

POKIHA TAEANUI:— E ki ake ana, he pai no te ahua. Tena koutou o te timatanga a mutu nna, kanui te pai he maraina no te ngakau; mehemea koina e whakahuatia maina:— Ara, Kawanatanga Kawanatanga, E penei ana kia kotahi tonu te TAMAITI nei, me nga Motu e rua nei, kia kotahi.

PETEKA TUKINO:— Tenei au te Oha a Tawhiao ; Tena koutou katoa katoa, tenei au kua tae mai kite aroaro o Tawhiao. Tae mai ai ano au ki nga huihuinga a Tawhiao, ki atu ai ano au ki a Tawhiao' Ae, e Tama, taku hokinga atu kotiti tonu atu, i mini ka tu he maehe ma Tawhiao. Ka tae mai ano au ko aua kupu rano, te hokinga atu kotiti tonu atu kite Kooti, ki te Euri: Te hoha tena tangata i te karangatnnga (kao) karanga tonu A. i whakaaetia ano e au nga karanga i muri iho. Taku whakaaetanga atu ki a ia, ko au ano i hee; Ko aku whakaaetanga he katoa. "Whakarongo mai koutou, te lino hara o Tawhiao i mate ai kei a Maniapoto. kei a Waikato, kei a Baukawa, kei enei Iwi te take i mate ai a Tawhiao." Te tino take E nolio ana ano a Tawhiao e tangnhia ana e aua Hapu nei te nohoanga Kot"re o Tawhiao. Waihoki kaore au i rongo kupu a Tawhiao, kotahi ano tana kupu:— Koina toku maliara i ahau e noho maira i toku kainga, kaore e mutu toku mahara ki a Tawhiao. Aha-koa kei te Poho ahau o te Pakeha e noho ana (kao) titiro tonu mai ahau ki a Ia; kia ahatia atu nga wahi katoa, engari tenei nga mea tonu i raro i tana iKotore,) Na tena te mate o Tawhiao, koia ahau i kii ai na aua Hapu nei, te take i mate ai a Tawhiao. Kati, ko to tatou karapotitanga tenei, he mea atu naku whakaaturia tnnutia mai he mnramatanga mo tatnu, ko tenei Kotahitanga e kotahi ana i raro i te (Tiriti o Waitangi.) He mea atu naku tukua mai te Tamaitina ki roto i nga Upoko mnha o nga motu e rua nei, e hara i te mea ki a kaikatia e tatou ko tona tikanga he whakakotahi ke i nga Upoko o nga motu e erua nei, ko te wliakamaunga o nga motu e rua nei, koia e kii a atu nei tukua mai te Tamniti na ki runga i nga Upoko o nga motu nei, tino whakaotia mai e koutou, tetehi mea marama ma ta*ou, koia nei taku e kiia atu nei tukua mai to Tamaiti na, kaua e whakataahia e koutou, he aroha ake kia tatou kua momohanga tia te ahua mete Tupu ote Tangata, koia e kiia nei e ahau kia wliakamaramntia mai tetehi mea pai, kua Rupeks mai nei nga llangatira o nga motu e rua nei, tukua mai te Tamaiti na ki roto kite wahi mahana kaua e waiho atu i te wahi mataotao, e nga Kangatira nei hanga mai tetehi mea marama, he manawapa noku kei hold nga Hangatira, ki tona wahi ki tona wahi, kihai i rongo i te mea pai, ko tenei hanga mai akuanei, Hei aha nga Panui e Panuitia maina; Kei konei hoki e takoto ana eua: "Kati iho nei aku kupu."

Torn atn te roanga o nga whai korero a nga Kangatira i tae mai ki tenei Huihuinga e koro e mutu i te putanga atu o tenei Pepa. P. MATABIKI.