"Ko nga pukapuka papai, e penei ana me nga hoa pono; te whakarere i a tatou—te mutu te ako—te whakatina."
Te iramutu o Apihai Te Kawau, ko Paora Tuhaere, no te hapu o te Taou, no Ngatiwhatua, ona nohoanga ko Orakei, ko Kaipara, hokoa ana te kaipuke mona, ko " Wikitoria" te ingoa. Nga tana o taua puke 56; nga.moni i utua ai £I4OO. I hokoa tenei kaipuke e ia, hei whakakotahi i nga iwi o Rarotonga, me era atu motu o te Moana Marie, ki o Niu Tireni. No te 26 o nga ra i rere ai a " Wikitoria" ki nga motu. Ko te haere a Paora, hokorua; 27 o nga ra i reia atu ai i konei, pa rawa atu, ite motu o Mangaia. Ka kaikainga ikoneitetaonp* NaPaoratekaitaka mete hani Id te ariki o taua mi, ko Nuniangatinitona ingoa. Kotahima wha. taua iwi (2,600); ko te reo, ahua rite ano ki to te Alaori. U atu a Paora rat<*u ko tana naere ki Rarotonjga, ba tikma ton« r
tia mai kite taha tai tawhiri ai, karanga ai. No konei atu te mohiotanga o Kainuku Tamako ki a Paora, |w tona haerenga inai ki tematakitaki i-rkonei Lte ngahuru i 1862. Kitea a Paora, noho ana i Ka miharo ha te arik me tom^wiß^BrK ■' ■'-, e taua iwi; tukua iho nga whenua me nga tangata hei boa noho mona e 2,000. i aia rflpjfrnei, tak&o ; i tukua mai "kijßL ia. E kiia ana, he mahinga panana, kokonata, orani, 1 aima, taro, kumara, me era atu kai o taua whenua. E meatia ana, te tuturu o taua iwi, e whitu mano, tae. pea kite. waru, haunga te wahine mete tamariki. Ko nga nohoanga i whaka* ahua taone, he mea pa katoa a waho. Ko nga whare, he kowhatu; te uhi, ko ana otaota. Nga turu, nga hopa, me era atu mea a te Pakeha,kei ia ratou. Ko te tohungatanga o taua iwi kite raweke, kite mahikamura, ehara i te hanga ! Tino ngahuru nga ra o .to uhga mai o te u Wikitoria" ki konei; nga utanga mai, he orani, he wai-raima, he ararutu, he kokonata, he panana, he kawbi. Ko nga utu enei'b .aua mea, e kiia ana e Te ituma ra,ua T ; ko Kapene Tare, nga kai boko 6 uta f , £330,. ina murua nga utu ma ngaj&i mahi. Ko K4pene lisinga te i;angatira o " V\ ; ikitoria," no te iwa o nga ra i rere ai ki Tlarotonga. E hara i te hahga te tiitukitanga o te mea i whaia atii ai e Paora Tubaere, puta ana nga whakamoeniiti mona, a kia hua te raoni ki a :ia, hoki nga whakaaro i runea i tenei mam ana. Kb Sitfe <i'
te oneone e tu nei ko ia te tuatahi kite. kukuiae mai i te Pakeha ki ttta ki W alternate; &, kua waiho ratou liei tuatahi o rotponga iwi Mapri hei fcakftaki i.te ariki Rarotonga, ki ki Atiu, ki Mauka> ki me era rriotu. b taua moafca fti te tbtigay ki tekiikuriie mai i o ratdii tdakaha.
Permanent link to this item
Hononga pūmau ki tēnei tūemi
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/MMTKM18630515.2.3
Bibliographic details
Ngā taipitopito pukapuka
Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume III, Issue 4, 15 May 1863, Page 1
Word count
Tapeke kupu
504Untitled Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume III, Issue 4, 15 May 1863, Page 1
Using this item
Te whakamahi i tēnei tūemi
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.