KI RUNANGA,

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume III, Issue 1, 12 February 1863, Page 7

KI RUNANGA,

E whakarite ana i te Takiwa o Wairarapa i runga i te Ture Tikanga ki nga Takiwa Maori. G. Grey, Te Kawana. l ie wliare o te Kawana i Akarana, i te 23.0; nga ra o Haoiiere, 1863. Ireira:— Ko te Kawana i roto i tona Runanga. ' "VT O te meakuaotr t& wbakamana beTure ,-LH ete KunangaNaio Niu Tireni, i bttaina nei, ko te " Ture Tikanga ki ngaTakiwa Maori, a, i meaiia, he tika kia mabia nga tikanga o tauature; i tenei wa; i tenei wa, kia - karangaliae te Ka wanai runga i te Ki. Runanga* kid lu be takiwa bei. taunga ibo mo taua lure/ i nga wbenua iff kabore aiio te likangaMacri kia wbakaotia noatia : Na, ko te Kawana, i runga i te wbakamobiotanga, i te wbakaaetanga: olona Runanga akfe, ka whakaputa net i te Rl, kia tu, kia karangatia te wbenua ewbakatuiia nei, bei takiwa monga tftanga o taua lure; ara: ko nga wbenua katoae takoto ana i roto i nga kaba ka korerotia nei: Ko nga wbenua katoa i roliea i te taba Raro ki nga kaba o te Takiwa o Ahuriri, i te taba Hauauru, ki nga rarangi maunga o Tararua o Rimatnka, a i te raina wbakamaro ki runga ki nga tijii o Rihiutaka, o Turakirae marere atu kite moanu a whaka-te-Tonga, wbaka-ie-Mapangaika rere i te taha moaua i te niatarae; o Turakirae,' übono kaba o te Takiwa o Aburiri, i te awa o Waimata, haunga ia, nga wbenua kua oti te tikanga Maori o runga ; te iinei, i rungai teiiei Ture; • ■ A ka wbakaritea, ka karangatia, kiaha- . aina tauaTakiwakoie Takiwa Maori o Wairarapa. v

A ka karangalia nei kia inana tenei Ki i le ra luaiabi o Maehe, 1863; a muringa iho. * Forster Goring, Kai-tubi mo le Runanga.

KI RUNANGA, E whakarite ana i te Takiwa o Wairarapa % runga i te Ture Whdkavoa ki nga Takiwa Maori. G. Grey, ——— Te Kawana. I te wfcare o te Kawana, i Akarana, i te 23 o nga ra o Hanuere, 4865. I reira:— Ko te Kawana i roto i tona Runanga. IVT 0 te mea kua oli te whakamana he Tare e te Runanga Nui o Niu Tireni, i huaina nei, ko te u Ture Whakawa ki nga Takiwa Maoris 1838," a, i meatia, be tika kia mahia nga tikanga o tana ture. i tenei wa, i tenei wa, kia karangatia e te Kawana, i runga i te Ki Runanga kia tu be takiwa hei taunga ibo-mo taua ture i pga whenua ia kahore ano te likanga Maori kia whakaolia noatia: No, ko te Kawana, i runga i te whakamohiotanga, i tewbakaaetanga o tona. Runanga ake, ka wbakaputa nei i te Ki, kia tu, kia karangatia te wbenua e wbakaluriaunei, bei Takiwa iho nga Tikanga o taua Ture, ara: Ko uga whenua katoa e takoto ana i roto i nga kaba ka korerotia nei: Ko nga whenua katoa i rohea i te taba Raro ki nga kaba o te takiwa o Ahuriri, i te taba Hauauru ki nga rarangi maunga o Tararua, o Rimutaka. a f te raina whakamaro ki runga ki nga libi o Rimutaka, o Turakirae marere atu kite moana, a wha-ka-te-Tonga wbaka-ie*Marangai, ka rerei te taha moana i te matarae o. Turakirae uhono noa kite kaba o te Takiwa o Ahuriri i te awa o Waimata, haunga ia, nga wbenua kua oli te tikanga Maori o runga te tinei i runga i tenei Ture. A ka wbakarilea, ka karangatia, kia huaina taua Takiwa, ko te-« Takiwa Maori o Wairarapa. A ka karangatia kia mana tenei Ki i te 4 o nga ra o Maehe {863, a muringa iho. Forster Goring, Kai-tuhi mo le Runanga..

KI RUNANGA, E whakarite ana i te Takiwa o Whanganuii runga i te Tare Tikanga ki nga Takiwa Maori. G. Grey, Kawana. I te whare o te Kawana i Akarana te 23 p nga rao Hanuere, 4863. I reira:— Ko. te Kawana i rolo i tona Runanga. NO le meakua oil te whakamana be Ture e te Runanga Nui o Niu Tirenf, i buaina nei, ko te " Ture Tikanga ki nga Takiwa Maori, 1838," a, i nieatia, beiika kfa mahia nga tikanga o uiua tiire, i tenei wa itenei wa, kia karangatia e te Kawana i runga i te Ki Runanga, kia tu he takiwa hei taunga ibomo taua ture, i nga whenua ia kahore ano te tikanga Maori kia wbakaotia noatia: Ma, ko te Kawana, i runga i te wbakamobiotanga, i le wbakaaetanga o tona Runanga ake, ka wbakaputa nei i te Ki, kia tu, kia karangatia te wbenua e wbakaturia nei, bei takiwa mo nga tikanga o taua ture, ara: ko nga whenua katoa e takoto ana i roto i nga kaba ka korerotia nei: Ko nga wbenua katoa e takoto ana ! roto ile robe e limata anal te ngulu awao Patea, haere tonu i reira i te robe nui o Taranaki tae noa kite robe nui o Akarana, baere tonu i reira i le laha bauauru o te Takiwa o Ahuriri i wbakaturia ra e taua Ture ano, baere tonu i taua kaba eke noa ki lekuiiitanga ole awa o Tuiaekuri, maro tonu aiu i reira kite kuinga. o te awa o Wbangaehu, baere tonu ile awa o Wbangaehu marere atu kite tapatai; baere aiu i reira i le tabaiika uhono noa ki le robe timatanga; haunga ia, nga wbenua kua oti te tikanga Maori o runga te tinei, i runga i tenei Ture. A ka wbakari'ea, ka karangatia kia huaina taua Takiwa ko le Takiwa Maori o Whanganuii A ka karangaiia nei kia mana tenei Ki i le , ra tuatahi o Maebe, 1863, a muringa iho. ' Forster Goring, ! Kai-luhi mo te Runanga.

Kl RUNANGA, E vahakarite ana ite Takiwa o Whanganm i runga i te Ture Whakaica ki nga Takiwa Maori. 0. Grey, Kawana. I tewhare o te Kawana, i Akarana, i le 23 o nga ra o Hauuere, 4863.

r - '" ■'■ I'reira::—..""■ Ko te.Kawana i rojip i tona Runanga. NO le mea kuaotltewbakamanabe Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni, i huamo nei, ko le '• Tare Wbakawa ki nga Takiwa Maori, 1858," a, i meatia, he tika kia mania nga likanga o laua .ture, i lenei wa, i tenei wa, kia karangaiia e ie Kawaria, i runga i le Ki Ruiianga kia iu lie" takiwa hei taungu iho mo laua tpro'li nga whenua ia kabore auo ie likanga Maori kia wbakaoiia noatia: : ~ Na;.- ko te Kawana, i runga i le whakaniohioianga, i le whakaaetanga o looa Runanga ake, ka whakapuia nei i le Ki, kia iu, kia karangaiia te whenua e whakaturia nei, hei Takiwa mo nga likanga o laua Ture, ara: ko nga whenua kaioa e lakolo an,a i roto i nga kaha ka korerotta nei: Ko nga whenua katoa i rolo i unrobe e timaia aria i le nguiu awa o Palea, haere tonu i reira i le robe nui oTaranaki tae noa ki ie robe nui o Akaraha, haero louu i reira f le taha Hauauru ole Takiwa o Aburiri i whakaturia ra e laua Ture ano, haere tonu i laua kaha eke noa ki le kuiiiianga o te awa o. Tulaekuri, maro tonu ami reira ki te kuinga ole awa o Whangaehu/ baere tonu i te awa o Wbangaebu nuirere aiu ki le lapaiai; baere aiu i reira i te lahatika uhono noa kite: robe liniaianga; haunga iir nga whenua kuaoti ie ie likanga Maorio runga telinei i runga i lenei Ture. A ka whakarilea, ka karangaiia kia huaina laua Takiwa. ko te Takiwa Maori o Whanganui. v A ka kia mana lenei Ki i te ra 1 o Maehe 1863, a muringa ibo. Forstek Goring, Kai-luhi mo le Runanga.

KI RUNANGA, E whakakore ana i nga hi Hunan galcua oii mo te.Talnua Maori o Mamwatu. G. Grey, Te Kawana. I te whare o te Kawana i Akarana, i te 24 o nga ra o Hanuere, 1865. I reira Ko te Kawanairoioi lona Runanga. IVj 0 te mea, na etabi o nga Ture o te RuX i nauga ftui o Niu Tireni e liuaina ana ko le 44 Ture W'liakawa ki nga : Takiwa Maori, 1858," mete 44 Ture Tikauga nga lakiwa Maori, tssß," e uieatia ana,, he tika, kia ntafiia nga tikanga o aua Ture. i tenei wa t i lenei vva, kia karangalia e te Kawana

i runga i te Ki Rnnanga kia tu he Takiwa bei taonga iho im> alia ture, i nga wheriua ia; kahore ano te likanga Maori i whakaolia noatia, a kia wtaakahuatiakelia, kia'wbakakahereiia: . Na ko te Kawana i runga i te whakdmohiotanga i te wbakaaetanga o tooa Runanga ake, ka whakaputa nei i te Ki kia whakakaboreiia nga Ki Runanga o te 7 o Maehe, 4862, e wliakarite ana i te "Takiwa o Alalia watu," mo nga tikanga o aua Ture. A ka karangatia kia mana tenei Ki i te I o nga ra o Mae he, 1863, a muringa iho. Forster Goring, Kai-tuhi mo te Runanga/

KIRUNANGA, E whakarite ana i te Tafciwa o Manawatu i runga 1 te Ture Whakawa ki nga Takiwa Maori. G. Grey, ■ Tc Kawana. 1 te whare o te Kawana i Akarana, i te 24 o nga ra o Hanuere, 4865. I reira Ko te Kawana i roto itona Runanga. IVTo temea kua oti le whakamaua he Ture -Ll ete Kunanga Nui o Niu Tireni, 1 liuaina nei, ko te " Ture Whakawa ki nga Takiwa Maori, 1838," a, i mealia, he lika kia malua nga tikanga o taua ture, i tenei wa, i ■tenei wa, kia karangatiae te Kawana, i runga i te Ki Kunanga kia tu he takiwa hei launga iho mo laua ture i nga whenua ia kahore ano te tikanga Maori kia whakaolia noaiia: Na, ko te Kawana, i rnnga i te whakamohiotanga, i te whakaaetanga o tona Runanga ak«, kia whakaputa nei i te Ki, kia tu, kia karangatia te whenua e whakaturia nei, hei Takiwa mo nga tikanga o taua Ture, ara: ko nga whenua katoa e lakoto ana i roto i nga kaha ka korerolia nei: Ko nga whenua katoa i roto i te rohe Whaka-ie-taha-Raro i le Takiwa o Whanganui i whakaritea e te ki Runanga o te 25 o nga ra o Hanuere, 1863; whaka-le-MaVangai ko le Takiwa o Ahnriri ; Wbaka-le-Hauau-ru ko le taha moana le rohe i waenga o awa o Whangaehu ite awa o Kukutauki; a whaka-le-Tonga ko te awa o Watwiri ie rohe he raina hoki e rere ana Whaka-te-Ma-rangai ki nga maunga o Tararua o Ruahine bui katoa le molu. o Kapiti baunga ia nga whenua kua olt te tikanga Maori o runga te tinei, i runga i tenei I'uw.

A ka wbakaritea, ka karangalia, kia ainataua Takiwa* ko te Takiwa Maori o "ManawaUt.'f . A ka karangatia kia roana lenei Ki i te 4 o nga ra o Maehe, 1863, a murioga ibo. # Forster Goring, Kai-lubi mo le Buna nga.

KI RUNANGA, E whakarite ana * te Takiwa o Manawatu i runga i te Ture Tikanga Iti nga Takiwa Maori. G. Grey, ' Te Kawana. Ile wbare ole Kawana i Akarana, ite24 o nga ra o Hatiuere, 1863. Ireira:— Ko te Kawana i roto i tona Runanga. Y[ 0 te mea kua oti te wbakamana he Ture ete Runanga Nui o Niu Tireni, f huaina nei, ko te " Ture Tikanga ki nga Takiwa Maori, 4858," a,.i meatia, lie lika.kia.raahia nga tikanga o taua ture, i tenei wa, i tenei wa, kia karangalia e ie Kawana i runga i te Ki Runanga, kia tu be takiwa bei taunga ibo nio taua ture, i nga wiienua ia kahore ano te tikanga Maori kia wbakaotia noatia: Na, ko te Kawana, i runga i te wbakamobioianga, i te whakaaetanga o tona Runanga ake, ka wbakaputa net i te Ki, kia tu, kia karangalia le whenua e wbakaturia nei, bei takiwa-mo nga tikanga o tana ture, ara: ko nga whenua katoa e takolo ana i roto i nga kaba ka korerotia nei: Ko nga whenua katoa i roto i le rohe whaka-ie-lalia-Raro i ie Takiwa o Whanganui i wbakariiea e te Ki Runanga o te 23 o nga ra o Hanuere, 1863; wbaka-te-Mara-ngai ko te Takiwa o Aburiri; whaka-te-flauauru ko te taba moana te robe i waenga o te awa o Wbangaebu i te awa o Kukuiauaki; a whaka-ie-Tonga ko te awa o VVai vviri te robe he raina hoki e rere ana whaka-te-Maranga, ki nga maunga o Tararua o Ruahine bui katoa te motu o Kapiti haunga ia nga wbenua kua oii te tikanga Maori o runga te tinei, i runga i tenei Ture. A ka wbakariiea, ka karangalia, kia hllama taua Takiwa, ko te Takiwa Maori o Manawalu." A ka karangatia kia mana tenei Ki i te 1 o nga ra o Maebe, 1863, a nrariuga ibo. Forster Goring, Kai-luhi mo le Runanga.

KI RUNANGA, E whakarite ana i te Takiwa o Por\rua i rtlnga i te Ture Whakawa ki nga Takiwa Maori. G. Grey, # Te Kawana. I te whare o te Kawana, i Akarana, i te 24 o nga ra o Hanuere, 1863. I reira:— Ko te Kawana i roto i tona Runanga. NO te mea kua oti te whakauiaoa he Tare ete RUnanga Nui o Niu Tireni, i huaina nei, ko te "Ture Whakawa ki nga takiwa Maori, 1858," a, i raealia, be tika kja mahia nga tikanga o taua ture, i teiiei wa i ten<»i wa, kia karangatia e te Kawana, i runga i te Ki Runanga kia lu he takiwa bei taunga iho mo taua lure i nga wbenua ia kahore ano te likanga Maori kia wbakaotia noatia: Na, ko te Kawana, i runga i te whukamobiotanga, i te wbakaaetanga o tona Runanga ake, ka wbakaputa nei i te Ki, kia la* kia karangatia te whenua e whakaturia nei, hei Takiwa mo nga tikanga o tana Ture, ara: ko nga whenua katoa e takoto ana i roto i nga kaba ka korerotia nei: Ko nga whenua katoa i roto i te rohe whaka-te-taha-Raro i te Takiwa o Manawatu i whakaritea e te Ki Runanga o tenei ra ano; whaka-te-Marangai ko'nga niaunga o Tararuao Rimutaka, te rohe; Whaka-te-Hauauru ko te taha moana te rohe i waenga o te awa o Kukutauaki i te matarae o Pipinui, a whaka-te-Marangai«ma-Tonga he raina te matarae o Pipinui tae noa ki nga maunga o Rimutaka bui katoa rnai te molu o Mana, haunga i a nga whenua kua oti te likanga Maori o runga te tinei, i runga i tenei Ture. A ka whakaritea ka karangatia kia huaina taua Takiwa ko te Takiwa Maori o " Porirua." A ka karangatia kia mana tenei Ki i te 1 o nga ra o Maebe, 1863, a niuringa iho. # Forster Goring, Kai-tuhi mo te Runanga.

KI RUNANGA, E whakarite ana i te Takiwa o Porirua i runga i te Jure Tikanga ki nga Takiwa Maori. 6. Grey, Te Kawana* Ite whare ote Kawana, i Akarana, te 24 o nga ra o Hanuere, 1863. I reira:— Ko te Kawana i roto i tons Runanga.

NO le mea kua oti le whakamana be Ture ele Runanga Nui o Niu.Tireni, i buaina nei, ko te "Ture Tikanga kingaTakiwa Maori, 1858," a, i meatia, he lika kia mahia nga likanga o laua lure, i tenei wa, i tenei wa, kia karangaiia e le Kaw;tnai rnnga i le Ki Runanga, kia lu be lakiwa bei taunra iho mo laua lure, i nga whenua ia kahore ano le tikanga Maori kia whakaolia noatia : Na, ko le Kawana, i rnnga i le whakamohiolanga, i te whakaaeianga o tona Hununga ake, ka wbakapuJa nei i le Ki, kia tu, kia karangaiia te whenua e whakaaiuria nei, bei lakiwa mo nga likanga o laua lure, ara: ko nga whenua kaloa e lakoto ana i rolo i nga kaba ka korerolia nei: Ko nga whenua kaloa i roto i te robe whaka-le-laha-Raro i le Takiwa oManawaiii i whakarilea e te Ki Runanga o tenei ra ano; wbaka-te*Marangai ko nga maungao Tararua o Rirautaka te robe; whaka-te-Hauauru ko te laba moana le robe i waenga o (e awa o Kukuiauaki i te matarae o Pipinui, a wliaka-te-Maranga>nia-Tonga he raina le matarae o Pipinui tae noa ki nga maunga o Rimutaka hui kaloa mai le moiuoMana, haunga ia nga whenua kua oli te likanga Maori o runga te tinei, i runga i tenei Ture. A ka wbakaritea ka karangaiia kia liuaina laua Takiwa ko le Takiwa Maori o «*Porirua." A ka karangaiia kia mana tenei Ki i te i o nga ra o Maehe, i 863, a muringa iho. Forster Goring, Kai-tubi mo te Runanga.